گروه انرژی زهره اکرمی
اوپک این روزها هرچه دورتر از هدف موسسان خود در حال انجام بازی‌های سیاسی است. سازمانی که بنا بود روزگاری محل همکاری‌های تمام اعضا باشد، این روزها محل منازعه کشورهای قدرتمندی چون ایران و عربستان شده است. ترک مذاکرات، ساز ناکوک اعضا و رقابت‌های پشت پرده اصلی‌ترین ژانرهای این روزهای اوپک است. با آنکه سقوط بی‌سابقه قیمت نفت کمر کشورهای تولید‌کننده نفت را شکسته اما رل‌های سیاسی نقش خود را از دست نداده‌اند. همزمان با رفع تحریم‌های ایران بود که کابوس‌های عربستان برای از دست دادن سهم خود از بازار نفت آغاز شد. دستاویزی به طرح فریز نفتی از اصلی‌ترین تلاش‌های عربستان در کاهش سهم بزرگ‌ترین رقیب نفتی‌اش از بازار بود. پس از عدم موافقت ایران برای شرکت در نشست دوحه، عربستان میز مذاکراتی را که خود چیده بود ترک کرد تا اثبات کند که فارغ از آنچه بر قیمت نفت می‌گذرد تنها در فکر سهم‌خواهی بیشتر از بازار نفت است. این روزها مجددا زمزمه‌هایی از عربستان‌سعودی برای افزایش قیمت نفت به گوش می‌رسد. این‌بار نیز پایان داستان مبهم است. عربستان چه برنامه‌یی برای نشست ماه آینده اوپک در سر می‌پروراند؟ با اعلام برگزاری نشست غیررسمی اوپک برای
گفت‌وگو درباره راه‌های ایجاد ثبات در بازار، جنگ ایران و عربستان‌سعودی برای افزایش سهم خود از بازار بالا گرفته و این دو کشور بنا ندارند، کوچک‌ترین عقب‌نشینی در مقابل حریف خود داشته باشند.
به گزارش «تعادل» و به نقل از بلومبرگ کاهش قیمت نفت و بازار نفتی که در هفته گذشته خرسی شده بود، سبب شد که زمزمه‌هایی مبنی بر از سرگیری مجدد مذاکرات فریز نفتی از سوی اعضای اوپک مطرح شود. در همین رابطه دوشنبه هفته گذشته «محمد الساده» وزیر انرژی قطر و رییس فعلی اوپک اظهار داشت که در ماه آینده الجزایر میزبان نشستی غیررسمی بین کشورهای اوپک خواهد بود. در ادامه این فعل و انفعالات نیکولاس مادورو رییس‌جمهور ونزوئلا نیز روز سه‌شنبه اعلام کرد که برای افزایش قیمت نفت صحبت‌هایی با پادشاه عربستان داشته است. این صحبت‌ها در حالی انجام می‌شود که در عمل آنچه از بزرگان اوپک شاهد هستیم هیچ سنخیتی با افزایش قیمت ندارد. براساس آخرین گزارش اوپک که روز چهارشنبه منتشر شد، در ماه جولای عربستان‌سعودی به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده نفت در جهان رکورد صادرات نفت خود را به 10میلیون و 670هزار بشکه در روز رسانده است. در همین حال بیژن زنگنه وزیر نفت ایران اعلام کرده که تولید ایران در این ماه به 3میلیون و 850هزار بشکه در روز رسیده که بالاترین رقم از سال 2008 تاکنون است. «آبیشک دشپند» از کارشناسان موسسه «ناتیکسیس» در لندن معتقد است: «چنین
آماری تنها یک سیگنال را به بازار ارسال می‌کند و آن اینکه عربستانی‌ها قرار نیست، تغییری در شرایط تولید خود ایجاد کنند. خصوصا در زمانی که ایرانی‌ها در حال تولید و آوردن هرچه بیشتر نفت به بازار هستند. من شک دارم که در نشست آتی اوپک در ماه سپتامبر هرگونه توافق واقعی حاصل شود.»
