گروه تجارت
مناطق ویژه اقتصادی و آزاد تجاری محل سوءاستفاده برای قاچاق کالا است. این مناطق از اهدافی که قانونگذار برای آنها تعیین کرده فاصله گرفته‌اند. در حالی که قرار بود این مناطق محلی برای جذب سرمایه، انتقال تکنولوژی، تولید و صادرات باشند. در عمل امروز مناطق آزاد تبدیل به کریدورهای بسیار بزرگ واردات شده‌اند. با سوءاستفاده از مقررات مربوط به این مناطق، بخش قابل ملاحظه کالاهای مصرفی از طریق این مناطق وارد کشور می‌شود. این واردات گاهی در پوشش معافیت‌های قانونی مثل کالای همراه مسافر و گاهی هم با کاغذبازی‌ها رخ می‌دهد.
در همین زمینه، قاسم خورشیدی سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با اشاره به این موضوعات گفت: مناطق آزاد نتوانستند برای کشور تولید ثروت کنند. چیزی به چرخه تولید ناخالص ملی اضافه نکردند و با معافیت‌ها، موارد شبه‌قانونی و غیرقانونی حتی سربار اقتصاد ملی هم بودند.
وی وضعیت موجود در مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی را نامطلوب توصیف کرد و افزود: حتماً باید متولیان امر در این مناطق، نسبت به اصلاح وضع موجود اهتمام کنند. در شرایط کنونی تا وضع موجود مناطق را اصلاح نکنیم، ایجاد مناطق آزاد جدید چندان موضوعیت ندارد. اولویت باید اصلاح وضع موجود مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی باشد. پس از این مهم، اگر مقتضیات کشور ایجاد می‌کرد به سراغ مناطق جدید برویم.
وی با اشاره به فقدان اطلاعات دقیق درباره میزان ورود و خروج کالا از طریق مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی، گفت: اطلاعاتی دقیقی از میزان واردات و صادرات کالا در این مناطق در اختیار دستگاه‌های متولی نیست. در همین راستا دولت مصوبه‌یی برای استقرار گمرک کشور در این مناطق دارد تا این اطلاعات ثبت شود. برخی از متولیان امر موافق اجرای این مصوبه نیستند و در حال رایزنی برای تعلیق این مصوبه‌اند. فعلاً این مصوبه اجرایی نشده است. مخالفان می‌گویند خودمان اطلاعات مورد نیاز را به سازمان‌ها می‌دهیم. اعتقاد ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز بر این است گمرک باید در این مناطق رصد اطلاعاتی لازم را انجام دهد. در حال حاضر اصلاً گمرک جمهوری اسلامی در مناطق آزاد حضور ندارد تا بخواهد اطلاعات دقیقی از مبادلات این مناطق را ثبت و رصد کند. خورشیدی به نبود زیرساخت‌های لازم برای جذب سرمایه در مناطق آزاد انتقاد کرد و گفت: مناطق آزاد در کشور عقیم متولد شده‌اند. در دنیا وقتی یک منطقه به عنوان منطقه آزاد تجاری صنعتی معرفی می‌شود، دولت‌ها برای ایجاد زیرساخت در مناطق مورد نظر سرمایه‌گذاری می‌کنند تا رغبت برای سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی ایجاد شود.
اما در ایران، معمولاً یک منطقه بیابانی، در حاشیه دریا یا یک منطقه مرزی بدون امکانات را منطقه آزاد اعلام کرده‌ایم و کسب درآمد در این مناطق را به مسوولان مناطق آزاد محول کرده‌ایم. راحت‌ترین راه کسب درآمد واردات کالا از جمله پوشاک، لوازم خانگی و لوازم آرایشی است. عقیم متولد شدن مناطق آزاد باعث شده این مناطق با فلسفه وجودشان فاصله زمین تا آسمانی بگیرند.
سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز درباره ایجاد مناطق آزاد جدید، افزود: امروز ایجاد مناطق آزاد جدید هیچ مشکلی از اقتصاد کشور حل نخواهد کرد؛ بلکه مشکلی بر مشکلات اقتصادی کشور خواهد افزود. دولت اگر توان مالی دارد زیرساخت‌های لازم در مناطق آزاد موجود را ایجاد کند. فضا را به سمتی سوق دهد که بتوان جلب سرمایه و انتقال تکنولوژی کرد تا تولید با هدف صادرات محقق شود. به جای کارخانه، در مناطق آزاد پاساژ و مراکز تجاری ساختیم. به جای انتقال تکنولوژی لوازم مصرفی آورده‌ایم. برخی از مناطق آزاد فعلی الزامات اولیه مناطق آزاد را هم ندارند. بطور مثال دو شهر آبادان و خرمشهر با جمعیتی بالغ‌بر 200هزار نفر بدون برنامه تبدیل به مناطق آزاد شده‌اند. زیرساخت و سرمایه‌گذاری در این مناطق نداریم. مگر می‌شود تردد چندین هزار نفری این مناطق با وسایل نقلیه متفاوت را کنترل کرد؟ نمی‌شود دور دو شهر دیوار کشید. گمرک نیز در این مناطق حضور ندارد. اگر هم گمرک حضور داشته باشد نمی‌تواند ورود و خروج کالا را کنترل کند. این شرایط در ارس هم هست و تردد در این منطقه هم قابل کنترل نیست. تعداد زیادی شهر و روستا هم در منطقه آزاد ارس داریم. زیرساخت و
سرمایه‌گذاری در این مناطق صورت نگرفته است.
وی درباره منافع ایجاد مناطق آزاد برای اقتصاد ملی، تصریح کرد: ایجاد مناطق آزاد هیچ منفعتی برای اقتصاد ملی نداشته‌اند و بار منفی بر اقتصاد ملی داشته‌اند. فقط کم و بیش برای عمران خود مناطق آزاد مفید بوده‌اند. مناطق آزاد نتوانستند تولید ثروت برای کشور کنند. چیزی به چرخه تولید ناخالص ملی اضافه نکرده‌اند و با معافیت‌ها، موارد شبه‌قانونی و غیرقانونی حتی سربار اقتصاد ملی هم بودند.
