گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد، نرخ بیکاری جوانان پس از حدود یک دهه بحران اقتصادی جهانی افزایش داشته است
گروه اقتصاد اجتماعی
از میان 1.8میلیارد جوان 15 تا 24ساله در سراسر جهان، یک‌سوم آنها نه کاری دارند، نه به تحصیل مشغولند و نه آموزشی دیده‌اند. تخمین زده می‌شود از میان حدود یک میلیارد جوان دیگری که تا یک دهه آینده به بازار کار وارد می‌شوند نیز تنها 40 درصد قادر به اشغال فرصت‌های شغلی باشند که اکنون وجود دارد. در واقع، اقتصاد جهانی باید ظرف 10سال آینده حدود 600میلیون فرصت شغلی جدید ایجاد کند تا آمار جوانان بیکار در همین سطح کنونی بماند. این به معنی ایجاد 5 میلیون شغل جدید در هر ماه است. اما آیا اقتصاد جهان این اندازه ظرفیت دارد؟
یکی از گزارش‌هایی که در سال 2015 میلادی منتشر شده بود، نشان می‌داد عدم توجه و تلاش برای کاهش بیکاری در میان جوانان، می‌تواند عواقب اقتصادی و اجتماعی مهیبی به دنبال داشته باشد. در این گزارش اما به راه‌هایی هم اشاره شده بود که می‌توان به عنوان فرصتی برای خروج از بحران بیکاری جوانان در جهان به آنها توسل جست. به عنوان مثال، تغییرات تکنولوژیک و ورود به عرصه دیجیتال و نیز خویش‌فرمایی و کارآفرینی به عنوان عاملی تلقی شده‌اند که می‌توانند فرصت‌های شغلی تازه‌یی برای جوانان ایجاد کنند.
بررسی گزارش جدید بانک جهانی که بر اساس داده‌های آماری سازمان جهانی کار (ILO) تدوین شده نشان می‌دهد، بر خلاف انتظارات، در این سال‌ها بخش‌هایی از جهان با معضل بیکاری در میان جوانان دست و پنجه نرم می‌کنند که اتفاقا کشورهای ثروتمندی هستند. با این همه، نرخ بالای بیکاری جوانان در این کشورها نشان می‌دهد روزهای خوبی در انتظار اقتصاد این کشورها نیست.
یک جوان از هر 3 جوان ایرانی بیکار است
گزارش بانک جهانی نرخ بیکاری در میان جوانان 15 تا 24 ساله را در کشورهای مختلف جهان و در یک بازه 23ساله (1991 تا 2014) مورد بررسی قرار داده و این داده‌ها را در سال‌های گوناگون و برای هر کشور در بازه مورد اشاره مورد بررسی قرار داده است. فراتحلیلی که می‌توان بر این داده‌ها داشت نشان‌دهنده ارتباط بخشی میان افزایش نرخ بیکاری در کشورها با بحران مالی در جهان است. شاهد این مدعا وضعیت بیکاری در قاره آفریقاست.
چنانکه اشاره شد، نکته جالب توجه در مورد نرخ بیکاری جوانان در کشورهای جهان در سال 2014، بالا بودن این نرخ برای کشورهای اروپایی است. البته بسیاری از این کشورها در اثر بحران مالی در اقتصاد جهان که از سال 2008 میلادی شروع شده بود، دچار رکودهای اقتصادی بی‌سابقه‌یی شدند و برخی مانند یونان، ایتالیا، اسپانیا و پرتغال عمیق‌ترین بحران‌های مالی و بالاترین نرخ‌های بیکاری را تجربه کردند.
در میان کشورهای اروپایی، بدترین وضعیت از آن اسپانیاست: 57.9درصد از جوانان 15 تا 24ساله اسپانیایی بیکارند و این نرخ بیکاری حتی در قاره آفریقا هم به چشم نمی‌خورد. یونان با 53.9 درصد نرخ بیکاری در میان جوانان و ایتالیا با 44.1درصد نرخ بیکاری در میان جوانان، رتبه‌های بعدی را اشغال کرده‌اند. از دیگر سو وضعیت اما در کشورهایی مانند آلمان و نروژ، بسیار بهتر از دیگر کشورهای اروپایی است. نرخ بیکاری جوانان در آلمان حدود 7.6 درصد است و تنها 8.4 درصد از جوانان نروژی بیکارند.