افزایش تولید تابستانه
به گزارش «تعادل» و به نقل از بلومبرگ، به‌طور معمول در فصل تابستان عربستان‌سعودی نفت بیشتری را تولید می‌کند تا بتواند با افزایش تقاضای انرژی داخلی این کشور در اثر افزایش استفاده از دستگاه‌های مبرد مقابله کند. امسال سعودی‌ها با چالش دیگری نیز درگیر بودند و آن رقابت با ایران بر سر به دست آوردن سهم بیشتر از بازار است. مشتریان آسیایی بزرگ‌ترین بازار نفت برای هر دو کشور به حساب می‌آیند. این مساله سبب شده که هر دو کشور وارد نبردی برای ارائه تخفیف بیشتر به مشتریان آسیایی شوند. افزون بر ایران و عربستان اخیرا کویت نیز اعلام کرد که تخفیف بیشتری در قیمت فروش ماه سپتامبر نفت خود نسبت به ماه آگوست اعمال کرده است. در همین حال فایننشال تایمز به نقل از خالد الفالح گزارش می‌دهد که افزایش تولید عربستان تنها برای مصارف داخلی خود نبوده بلکه برای فراهم کردن خواسته مشتریان خود است. حفظ بازار برای عربستانی که در رقابت نفتی با ایران و روسیه به سر می‌برد، بسیار سخت است. در همین راستا وزیر انرژی عربستان افزود: «درحالی که عربستان صادرات نفت خود را در تابستان افزایش داده اما این میزان افزایش نسبت به بازه زمانی سال گذشته کمتر بوده
است.» البته ایران به‌طور کلی در حال پیگیری برنامه بلندمدت‌تری برای بازیابی سهم از دست رفته خود از بازار در سال‌های تحریم است. این کشور به تازگی مدل جدید قراردادهای نفتی خود را نیز تصویب کرده و دولت حسن روحانی امیدوار است تا شرکت‌های خارجی قریب به 50میلیارد دلار در صنعت نفت ایران سرمایه‌گذاری کنند.
طبل توخالی فریز نفتی
با وجود آغاز تبلیغات مجدد از سوی برخی کشورهای اوپک در رابطه با فریز نفتی، تحلیلگران در مورد هرگونه دستیابی به توافق در ماه سپتامبر شک و تردید دارند. ریشه این بدبینی به آنچه در فروردین‌ماه سال جاری اتفاق افتاد، باز می‌گردد. در فروردین ماه سال جاری و در نشست دوحه که با حضور روسیه به عنوان کشور غیراوپکی برگزار شد، عربستان‌سعودی از پیوستن به طرح فریز نفتی امتناع کرد. علت امتناع سعودی‌ها از این امر این بود که ایران اصلی‌ترین رقیب منطقه‌یی این کشور اعلام کرد که تولید خود را محدود نخواهد کرد.
اما اکنون وزیر انرژی عربستان‌سعودی مجددا ژست حمایت از بازار به خود گرفته و خواستار حمایت از قیمت‌ها برای افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در این صنعت و تولید شده است. به گزارش «تعادل» و به نقل از فایننشال تایمز، خالد الفالح با بیان اینکه قیمت‌های پایین فعلی نفت ناپایدار هستند، صندوق‌های پوشش ریسک را مقصر افت اخیر قیمت نفت معرفی کرد. الفالح با انتقاد از رفتار تهاجمی این صندوق‌ها اظهار کرد: «برای تغییر جهت در سرمایه‌گذاری و تولید، لازم است که قیمت‌ها از سطوح فعلی فراتر بروند.» همچنین با انتشار گزارش آژانس بین‌المللی انرژی و اظهارنظر این نهاد مبنی بر وضعیت عرضه و تقاضا، روز گذشته قیمت‌ها کمی افت داشت. بر مبنای گزارش IEA مازاد عرضه در بازار نفت تا پایان کاهش خواهد یافت اما مشکل از جایی نشات می‌گیرد که رشد تقاضا برای نفت در حال تضعیف‌شدن و عرضه نفت از سوی کشورهای بیرون از اوپک در سال 2017 در حال افزایش است. به گزارش «تعادل» و به نقل از روزنامه فایننشال تایمز، بازار نفت به سخنان وزیر انرژی عربستان عکس‌العمل نشان داد. روز پنج‌شنبه در ایمیلی که اشتباها و به‌طور تصادفی به خبرگزاری‌ها ارسال شده بود، خالد الفالح اظهار داشت که
