گروه انرژی|حمید مظفر|
روز گذشته و برای سومین روز متوالی قیمت نفت افزایش یافت. این مساله ناشی از اطمینانخاطر بازار از جدیبودن تلاشهای بزرگان نفت دنیا برای ثباتبخشی به قیمت مهمترین کالای دنیاست. دیروز هر دو سبد مرجع نفتی دنیا حدود یکدرصد افزایش قیمت داشتند. نفت برنت و WTI با حدود 94صدم درصد رشد به ترتیب هر بشکه 47دلار و 41سنت و 44دلار و 91سنت معامله شدند. این رشد قیمت بیش از هرچیز به اظهارات الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه (و به اعتقاد برخی مهمترین شخص در صنعت نفت) مربوط است که از همکاری کشورش با عربستانسعودی و دیگر تولیدکنندگان برای ایجاد پایداری در بازار خبر داد.
نواک در مصاحبه با روزنامه سعودی «الشرق الاوسط» اظهار کرد که در صورت نیاز درها کماکان برای گفتوگوی بیشتر در رابطه با فریز سطح تولید باز است. وزیر انرژی روسیه در این مصاحبه که روز گذشته منتشر شد، بیان کرد: «با توجه به همکاری با عربستانسعودی، گفتوگوها بین دو کشور چه بهصورت دوجانبه و چه در ساختار چندجانبه بهصورت محسوسی در حال توسعه است.» وی ادامه داد: «ما در حال همکاری با کشورهای سازمان اوپک و کشورهای خارج از این سازمان در چارچوب مشاوره درباره بازار نفت هستیم و پیشبینی میکنیم این گفتوگوها تا زمان دستیابی به ثبات بازار ادامه داشته باشد.»
وزیر انرژی روسیه در ادامه گفتوگوی خود با «الشرق الاوسط» اظهار کرد: «ما آماده دستیابی به بزرگترین سطح ممکن از هماهنگی و تعیین ابزارهای مشترک برای دستیابی به ثبات در بازار هستیم. با این شرط که این ابزارها برای بازه زمانی محدودی نباشد.» اظهارات نواک تنها چند روز پس از صحبتهای خالد الفالح وزیر انرژی عربستان مطرح میشود که اعلام کرده بود کشورش برای کمک به ایجاد ثبات در بازار نفت با کشورهای اوپک و غیراوپکی همکاری خواهد کرد. در همین راستا ماه آینده و در حاشیه اجلاس مجمع جهانی انرژی IEF، نشستی غیررسمی با حضور مهمترین کشورهای تولیدکننده نفت در الجزایر برگزار خواهد شد.
آنچه غیرقابل انکار است تاثیر شگرف سیاستهای دو کشور عربستانسعودی و روسیه بر بازار نفت است. همکاری این دو کشور با هم مجددا امیدها برای یافتن راهحلی جهت ازبین بردن مازاد عرضه عظیم در صنعت نفت را افزایش داده است؛ مازاد عرضهیی که در هفتههای گذشته قیمت نفت را پایین آورده و بازار این کالا را مجددا خرسی کرده و قیمت آن نسبت به بالاترین سطح قیمت در ماه ژوئن 20درصد کاهش داده بود.
گره حضور ایران در فریز نفتی
مقامات ایرانی تاکنون کوچکترین واکنشی نسبت به صحبتهای مطرح شده ازسوی وزرای انرژی عربستانسعودی و روسیه نشان ندادهاند. فعالان حوزه نفت هنوز از یاد نبردهاند که عربستان تنها بهدلیل عدم حضور ایران، چگونه با خیرهسری مذاکرات ماه آوریل برای رسیدن به توافقی مبنی بر فریز نفتی را ناکام گذاشت. اکنون نیز مجددا علامت سوال حضور ایران پیشروی این گفتوگوها وجود دارد. پیش از این و در جریان مذاکرات قبلی فریز نفتی مقامات ایرانی و شخص وزیر نفت اظهار کرده بودند که تا زمانی که تولید این کشور به سطح پیش از تحریم بازنمیگردد حاضر به پذیرفتن هیچ محدودیتی برای تولید خود نیستند.
اینبار اما شرایط فرق میکند. ایران توانسته تولید نفت خود را افزایش دهد و به سطح پیش از تحریم نزدیک کند. ازسوی دیگر پذیرش مجدد همکاری در این زمینه ازسوی روسیه میتواند نشانهیی مبنی بر اطمینانخاطر آنها از موضع عربستان نسبت به حضور یا عدم حضور ایران است. مطمئنا روسها نمیخواهند آنچه در دوحه برای آنها اتفاق افتاد مجددا تکرار شود.
اطمینان خاطر روسها دو دلیل میتواند داشته باشد؛ یکی اینکه روسیه توانسته پشت پرده نظر مقامات ایرانی را برای محدود کردن تولید خود جلب کند. با اینکه از تهران خبری در این زمینه به گوش نمیرسد اما میتوان گفت که باتوجه به اینکه ایران دیگر بهانهیی برای نپیوستن به این طرح پیش روی خود نمیبیند احتمالا پای میز مذاکره با سعودیها و روسها خواهد نشست.
سناریوی دومی که ممکن است روسها را مجددا مجاب به همکاری با سعودیها کرده باشد کوتاه آمدن عربستان از موضع سرسختانه خود نسبت به ایران است.
آن زمانی که عربستان اصرار داشت ایران به طرح فریز نفتی بپیوندد، ایرانیها هنوز نتوانسته بودند تولید خود را با حجم قابلتوجهی افزایش دهند و براساس آنچه کارشناسان اظهار میکردند سعودیها میخواستند با ابزار فریز نفتی ایران را از رسیدن به سطح تولید پیش از تحریم بازدارند. در عمل هم شاهد بودیم که عربستان بهدلیل غیبت ایران در دوحه حاضر به پذیرش امضای این طرح نشد.
اما اکنون که ایران توانسته تولید خود را افزایش دهد و احتمالا اولویت سعودیها از فشار بر ایران به برداشته شدن فشار از روی دوش خودشان تغییر
پیدا کرده است.گزارشهای زیادی از فشار کسری بودجه و کاهش درآمدهای نفتی بر اقتصاد عربستان خصوصا به خاطر جنگ یمن و دیگر درگیریهای منطقهیی که عربستان در آن دخیل است به گوش میرسد. از اینرو ممکن است روسها از کاهش حساسیت عربستان نسبت به حضور ایران اطمینان خاطر کسب کرده باشند و حاضر شدهاند مجددا با طناب همسایه ایران به چاه بروند.
در هر صورت اظهارنظر مقامات ایرانی در روزهای آینده درمورد موضع ایران نسبت به این طرح مسائل بسیاری را روشن خواهد کرد.