گروه تجارت
بانک مرکزی بهتازگی مجوز فعالیت آزادانه بانکها را در بازار ارز صادر کرده است. براساس این دستورالعمل، بانکها مجاز میشوند ارز آزاد مشتری را تحویل گرفته و نسبت به خرید و فروش آن اقدام کنند. همچنین صادرکنندگان میتوانند ارز حاصل از صادرات خود را به بانک بفروشند یا سپردهگذاری کنند. بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که فعالیت آزاد بانکها در بازار ارز، از ملزومات تکنرخی شدن است؛ چراکه پیش از این بانکها موظف بودند ارز مشتری را به نرخ بانک مرکزی معامله کنند و حالا اجازه دارند با نرخ بازار آزاد بفروشند. به گفته این کارشناسان، این قدم بسیار مهم و برای تکنرخی شدن ارز بسیار واجب است و بدون برداشتن این قدم، نظام ارزی ما شفاف نخواهد شد. در هر حال، جدیدترین دستورالعمل این بانک درصدد است عملیات ارزی اشخاص حقیقی و حقوقی را به کانال بانکی هدایت و ریسک عملیاتی فعالان اقتصادی را کاهش دهد. براساس این بخشنامه، بانکها میتوانند درآمدهای ارزی حاصل از صادرات غیرنفتی اشخاص حقیقی و حقوقی و ارز ورودی به کشور از طریق نمایندگیهای دیپلماتیک مقیم ایران و سرمایهگذاران خارجی را به نرخ آزاد خریداری کنند. براساس ترتیبات جدید،
بانکها میتوانند ارزهای خریداری شده را در چارچوب مجموعه مقررات ارزی یا از طریق صرافیهای معتبر به فروش برسانند، ضمن اینکه فروش ارز خریداری شده به سایر بانکها و صرافیها نیز مجاز است. نرخ خرید و فروش ارز براساس توافق بانک و مشتری تعیین خواهد شد، اما به عقیده کارشناسان، بانک مرکزی در صورتی میتواند ارز را تکنرخی کند که ارتباط بانک مرکزی با بانکهای خارج برقرار شود تا وقتی روابط بانکی با دنیا به صورت کامل برقرار نشود، مشکلات بانکی برجا خواهند ماند و تکنرخی شدن ارز نیز محقق نخواهد شد. اما همین اقدام برای فعالیت آزادانه بانکها در نظام ارزی، گام مهمی برای تکنرخی شدن ارز است.
گامهای مثبت تکنرخی کردن ارز
در این باره، رییس کمیسیون تسهیل کسبوکار بااشاره به تحولات جدید ارزی و گامهای دولت برای تکنرخی کردن ارز گفت: قیمت ارز در کشور هم باید تکنرخی و هم واقعی شود، ما اعتقاد داریم محاسبه نرخ ارز باید براساس تفاوت نرخ تورم داخلی و خارجی صورت گیرد و این هر سال به قیمت ارز اضافه شود، البته معتقدم واقعی شدن نباید یکباره انجام شود که شوک به بازار وارد شود ولی به هرحال تکنرخی و واقعی شدن باید اتفاق بیفتد و دولت هم گامهایی را برداشته است مثل اینکه به بانکها اجازه داده ارز را مبادله کنند، قدمهایی به این سمت است. به گفته محمدرضا نجفیمنش، این اقدام بانک مرکزی، در بازار ارز فساد را کم میکند. در همین حال، عضو انجمن سازندگان قطعات خودرو درخصوص قرارداد خودروسازان گفت: انتظار میرود از اواخر امسال یا اوایل سال آینده این محصولات جدید وارد بازار شوند اما اینکه کدام قراردادها اجرایی شوند و چه مدلهایی خواهند بود را باید خود خودروسازان پاسخگو باشند ولی الان برنامهریزیهای لازم برای اجرایی شدن قراردادها بین پژو، رنو و... صورت گرفته است. او درباره قراردادهای جدید خودرو گفت: مذاکراتی در حال انجام است ولی تا زمانی که قطعی
نشده، نمیتواند چیزی از آنها مطرح و اطلاعرسانی کرد.
دو نرخی بودن، «فساد» بهدنبال دارد
ازسوی دیگر، نایبرییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران معتقد است با فعالیت آزاد بانکها در بازار ارز، خللی در کار صرافیها وارد نمیشود چراکه عده زیادی از مردم به شبکه بانکی بیاعتماد هستند. محسن حاجیبابا، درخصوص گام جدید بانک مرکزی برای تکنرخی شدن ارز گفت: این اقدامی برای تکنرخی شدن ارز است. دو نرخی بودن فساد را بهدنبال دارد و فعالیت آزادانه بانکها در بازار ارز میتواند مثبت باشد. حدود 20میلیارد دلار از نقدینگی مردم در منازل است که ارزهای غیرفعالی هستند که ممکن است بعضی از آنها هم سیاه باشند. نگه داشتن این پولها در خانه اقتصاد کشور را دچار مشکل و تورم نهفتهیی میکند. حاجیبابا ادامه میدهد: بانک مرکزی باید از هر نوع ارزی مراقبت کند که از عرصه اقتصاد کشور خارج نشود. اما محدود کردن ارزی که میتواند به شبکه بانکی وارد شود اقتصاد را محدود میکند. بانک مرکزی کاری به منشا ارز نداشته باشد و اجازه دهد در شبکه بانکی خرید و فروش و سپردهگذاری شود. نایبرییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران درخصوص ساختارهای لازم برای فعالیت آزادانه بانکها در بازار ارز میگوید: بانکها قرار نیست کار خاصی انجام دهند. شبکه بانکی ما از صرافی دقیقتر است. اساسنامه وجود دارد و طبق همان فروشنده خواست میفروشد و نخواست نمیفروشد. البته من فکر نمیکنم خللی در کار صرافیها وارد شود، چراکه عده زیادی از مردم جامعه به شبکه بانکی اطمینان ندارند. حاجیبابا همچنین افزود: تکنرخی کردن ارز به پارامترهایی نیاز دارد که اطلاعاتش نزد سیف است. در مجموع تکنرخی کردن ارز کمک به اقتصاد و شفافسازی است. زمان اعلام کردن در کار اقتصادی درست نیست. وعده و وعید بین مسوولان ما زیاد دیده میشود. عضو هیات نمایندگان اتاق ایران درخصوص پارامترهای لازم برای تکنرخی شدن ارز نیز چنین توضیح میدهد: مهمترین مساله توانایی بانک مرکزی در کنترل بازار است. از نظر من در حال حاضر بازار در وضعیتی است که اقدام برای تکنرخی کردن ارز، مناسب است. باید مساله تقاضا و عرضه نیز بررسی شود. بانک مرکزی میتواند در مواقع لازم بهطور موفقی ارز به جامعه تزریق کند. بانک مرکزی در دولت یازدهم بهموقع توانسته بازار ارز را تنظیم کند و هیچوقت نوسان سنگینی نداشتهایم. یکی دیگر از ملزومات تکنرخی شدن ارز، واقعی بودن قیمت ارز است، اما الان بهطور صوری پایین نگه داشته شده است.