عربستان‌سعودی تصمیم به همکاری در بهبود ثبات بازار نفت گرفته است حتی اگر کشورهای بزرگ تولید‌کننده نفت تصمیم به افزایش صادرات خود داشته باشند. وی اظهار داشت که در این پروژه با کشورهای اوپک و کشورهایی که با اوپک همکاری دارند، مشارکت خواهد داشت. در پی درز این اطلاعات، قیمت نفت حدود 4درصد افزایش پیدا کرد. قیمت نفت برنت به 45.74 دلار و قیمت نفت امریکا به 43.33دلار رسید. وزیر انرژی عربستان معتقد است در نشستی که در حاشیه کنفرانس کشورهای اوپک در ماه سپتامبر برگزار خواهد شد، فرصتی برای کشورهای عضو اوپک و کشورهای همسو خواهد بود که حول محور موقعیت بازار نفت گفت‌وگو و تمام راه‌های رسیدن به ثبات را بررسی کنند. با کاهش قیمت نفت در اواسط سال 2014 کشورهای اوپک که سال‌ها کشور خود را با 100 دلاری بودن نفت اداره کرده بودند با مشکلات گسترده‌یی روبه‌رو شدند. کمتر کسی تصور نفت زیر50 دلار را در کمتر از 6ماه برای بازار نفت متصور بود. در همین زمان بود که چشم‌ها خیره به اوپک شد تا برای تثبیت قیمت نفت چاره‌یی بیندیشد. اما عربستان بازیگری بود که تنها به سهم خود از بازار می‌اندیشید نه قیمت نفت. با این حال ونزوئلا که از کاهش قیمت نفت
صدمات جبران‌ناپذیری می‌خورد طرح فریز نفتی را مطرح کرد. این طرح که با پشتیبانی عربستان مطرح شد به دنبال کاهش صادرات نفت بود تا بتوانند قیمت‌ها را کنترل کنند. همزمان ایران که به تازگی از زیر بار تحریم‌ها شانه خالی کرده بود، در تقلا برای رساندن صادرات نفت خود به سطح تولید پیش از تحریم‌ها بود. از همین رو ایران حاضر به مشارکت در این طرح نبود. در مقابل در نشست دوحه که کشورهای قطر، ونزوئلا، روسیه و عربستان شرکت کرده بودند، عربستان به دلیل شرکت نکردن ایران در این طرح میز مذاکرات را ترک کرد. این در حالی بود که همزمان عربستان‌سعودی در مقابل محدود کردن صادرات خود مقاومت می‌کرد، برخی کشورها چون ونزوئلا، عراق و روسیه خود را برای فریز نفتی آماده می‌کردند تا عرضه را در نقطه ثابتی متعادل کنند. خبرگزاری رویترز در گزارش خود درباره چشم‌انداز منتشر شده از سوی آژانس بین‌المللی انرژی IEA می‌نویسد، انتظار می‌رود که تا پایان سال عرضه و تقاضا همگرا شوند که این موضوع سبب افزایش قیمت می‌شود. همچنان که تجار از کاهش 8.1 درصدی صادرات نفت چین خبر می‌دهند که پایین‌ترین میزان در پنج سال گذشته است، قیمت در حال افزایش است که به معنای عزم
بزرگ‌ترین اقتصاد آسیایی به افزایش صادرات است. این در حالی است که چین نسبت به سال گذشته با کاهش تقاضای 0.1 درصدی مواجه شده است. در بازار نفت، قیمت رسمی نفت سبک ایران برای صادرات به آسیا با 0.8 دلار کمتر از قیمت مرجع نفت عمان برای سپتامبر مشخص شده است. این قیمت باعث می‌شود که هر بشکه 1.30 دلار ارزان‌تر از ماه گذشته فروخته شود. بنا به اظهارات شرکت تحقیقاتی AB. Bernstein تولید نفت جهانی در ماه جولای 0.8 میلیون بشکه در روز بیشتر از ماه قبل خواهد بودو به سقف 97.01 میلیون بشکه در روز خواهد رسید.
