به گفته برخی کارشناسان و دستاندرکاران حوزه هوایی در فرآیند اجرایی شدن قرارداد خرید هواپیما از بویینگ و ایرباس ابهامات جدیدی ازسوی طرفهای خارجی وجود دارد که برای حل آن نیاز است تا ایران به یک کنوانسیون بینالمللی بپیوندد.
باوجود آنکه با اجرایی شدن برجام و پیگیری طولانیمدت مذاکرات ازسوی ایران چند ماه پیش بهطور رسمی نخستین پیش قرارداد خرید هواپیما از ایرباس توسط مقامات ایرانایر نهایی شد، اما این توافق هنوز به مرحله اجرا نرسیده است. توافقی که به نظر میرسد در کنار سنگاندازیهای معمول جمهوریخواهان و انتظار برای صدور مجوز اوفک با برخی مشکلات قانونی نیز روبهروست.
با آنکه سالها از تاسیس کنوانسیونی بهنام «کنوانسیون کیپتاون» میگذرد، اما هنوز مقامات سازمان هواپیمایی کشوری به حضور و عضویت در این کنوانسیون بینالمللی مجاب نشدهاند. در حال حاضر بهعنوان یکی از محورهای توافقات بینالمللی در عرصه هوایی شناخته میشود تا جایی که بسیاری از شرکتهای فاینانسکننده یا لیزینگدهنده هواپیما در شرایطی که کشور میزبان این کنوانسیون را امضا کرده باشد، توافق خود را نهایی میکند.
کنوانسیون کیپتاون که در سال۲۰۰۱ نخستین جلسات خود را پشتسر گذاشت از سال۲۰۰۶ رسما عضوگیری خود را آغاز کرد. این کنوانسیون زمانی رسمیت یافت که کشورهای اتیوپی، ایرلند، مالزی، نیجریه، عمان، پاناما و پاکستان حضور خود را در آن رسمی کردند.
این کنوانسیون که در سه حوزه تجهیزات هوانوردی، تجهیزات ریلی و داراییهای فضایی فعال است در حال حاضر یکی از اصلیترین کنوانسیونهای هوایی فعال در جهان به حساب میآید. بیش از 64کشور به اضافه اتحادیه اروپا رسما این کنوانسیون را امضا کردند و مذاکرات برای ورود دیگر کشورها نیز در این حوزه ادامه دارد. از قدرتهای اصلی این صنعت مانند ایالاتمتحده امریکا، کانادا، فرانسه، چین و برزیل گرفته که جزو کشورهای هواپیماساز به حساب میآیند تا کشورهای آسیایی مانند افغانستان، بوتان، اندونزی، هند و کویت و حتی کشوری مانند روسیه عضویت رسمی در این کنوانسیون را پذیرفتند.
اصلیترین هدف از تاسیس و تشکیل این گروه بینالمللی تضمین روابط میان فروشنده (فاینانسدهنده یا لیزینگکننده) و خریدار است. در قالب این کنوانسیون حتی اگر دو سرمایهگذار بخش خصوصی توافقی را در حوزه هوانوردی به امضا برسانند دو دولت نیز به عنوان امضاکننده این تعهد شرایط را برای اجرای تمام تعهدات فراهم میآورد. این موضوع باعث شده عملا بسیاری از شرکتهای فعال در عرصه هوایی شرط اصلی ورود خود به این عرصه را امضای کنوانسیون کیپتاون ازسوی کشور میزبان قرار دهند و در شرایطی که ایران هنوز برنامه دقیق خود برای پیوستن به این برنامه بینالمللی را اعلام نکرده، شاید قدری کار برای نهایی کردن قراردادهای بینالمللی سخت شود.
کنوانسیون کیپتاون تمام هواپیماهای با ظرفیت مسافرگیری بیش از هشت نفر با ظرفیت حملبار بیش از ۲۷۵۰کیلوگرم و قدرت موتور بیش از ۵۵۰اسب بخار را شامل میشود و از اینرو ورود هواپیماهای مسافرتی به ایران باید تکلیف خود را با تعهدات این کنوانسیون مشخص کند.
هرچند هنوز هیچ یک از شروط بینالمللی این تعهد را اضافه نکرده که در صورت عدم عضویت کشور میزبان اجازه خرید و فروش هواپیما وجود نخواهد داشت، اما با توجه به اینکه جزییات هر تفاهم در این کنوانسیون گنجانده شده، به نظر میرسد در صورت روشن نشدن تکلیف آن در ایران کار مقامات ایرانی برای نهایی کردن بحثها سخت خواهد شد.