گروه تشکل‌ها
در روزهای اخیر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی خبر از ایجاد 16هزار و 777 تعاونی در کشور می‌دهد اما بهمن عبدالهی رییس اتاق تعاون ایران در گفت‌وگو با «تعادل» اعلام کرد: با وجود ایجاد این تعداد تعاونی در همین حدود هم تعاونی از بین رفته است و به همین دلیل نه در بخش تعداد تعاونی تغییر محسوسی در آمار رخ داده است و نه در تشکل‌های آنها افزایشی در مجموع تعداد تشکل‌های اتاق تعاون داشته‌ایم بلکه بسیار ساده تعاونی‌ها و تشکل‌های تعاونی جدید جایگزین تعاونی‌ها و تشکل‌های تعطیل شده شده‌اند.
آمار افزایش تعداد تعاونی‌ها
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گزارشی اعلام کرد که در سه سال فعالیت دولت یازدهم (95-1392) تعداد 16هزار و 777 تعاونی در کشور تاسیس شد که توانست 359 هزار و 7نفر فرصت شغلی برای جویندگان کار ایجاد کند. بنا بر این گزارش تعداد کل تعاونی‌ها در کشور تا پایان سال 1391برابر با 82هزار و 408 فقره بود. در سال 1392 تعداد 6 هزار و 927 تعاونی، سال 1393 چهار هزار و 46 تعاونی و سال 94 چهار هزار و 250 تعاونی در کشور تاسیس شد. مجموع فرصت شغلی در تعاونی‌های کشور تا پایان سال 1391 رقم یک میلیون و 363 هزار و 33 نفر بود. در سال 1392 به میزان 62 هزار و 889 فرصت شغلی، در سال 1393 نیز به همان میزان سال قبل از آن و در سال 1394 به عدد 90 هزار و 270 فرصت شغلی در بخش تعاون کشور ایجاد شد. تعداد اعضای تعاونی‌ها تا پایان سال 1391 برابر با 439 هزار و 28 نفر بود که به این تعداد در طول بیش از سه سال فعالیت دولت تدبیر و امید 288 هزار و 700 نفر افزوده شد. این گزارش همچنین می‌افزاید که در سال 1394 بیش از 200 هزار واحد مسکونی مهر به بهره‌برداری رسید و بدین‌ترتیب تعداد واحدهای مسکونی تحویلی به اعضای تعاونی‌ها در دولت یازدهم به بیش از 450 هزار
واحد رسید. همچنین در بحث مرزنشینان میزان صادرات تعاونی‌های مرزنشین از 390 میلیون دلار در سال 1393 به 573میلیون دلار در سال 1394 افزایش یافت.
مجموع تعداد تعاونی‌ها ثابت است
اما در مقابل بهمن عبدالهی رییس اتاق تعاون ایران در گفت‌وگو با «تعادل» اعلام کرد که با وجود اینکه آمار در اختیار اتاق تعاون هم آمارهای ارائه شده توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را تایید می‌کند اما مساله این است که به اندازه ورودی تعاونی شاهد خروج تعاونی‌ها از چرخه اقتصاد هستیم.
به گفته عبدالهی نسبت ثابتی میان تعداد تعاونی‌ها و تشکل‌ها و اتحادیه‌های ملی و استانی بخش تعاون وجود دارد و آمار افزایش تعاونی‌ها باید مستقیما روی تعداد تشکل‌های فعال در حوزه تعاون اثر می‌گذاشت اما به این دلیل که تقریبا به اندازه تعاونی‌های ایجاد شده تعاونی در کشور منحل شده است شاهد کاهش تعداد تشکل‌های بخش تعاون هستیم. رییس اتاق تعاون ایران علت اصلی این پدیده را بحث رکود در اقتصاد توصیف کرد و افزود: وضعیت رکود اقتصادی به گونه‌یی است که بسیاری از تعاونی‌ها دچار مشکل شده‌اند پس طبیعتا شاهد از بین رفتن تعاونی‌های قدیمی هستیم و تمام تلاش‌های صورت گرفته منجر به جایگزینی این تعاونی‌های قدیمی با تعاونی‌های جدید شده است. وی تعطیلی تعاونی‌ها را کمی بیش از ایجاد آن توصیف کرد و افزود: در شرایطی که قبلا شاهد وجود بیش از 120هزار تعاونی در کشور بوده‌ایم اما امروز تعداد کل تعاونی‌ها به 110 هزار تعاونی نمی‌رسد و مشکلات اقتصادی تعاونی‌ها مستقیما روی تعداد و همچنین عملکرد تشکل‌های بخش تعاون اثرگذار بوده است. عبدالهی همچنین با اشاره به شرایط اقتصادی کشور اظهار داشت: آنچه موجب شد تا تعاونی‌ها هم‌‌چنان به فعالیت خود ادامه دهند،
مشارکت مردمی و حضور اعضاست. وی افزود: تعاونی‌ها با تکیه بر توان مردم، نقش بسیار موثری در خروج از رکود و ایجاد رونق اقتصادی ایفا می‌کنند، اما مسوولان امکاناتی دراختیار این بخش قرار نداده‌اند. رییس اتاق تعاون ایران با انتقاد از عملکرد بانک توسعه تعاون تصریح کرد: این بانک از اهداف توسعه‌یی خود خارج شده و به شکل تجاری به فعالیت خود ادامه می‌دهد، بنابراین نمی‌توان روی این بانک برای کمک به بخش تعاون کشور حساب کرد. وی در پاسخ به این سوال که مشکلات مالیاتی تعاونی‌ها با همراهی سازمان امور مالیاتی حل شد یا خیر، تصریح کرد: با وجود مکاتبات فراوان و پیگیری، همکاری‌های لازم را از سوی سازمان امور مالیاتی ندیدیم، اما در جلساتی با حضور وزیر اقتصاد از حقوق تعاونی‌ها حمایت می‌کنیم.
