جهان- دبیرکل سازمان ملل متحد در پیامی بهمناسبت روز جهانی اسکان بشر که امسال به زاغهنشینی اختصاص یافته از دولتها خواسته است تا به صدای زاغهنشینان و ساکنان مناطق نابسامان شهری گوش دهند. بنا بر ارزیابی سازمان ملل، تا سال۲۰۵۰ میلادی، یکسوم از جمعیت جهان نه در شهرها که در زاغهها زندگی خواهند کرد.
در پیام بانکیمون، دبیرکل سازمان ملل، آمده است: «در دهه گذشته تلاشها در راستای آرمانهای توسعه هزاره موجب شده نسبت مردمی که در زاغهها بهسر میبرند به نصف کاهش یابد. در عینحال طی همین دوره، گسترش سریع شهرنشینی، بهویژه در جهان درحالتوسعه، شاهد افزایش جمعیت زاغهنشین شده است. در برخی نواحی منطقه جنوب صحرای آفریقا نزدیک به ۷۰درصد از ساکنان شهری در زاغهها و مناطق مسکونی غیررسمی زندگی میکنند. حلبیآبادها غالبا در نامرغوبترین و نامناسبترین زمینها مانند دشتهای مستعد سیل همچنین در دامنه تپههای شیبدار قرار دارند و عمدتا بهشکل ذاتی نسبت به رخدادهای آبوهوایی شدید بهطور فزایندهیی آسیبپذیر هستند که عامل آنها تغییرات اقلیمی است؛ بسیاری از مردم که در زاغهها زندگی میکنند مجبور به مهاجرت بهدلیل نبود فرصتها در مناطق روستایی یا کشور مبدا خود شدهاند آنان بهگونهیی منظم از خدمات آب، سرویسهای بهداشتی، برق و روشنایی خیابانها بهره نمیبرند.»
نشریه فارینپالیسی پیشتر در گزارشی با اشاره به رشد پدیده زاغهنشینی در جهان نوشته بود، در سال۱۹۵۰ میلادی تنها ۲۵درصد از جمعیت جهان در شهرها زندگی میکردند که در آن زمان حدود ۷۴۲میلیون نفر بود. امروز اما بیش از نیمی از جمعیت جهان ـ بیش از سهونیممیلیارد نفر ـ ساکن شهر هستند. سالانه ۷۰میلیون نفر به شهرها نقلمکان میکنند و اکثریت مطلق آنان پس از این مهاجرت در اقامتگاههای غیررسمی یا غیرقانونی ساکن میشوند.
مولفههای شناختهشده زاغهها، ساختوسازهای نامطلوب و نامناسب، لولهکشی ناکافی و کمبود شدید خدمات عمومی است. بانکیمون در پیام خود با اشاره به این موارد آورده است: «در مناطق زاغهنشین جرم غالبا فراگیر است و بهویژه زنان و دختران در معرض خطر هستند؛ بیکاری، مشاغل پارهوقت و هزینه حملونقل به مکانهای دور، به سختیهای زندگی در زاغهها میافزاید. غالبا مردم حاشیهنشین در غربت گمنامی بهسر میبرند، یعنی هیچ آدرس یا آماری ندارند، همچنین نمیدانند چه وقت اوضاع زندگی آنان بهبود خواهد یافت، با یادگیری از تجربیات زاغهنشینها، طراحان و سیاستگذاران شهری میتوانند رفاه بخش عظیمی از خانواده بشری را بهبود بخشند. اجازه دهید به ندای مردمی که در زاغهها زندگی میکنند گوش فرا دهیم تا دریابیم چه اقداماتی برای آنان موثر و چه کارهایی موثر نبوده و چه اقدامی نیاز به انجام است.»
در ادامه پیام دبیرکل سازمان ملل آمده است: «در روز جهانی اسکان بشر، دولتها، بخش تجاری، موسسات علمی و سازمانهای غیردولتی را ترغیب میکنم به زاغهنشینها اجازه نظر داده و به آنچه میگویند گوش فرا دهند، ما فناوری و دانش برای ایجاد شهرهای پایدار از نظر اقتصادی، اجتماعی و محیطزیست را براساس راهحلهای محلی داریم؛ تضمین اینکه شهرهای بزرگ و کوچک ما با طراحی و مدیریت خوب گسترش یابند، نهتنها برای رفع نیازهای مسکن جمعیت روبهرشد شهری ضروری است بلکه برای مبارزه با تغییرات آبوهوایی، حفاظت از محیطزیست و حمایت توسعه پایدار نیز حیاتی است اجازه دهید بر دستور کار شهری تمرکز کنیم که هیچکس را پشتسر نگذارد.»
فارینپالیسی در گزارش خود نوشته بود، نسل جدید زاغهنشینی در راه است و دولتها باید خود را برای مقابله و جلوگیری از این پدیده آماده کنند. پدیدهای که دلیل کلیدی آن رشد شهرنشینی است و تبعات آن ازجمله شورش فقرا و حاشیهنشینها در کشورهای مختلف از برزیل گرفته تا هند و پاکستان گریبان دولتمردان را گرفته است. لریاینگلیش، متخصص توسعه شهری در سازمان بینالمللی امور بشردوستانه بیخانمانها، دراین باره میگوید: «مشکل پذیرش محلههای زاغهنشین، دلسردی برای برنامهریزی جهت حل این پدیده است. این ایده که افراد را باید از زاغهها بیرون کرد سادهانگاری است. این تصور سادهانگارانهیی برای برخورد با پدیده زاغهنشینی در دهه۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ بهوجود آمد، زمانیکه برنامهریزان شهری محلههای زاغهنشین را بهعنوان جایگزینی برای شهرکهای برنامهریزیشده پذیرفتند. در آن زمان برنامهریزان شهری بهجای برخورد با زاغهنشینی بهعنوان یک مشکل از این پدیده بهعنوان یک راهحل استفاده کردند و این مساله باعث شد تا دولتهای بسیاری زاغهنشینها را بهعنوان شهرکهای قانونی به رسمیت بشناسند. واقعیت این است که ارتقای سطح زندگی زاغهنشینان و حل این
مساله پنجبرابر برنامهریزی برای مدیریت این پدیده پیش از بروز آن هزینه خواهد داشت.»
به گزارش فارینپالیسی، برخی کشورها مانند آفریقایجنوبی در زمینه بهبود شرایط زاغههای موجود و برنامهریزی برای مهاجران آینده گامهای بسیار مثبتی برداشتهاند. اما برخی نیز مانند هند تلاش دارند تا این کار را انجام دهند.