گروه راه و شهرسازی سارا حامدی
سرانجام دیروز فروش و تحویل سوخت به شرکت‌های هواپیمایی کشور به صورت نقدی و از طریق کارت‌های بانکی کلید خورد. طرحی که انتقاد شدید ایرلاینها را پیش از اجرا و همچنین در نخستین روز اجرا در پی داشت. به گفته کارشناسان هوانوردی اجرای این طرح در سال‌های گذشته نیز نتیجه‌یی جز ایجاد تنش و تشکیل پرونده‌های قضایی به دنبال نداشته است.
این طرح آن‌گونه که سید ناصر سجادی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران اعلام کرده، ابتدا در ٦ فرودگاه دارای کمترین تعداد پرواز آغاز شده است و تا پایان شهریورماه در فرودگاه‌های سراسر کشور اجرایی خواهد شد.
به گفته سجادی تمام شرکت‌های هواپیمایی ملزم به پرداخت نقدی سوخت در فرودگاه‌ها از طریق بانک‌های عامل (خودپردازها و دستگاه‌های پوز) هستند و در صورت رعایت نکردن و اجرای این دستورالعمل از سوی شرکت‌های هواپیمایی، همه مسوولیت‌ها و تبعات ناشی از این اقدام به عهده شرکت‌ها بوده و شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران هیچ‌گونه مسوولیتی در قبال مشکلات ایجاد شده نخواهد داشت. اما این طرح هم پیش از اجرا و هم پس از آن واکنش‌های مخالف و انتقادات فراوانی را به دنبال داشته است. یکی از منتقدان اصلی این طرح دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی است که می‌گوید دریافت بهای سوخت پای پرواز در دنیا مصداق ندارد.
بدعتی نامناسب
مقصود اسعدی‌سامانی با تاکید بر اینکه تصمیم‌گیری غیرکارشناسی مسوولان مشکل برای مردم ایجاد می‌کند، دریافت بهای سوخت پای پرواز را بدعتی نامناسب خواند و گفت: این مورد در هیچ یک از فرودگاه‌های دنیا مصداق ندارد.
دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی با اشاره به آغاز سوخت‌رسانی به هواپیماها به صورت نقدی و با کارت عابر بانک توسط شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی بیان کرد: در جلسات گذشته شرکت پخش، نمایندگان ایرلاینها و انجمن شرکت‌های هواپیمایی اعلام کرده بودند که این موضوع هم مشکلات حقوقی برای ایرلاینها دارد و هم مشکلات اجرایی و عملیاتی در فرودگاه کشور ایجاد می‌کند. دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی با اشاره به پرداخت به‌موقع بهای سوخت‌های جاری دریافتی توسط ایرلاینها گفت: با توجه به هماهنگی انجام شده بین ایرلاینها و شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی از اول فروردین 1395همه ایرلاینها بابت پرداخت پول سوخت به شرکت پخش ضمانتنامه دادند، ضمن آنکه یک ماه بعد از وصول صورت‌حساب، نسبت به پرداخت صورت‌حساب اقدام می‌کنند، در واقع الان شرکت‌های هواپیمایی بدهی بابت دریافت سوخت مصرفی جاری بدهی ندارند و این روش از گذشته هم اجرا می‌شد. اسعدی‌سامانی گفت: بدین‌ترتیب شرکت‌های هواپیمایی هم مدیریت سوخت خود را با این روش تنظیم کرده‌اند در صورتی که اگر پرداخت نرخ سوخت هواپیما به صورت نقدی و همزمان با دریافت سوخت باشد، مشکلات زیادی برای
ایرلاینها ایجاد می‌کند.
وی ادامه داد: پول بلیت شرکت‌های هواپیمایی که از طریق آژانس‌های هواپیمایی وصول می‌شود، معمولا حدود 45 روز پس از فروخته شدن به حساب ایرلاین واریز می‌شود، بنابراین لازم است فرصتی برای شرکت‌های هواپیمایی ایجاد شود که بتوانند درآمد فروش بلیت خود را دریافت کنند و سپس از همان محل، هزینه سوخت را بپردازند.
دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی یادآور شد: در شرایط فعلی هم حدود یک ماه پس از دریافت صورت‌حساب از شرکت پالایش و پخش، شرکت‌ها پول سوخت دریافتی خود را به‌طور منظم پرداخت می‌کنند.
اسعدی‌سامانی تاکید کرد: کارتی کردن هزینه سوخت هواپیما مشکلات عدیده اجرایی برای ایرلاینها ایجاد می‌کند، با توجه به اینکه برخی شرکت‌ها هم دولتی هستند و پرداخت‌های آنها تابع دیوان محاسبات است و شامل اسناد اجرایی می‌شود؛ عملا چنین پرداخت‌هایی از آن منظر که مبالغ کلانی است برای شرکت‌های هواپیمایی در فرودگاه‌ها در قالب کارت عابر بانک مقدور نیست.
دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی با اعلام اینکه شرکت پالایش و پخش بدون بررسی‌های دوطرف بر اجرای این مورد اصرار دارد، تصریح کرد: بدهی ایرلاینها بابت سوخت کاهش بسزایی داشته است، از ابتدای امسال هزینه سوخت ایرلاینها حداکثر ظرف یک‌ماه پرداخت می‌شود و البته بدهی‌های قبلی ایرلاینها بابت دریافت سوخت یا در حال تسویه است یا به صورت اقساط و چک پرداخت می‌شود. وی ادامه داد: در حال حاضر در همه جای دنیا هیچ کشوری پول سوخت را از هواپیماها پای پرواز دریافت نمی‌کند، بلکه در قالب قرارداد دوطرفه در موعد مقرر پرداخت خواهد شد، حتی ایرلاین‌های ایرانی در فرودگاه‌های خارجی دریافت سوخت به صورت اعتباری دارند، اما تصمیم شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی مبنی بر نقدی کردن بهای سوخت و دریافت پول پای پرواز، بدعتی نامناسب و روالی غیرعادی است.
دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی با تاکید بر لزوم به تعویق افتادن نقدی شدن بهای سوخت در فرودگاه‌ها گفت: این مورد در حالی اجرا شده است که در اوج پروازهای تابستان قرار داریم و قطعا مشکلاتی برای مسافران ایجاد خواهد شد، چون ایرلاینها توان پرداخت‌های این‌چنینی را ندارند.
مشکل ایرلاینها به شرکت پخش ربطی ندارد
از سوی دیگر، سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نیز در نخستین روز اجرای دریافت نقدی هزینه سوخت از ایرلاینها اعلام کرد: اجرای طرح سوخت‌گیری نقدی ایرلاینها در فرودگاه‌های کشور بر اساس دستورالعمل‌هایی بوده که به شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ابلاغ شده و تا زمانی که این دستورات تغییری نکنند ما به عنوان مجری آن را به شکل کامل اجرایی خواهیم کرد. داوود عربعلی گفت: طبق سیاست جدید نه تنها شرایط برای ایرلاینها سخت نشده که حتی با اضافه شدن دستگاه پوز در فرودگاه‌ها تسهیلاتی نیز در اختیار آنها قرار گرفته است تا به راحتی هزینه مربوطه به سوخت را پرداخت کنند.
به گفته وی، این طرح که برای سالیان طولانی اجرای آن در دستور کار قرار داشته سرانجام از امروز (دیروز) اجرایی شده است و قطعا تا زمانی که قوانین ابلاغی تغییری نکنند، لازم‌الاجرا باقی خواهد ماند.
نتیجه‌ای جز ایجاد تنش ندارد
یک کارشناس هوانوردی و معاون سابق بازرگانی یکی از شرکت‌های هواپیمایی کشور در گفت‌وگو با «تعادل» با اشاره به اینکه طرح دریافت نقدی هزینه سوخت پای پرواز بار اول نیست که اجرا می‌شود، تاکید کرد: چنین طرحی نه در آن زمان و نه امروز نتیجه‌یی جز ایجاد تنش و برخورد در فرودگاه‌ها به دنبال نخواهد داشت.