لزوم همسو‌سازی بخش تعاون در اتاق و وزارتخانه
یکی از مسائل اساسی که در دوران رکود می‌توانست به مشکلات بخش تعاون رسیدگی کند، تشکل‌های آنها بود. در حقیقت تعطیلی‌های گسترده در بخش تعاون مشکلات زیادی را برای کشور ایجاد کرده است اما مشکل اساسی‌تر این است که تشکل‌های این بخش به اندازه‌یی تقویت نشده‌اند که بتوانند برای حل مشکلات این بخش قدیمی بر دارند. مهم‌ترین نهاد تشکلی مربوط به تعاون اتاق تعاون است.
اتاق تعاون ارتباط بسیار نزدیکی با وزارت تعاون دارد و وزارت تعاون تا حد زیادی در معاونت تشکل‌ها موفق به ساماندهی تشکل‌های کارگری و کارفرمایی کشور شده است. بر اساس گزارش‌های مدیرکل سازمان‌های کارگری و کارفرمایی تشکل‌های کارگری و کارفرمایی زیرنظر این وزارتخانه در 3سال اخیر 44درصد افزایش داشته‌اند. به گفته دلاور نظری درمجموع ۱۲هزار تشکل کارگری و کارفرمایی در سطح کشور راه‌اندازی شده است که طی ۳۰ماه گذشته و با توجه به شرایط پیش‌آمده 3هزار و ۵۰۰ تشکل کارگری و کارفرمایی در کشور راه‌اندازی و از ابتدای قانون تشکیل تشکل‌ها تا سال ۹۲ نیز بیش از 8هزار و ۱۰۰ تشکل کارگری و کارفرمایی در کشور تاسیس‌شده است. نظری از افزایش ۴۴درصدی تشکل‌های کارگری و کارفرمایی در سطح کشور خبر داد و گفت: باید از این فرصت پیش‌آمده برای قدرتمند کردن تشکل‌ها نهایت استفاده را داشته باشیم.
حرکت جزیره‌ای بخش تعاون
شاید اگر در شرایط رکودی اتاق تعاون و تشکل‌های زیرنظر وزارت تعاون از یک نقشه راه کلی پیروی می‌کردند، هزینه‌های آنها برای بهبود وضعیت تشکل‌ها به‌شدت کاهش پیدا می‌کرد. در حال حاضر دبیرخانه 3 اتاق بازرگانی، اصناف و تعاون وجود دارد که البته با توجه به استعفای رییس اتاق بازرگانی عملا جلسات این 3 اتاق نیز به تعویق افتاده است. این در حالی است که در اتاق اصناف پروژه بزرگ ادغام واحدهای صنفی برای کاهش هزینه‌های تشکلی در حال اجراست. شاید اگر یک نقشه راه کلی برای تمام بخش‌های تشکلی در کشور وجود داشت امروز تعاون نیز می‌توانست تا حد زیادی مشکلات خود را حل کند. بر اساس قانون و اساسنامه اتاق تعاون، این اتاق وظایفی همچون کمک به فراهم آوردن موجبات رشد و توسعه بخش تعاونی درعرصه‌های فرهنگی، اجتماعی واقتصادی کشور، کمک به بهبود فضای کسب و کار در کشور، مشارکت و همکاری در برنامه‌ریزی برای توسعه بخش تعاونی با هدف توانمند‌سازی اقشار متوسط و کم درآمد جامعه و ایجاد اشتغال مولد و ساماندهی و هماهنگی بین تشکل‌های تعاونی و کسب نظرات فعالان اقتصادی در بخش تعاونی و کمک به ایجاد فضای تعامل و همکاری آنها با بخش‌های دیگر اقتصادی را عهده‌دار
است.