مطابق انتظار، نرخ بیکاری در قاره آفریقا و به ویژه در جنوب این قاره بالاست. نکته اما این است که در آفریقا، این عمدتا کشورهای مرکز قاره هستند که در قیاس با کشورهای شمال و جنوب این قاره، توسعه نیافته‌تر هستند، اما در گزارش بانک جهان داده‌های مربوط به آنها هم استخراج شده و نشان می‌دهد با وجود ضعف اقتصادی، بحران بیکاری در این کشورها چندان فراگیر نیست. به عنوان مثال، در حالی که نرخ بیکاری جوانان در کامرون (واقع در مرکز قاره آفریقا) تنها 6.7درصد است، این نرخ در کشور آفریقای‌جنوبی به 52.6درصد، در نامیبیا به 36.7 درصد و در بوتسوانا به 33.9درصد می‌رسد و هر سه این کشورها در جنوب آفریقا واقع شده‌اند. نرخ بیکاری جوانان در شمال این قاره هم چندان بهتر از جنوب آن نیست: 48.9درصد از جوانان لیبیایی بیکارند و نرخ بیکاری جوانان در مصر هم به 42درصد می‌رسد.
مشاهده نقشه نرخ بیکاری در آفریقا از فرضیه ارتباط میان بحران مالی در جهان و نرخ بالای بیکاری در میان جوانان حمایت می‌کند: کشورهای مرکز قاره آفریقا پیوستگی کمتری با اقتصاد جهانی دارند و به همین دلیل از سقوط آن کمتر آسیب دیده‌اند. البته ناگفته نباید گذاشت که برخی ویژگی‌های فرهنگی در این منطقه هم می‌توانند بر نتیجه‌گیری تاثیرگذار باشند. به عنوان مثال در این منطقه نرخ مشارکت اقتصادی زنان هم در بالاترین سطح خود در جهان قرار دارد و ساختار بازار کار نیز تفاوت‌هایی با دیگر نقاط جهان دارد. نرخ بیکاری جوانان در کشورهای شرق آسیا، امریکای جنوبی و شمال اروپا پایین‌تر از دیگر نقاط جهان است که می‌تواند نشان‌دهنده خروج از رکود یا رشدهای اقتصادی مناسب باشد. نرخ بیکاری جوانان در منطقه خاورمیانه اما چندان تعریفی ندارد: در میان کشورهای خاورمیانه، بالاترین نرخ بیکاری جوانان با 34.6درصد متعلق به عراق است. پس از سوریه با 30.1 درصد قرار دارد و عربستان سعودی و ایران نیز با فاصله‌یی کوتاه از یکدیگر در جایگاه بعدی قرار می‌گیرند. نرخ بیکاری جوانان در عربستان سعودی 29.5درصد است و 29.4درصد از جوانان ایرانی هم بیکارند که با اغماض به این
معنی است که از هر 3 جوان ایرانی یک نفر بیکار است.
هیولای بیکاری چگونه تغییر کرد؟
اقتصاددانان با بیکاری سر سازگاری ندارند و تئوری اقتصادی نیز دنبال اشتغال کامل است، حالتی ایده‌آل که احتمالا در عالم واقع رخ ندادنی است. نرخ بیکاری خود اما معلول شرایط گوناگون است و در گذر زمان تغییر می‌کند. داده‌های بانک جهانی در سال 2006 میلادی و پیش از شروع توفان بحران مالی در جهان، نشان می‌دهد نرخ بیکاری جوانان در کشورهای اروپایی در یک دهه گذشته بسیار کمتر از امروز بوده است. نرخ بیکاری جوانان در سال 2006 در اسپانیا 18.5درصد بوده و امروز اندکی کمتر از 60 درصد است. اوضاع در ایتالیا نیز تقریبا بر همین منوال پیش رفته است. ایتالیا در سال 2006 شاهد نرخ بیکاری 21.6درصدی در میان جوانان خود بوده و امروز پس از گذشت یک دهه به 44.1 درصد رسیده و حدودا دوبرابر شده است.
نرخ بیکاری در میان جوانان ایرانی در 8سال ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد، در فاصله سال‌های 2005 تا 2013 میلادی از 23.9 درصد به 28.8 درصد رسیده است و در واقع کمی کمتر از 5 درصد رشد داشته است و این با ادعای دولتمردان دولت‌های نهم و دهم که می‌گفتند میلیون‌ها شغل ایجاد کرده‌اند همخوانی ندارد، هر چند نشان می‌دهند که قطعا در این دوره مشاغلی ایجاد شده است.
نرخ بیکاری جوانان ایرانی در فاصله سال‌های 1991 تا 2014 میلادی از 22.3درصد به 29.4درصد رسیده است و از این جهت می‌توان گفت با وجود آنکه شاهد بهبود بازار کار در این بازه 23ساله نبوده‌ایم، حداقلی از ثبات در نرخ بیکاری جوانان را شاهد بوده‌ایم.