مهدی بیانه ادامه داد: همان زمان نیز این طرح موجب بروز اختلافات و دعواهای فراوانی در داخل فرودگاه‌ها شد تا جایی که کار به مراجع قضایی و دادسرا کشیده شد.
این کارشناس هواپیمایی افزود: البته اجرایی نبودن این طرح دلایل دیگری نیز دارد. به عنوان مثال، با در نظر گرفتن اینکه هزینه سوخت پای هر پرواز پرداخت شود، هواپیمایی که قرار است به چند مقصد پرواز داشته باشد باید پس از فرود در فرودگاه مقصد برای پرواز بعدی سوخت‌گیری کند و اگر مثلا 4 مقصد داشته باشد باید در هر 4فرودگاه اقدام به خرید نقدی سوخت کند یعنی باید کارت بانکی در اختیار داشته باشد تا از طریق آن بتواند سوخت خود را خریداری کند.
مهدی بیانه ادامه داد: هیچ یک از شرکت‌های هواپیمایی نمی‌توانند چنین مکانیسمی را اجرا کنند، زیرا از نظر حسابداری چنین عملکردی در هیچ ایرلاینی وجود ندارد.
راهکار وصول مطالبات از ایرلاینها
وی تصریح کرد: شرکت پخش فرآورده‌های نفتی می‌تواند از راه‌های دیگر شرکت‌های هواپیمایی را برای پرداخت بدهی‌های خود تحت فشار قرار دهد.
مهدی بیانه گفت: از آنجایی که بیشتر شرکت‌های هواپیمایی به انجام پروازهای فوق برنامه‌یی علاقه‌مند هستند و بسیاری از درآمدهای آنها از طریق این‌گونه پروازهای چارتری است، شرکت فرودگاه‌ها می‌تواند با همکاری شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی شرط‌گذاری کند که تا زمانی که ایرلاین خصوصی بدهی‌های خود را به شرکت پخش پرداخت نکرده است، اجازه پروازهای غیربرنامه‌یی را ندارد و از این طریق ایرلاین‌های خصوصی برای تسویه بدهی‌های سوختی خود تحت فشار قرار می‌گیرند. این کارشناس هوانوردی اضافه کرد: البته این فرآیند در مورد شرکت‌های هواپیمایی دولتی مانند ایران‌ایر صدق نمی‌کند و باید راه‌حل دیگری را برای مکلف کردن آنها به پرداخت بدهی سوختی‌شان پیدا کرد.
مهدی بیانه ادامه داد: از آنجایی که ایرلاین‌های دولتی پروازهای تکلیفی را نیز انجام می‌دهند می‌توانند، اعلام کنند که تا زمانی که دولت هزینه این خدمات تکلیفی را به آنها پرداخت نکرده است آنها نیز پروازی انجام نمی‌دهند. در این صورت دولت نیز مجبور می‌شود تا هزینه این پروازهای تکلیفی را یا به ایرلاین پرداخت کند یا به عنوان بدهی شرکت هواپیمایی آن را به شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی بپردازد که در هردو صورت می‌تواند منجر به تسویه بدهی ایرلاین دولتی شود. این کارشناس هواپیمایی تصریح کرد: از سوی دیگر از آنجایی که شرکت‌های هواپیمایی در طول سال باید دو نوع مجوز برای انجام پرواز دریافت کنند، سازمان هواپیمایی کشوری نیز می‌تواند، اعلام کند که تا زمانی که ایرلاین دولتی بدهی‌های خود را شرکت پخش فرآورده‌های نفتی پرداخت نکرده از صدور مجوز برای آن خودداری می‌کند.
مهدی بیانه تاکید کرد: تنها در این صورت است که می‌توان شرکت‌های هواپیمایی را به پرداخت و تسویه بدهی‌هایشان به شرکت ملی فرآورده‌های سوختی موظف کرد در غیر این صورت تاکید می‌کنم اجرای این طرح جز ایجاد تنش و تشنج در فرودگاه‌ها که در نهایت می‌تواند، موجب به خطر افتادن امنیت ملی شود نتیجه‌یی در پی نخواهد داشت.
