گروه معدن
براساس تفاهمنامه امضا شده بین سازمانهای ایمیدرو و زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور و معاونت امور معادن وصنایع معدنی وزارت صنعت، معدن وتجارت در اواخر آذرماه 1393، قرار است در چندین مرحله 250 هزار کیلومتر مربع از مساحت کشور تحت اکتشافات معدنی قرار گیرد.
ایران با داشتن 68 نوع ماده معدنی در بین 10 کشور شاخص معدنی جهان جای دارد. پیش از آغاز به کار دولت یازدهم میزان ذخایر معدنی شناسایی شده کشور بالغ بر 57 میلیارد تن اعلام شد که از این رقم حدود 37میلیارد تن ذخیره قطعی و بقیه احتمالی است. ارزش ذخایر قطعی معدنی حدود 770 میلیارد دلار برآورد شده بود، اما توسعه فعالیتهای اکتشافی در این بخش ضمن افزایش ذخایر، ارزش معدنی آن نیز بسیار فراتر از این رقم است. از سوی دیگر، دولت از سرعت گرفتن آزادسازی پهنههای معدنی خبر میدهد. در این باره، معاون وزیر صنعت از اضافه شدن ۲۴ میلیون تن ظرفیت به زنجیره تولید فولاد کشور خبر داد و گفت: آزادسازی پهنههای معدنی سرعت میگیرد. جعفر سرقینی گفت: از روزی که دولت یازدهم مستقر شده، تلاش کرده تا زیرساختهای قانونی توسعه معادن را فراهم نموده و آزادسازی طرحهای معطل مانده نیز با سرعت بیشتری صورت گیرد؛ ضمن اینکه ارائه مجوز به معدنکاران واقعی به کمک شورای عالی معادن نیز با شرایط بهتری انجام میشود.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر اینکه کار اکتشاف باید به درستی صورت بگیرد، افزود: پهنههای اکتشافی نیز تعریف شدهاند و چند معدن بزرگ در این پهنهها ایجاد خواهند شد؛ البته هنوز ۲۵ درصد از سطح زمین را با این پهنهها شناختهایم، در حالی که همین پهنههای اکتشافی، کشور را برای عملیات معدنکاری بزرگمقیاس آماده خواهند کرد. وی معتقد است که معدنکاری کوچکمقیاس، بر اقتصاد کشور لطمه میزنند؛ اگرچه تهیه و تولید اطلاعات پایه نیز در این بخش مهم است. به همین دلیل، ۲۵۰ هزار کیلومتر پرواز صورت گرفته و کار تولید نقشههای پایه در راستای بخش اول انجام شده است. همچنین در بخش زنجیرههای فرآوری مواد معدنی، وزارت صنعت کمر همت بسته و در سه سال گذشته، ۲۴میلیون تن به ظرفیت زنجیره فولاد افزوده شده و ظرف امسال و سال آینده، ۳۰ میلیون تن فعال ظرفیت خواهد شد که ۱۲ میلیون تن آن در استان خراسان رضوی خواهد بود.
اجرای 80 پروژه اکتشافی در معادن
از سوی دیگر، درباره استقبال از سرمایهگذاری در معادن ایران مدیر اکتشاف ایمیدرو گفت: این سازمان، از واگذاری پروژههای اکتشاف معادن به سرمایهگذاران بخش خصوصی داخلی و طرفهای خارجی استقبال میکند. علی اصغرزاده در جمع فعالان بخش خصوصی در حوزه معدن و صنایع معدنی افزود: تهیه مواد معدنی مورد نیاز کشور و اجرای فعالیتهای اکتشافی و نیز تهیه طرحهای اکتشافی برای ارائه به سرمایهگذاران، جزو سیاستهای ایمیدروست. وی اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران روی کمربند کوهزایی آلپ- هیمالیا واقع شده و این مسیر، به عنوان بهترین پهنه کانیزایی در سطح جهان شناخته میشود. مدیر اکتشاف سازمان ایمیدرو گفت: این سازمان روی 80 پروژه اکتشافی درحال فعالیت است که آنها بیشتر در مناطق مرزی شرق کشور واقع شده و ساکنان آن به عنوان مناطق محروم محسوب میشوند. وی یادآور شد: ایمیدرو با فعالسازی بخش معدن و صنایع معدنی، درصدد رفع محرومیت از مناطق دورافتاده کشور و نیز فراهم آوردن زمینه اشتغال بومی در مناطق یاد شده است. به اعتقاد اصغرزاده زنجیره اکتشاف به خوبی هدایت نمیشود و دلیل اصلی آن، فقر دانش است و این ضعف در بخش سختافزاری هم وجود دارد و فناوری
معدنی در ایران چندان کارآمد و بهروز نیست.
وی نبود امکانات پیشرفته و ضعف همکاری سازمانهای مرتبط با حوزه اکتشاف معدنی را خاطرنشان کرد و گفت: فعالیت در حوزه معدن با فناوریهای جدید در ایران هزینهبر و دشوار است. اصغرزاده لزوم بهرهگیری از شرکتهای خارجی توانمند در بخش معدن و صنایع معدنی را ضروری دانست و اضافه کرد: چنانچه این فناوریها در داخل بدون حضور این شرکتها برای پیشبرد پروژهها مورد بهرهبرداری قرار گیرند، با مانع روبهرو میشوند. وی ادامه داد: از جمله چالشهای بخش معدن وصنایع معدنی «رعایت نکردن استانداردهای جهانی»، «نبود شرکتهای تخصصی» و «مشخص نبودن فهرست بهای اکتشافی» است. نبود فهرست بها موجب شده شرکتهای تخصصی قوی در این بخش شکل نگیرد و علاوه برآن، این بخش از مانع تراشی سازمانهای معارض دچار آسیب است.
وی همچنین افزود: امروز بخش معدن و صنایع معدنی با دشواریهای خاصی روبهروست و گاهی مشاهده میشود که با وجود صدور پروانه بهرهبرداری، برخی نهادها با اجرای عملیات اکتشاف مخالفت میکنند.
عرضه مزایدهای پهنههای بزرگ اکتشافی
براساس این گزارش، حسام مقدم علی، مدیر اکتشاف شرکت تهیه و تولید موادمعدنی ایران (وابسته به ایمیدرو) اظهار داشت: حوزه اکتشاف نیازمند فعالیتهای توسعهیی و تزریق منابع است. به اعتقاد وی، سیاست کلان دولت این است که دیگر بنگاهداری نکند و بخش خصوصی وارد میدان شود. این متخصص بخش معدن یادآور شد: برای توسعه اکتشاف موانعی وجود دارد و هزینه استفاده از فناوریهای روز در این بخش بالاست. وی گفت: دانشگاهها به ارتقای دانش خود در عرصه معادن بیتوجهی کردهاند، درحالی که میتوان از این بستر برای توسعه همکاریها بهره گرفت. مقدم علی افزود: اکنون محدودههای بزرگی در قالب پهنههای اکتشافی شناسایی شده که اکتشاف عمومی آن تا حدودی پیش رفته است. مدیر اکتشاف شرکت تهیه و تولید موادمعدنی ایران خاطرنشان کرد: قرار است این پروژهها از راه مزایده عرضه شود و درنتیجه مشارکت فعال بخش خصوصی در این زمینه ضروری است.