گروه جهان|
از کودتای نافرجام 15جولای تاکنون روابط ترکیه و غرب(اروپا و امریکا) به شدت تحت تاثیر تحولات پس از این واقعه قرار گرفته است. ترکیه پیوسته غرب را به حمایت از دستاندرکاران کودتا یا حتی یا دست داشتن در این واقعه متهم میکند و در مقابل غربیها نیز با انتقاد از سرکوبها و پاکسازیهای گسترده، دولت اردوغان را به استفاده ابزاری از این کودتا برای از میان برداشتن تمامی مخالفان متهم میکنند. در تازهترین تحول صدراعظم اتریش گفته اتحادیه اروپا باید به طور جدی گفتوگوها برای عضویت ترکیه را پایان دهد.
به گزارش یورو نیوز، کریستیان کرن گفته عضویت ترکیه در اروپا یک «توهم دیپلماتیک» است. صدراعظم اتریش در ادامه تاکید کرده در نشست آتی سران و نخستوزیران اتحادیه اروپا در شانزدهم سپتامبر سال جاری این موضوع را مطرح خواهد کرد. او گفت: «ما میدانیم که استانداردهای دموکراتیک در ترکیه به هیچ وجه در سطحی نیستند که این کشور بتواند به عضویت اتحادیه اروپا درآید.»
به اعتقاد ناظران، سخنان کریستیان کرن که از ماه مه سال جاری میلادی در پست صدراعظمی اتریش فعالیت میکند، بسیار صریح و غیرمنتظره بود. صدراعظم اتریش حتی وضعیت اقتصادی ترکیه را بسیار دور از حد متوسط اقتصادی در اتحادیه اروپا خوانده و گفته اتحادیه اروپا باید رابطه خود با ترکیه را نه با عضویت این کشور بلکه با شیوهیی دیگر سامان دهد.
اما این واکنش غیرمنتظره به صدراعظم اتریش محدود نشده و مقامهای دیگر اروپایی نیز تلویحا از این سخنان استقبال کردهاند؛ ازجمله ژان کلود یونکر، رییس کمیسیون اروپا که گفته است: «ترکیه درحال حاضر شرایط عضویت در اتحادیه اروپا را ندارد.»
بنا بر این گزارش، یونکر در پاسخ به پرسش خبرنگاری درباره سخنان صدراعظم اتریش گفته است: «واقع اعلام این مطلب که درخواست عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا رد شده و به این روند پایان داده شده یک خطای سیاسی خواهد بود. اما واقعیت این است که در شرایط فعلی امکان عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا وجود ندارد و اگر جواز مجازات اعدام در ترکیه صادر شود، طبیعی است که روند عضویت آن کشور در اتحادیه اروپا منتفی خواهد شد.»
وزیر خارجه آلمان نیز گفته است:«در صورتی که حکم اعدام در ترکیه اجرایی شود، این کشور در اتحادیه اروپا جایی نخواهد داشت.» به گزارش خبرگزاری آلمان، والتر اشتان مایر در انتقادی تازه از رخدادهای پس از کودتا در ترکیه گفته است: «باید اجازه داشته باشیم بپرسیم بازداشت دهها هزار وکیل، قاضی، روزنامهنگار، سرباز، بستن شبکههای خبری و توقیف روزنامهها، آیا براساس حاکمیت قانون است که انجام میشود.»
عمر چلیک، وزیر امور اتحادیه اروپا در ترکیه، در آنکارا به شدت سخنان صدراعظم اتریش را در ارتباط با پایان مذاکرات برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا رد کرده است. عمر چلیک، صدراعظم اتریش را به صفآرایی علیه ترکیه و استفاده از کلماتی شبیه راستگرایان افراطی متهم کرده و گفته است:«انتقاد مطمئنا روشی دموکراتیک است. اما تفاوتی وجود دارد میان انتقاد و صفآرایی در جهت مخالفت با ترکیه.»
کودتای نافرجام و سرکوب گسترده مخالفان از سوی رجب طیب اردوغان، رییسجمهوری ترکیه و نیز احتمال به اجرا گذاشته شدن حکم اعدام در این کشور نگرانی رهبران اروپایی را در پی داشته است.
تمرکز بر سرکوبهای اردوغان
همچنین یک روز پس از اینکه دادگاهی در استانبول حکم بازداشت فتحالله گولن را به اتهام رهبری کودتا صادر کرد، سخنگوی وزارت خارجه امریکا در پاسخ به درخواست مجدد ترکیه برای استرداد وی گفته که واشنگتن درحال بررسی مدارک ارسالی از جانب ترکیه است. مارک تونر گفته است: «مدارک بیشتری دریافت کردهایم. درحال مرور آنها هستیم… هنوز فکر نمیکنم به آن مرحله که بتوان تصمیم گرفت، رسیده باشند.»
به گزارش رویترز، وزارت دادگستری دولت فدرال امریکا، نهادی است که باید مدارک را بررسی کرده و تصمیم خود را در مورد استرداد یا عدم استرداد گولن بیان کند. مساله گولن به چالشی در روابط امریکا و ترکیه تبدیل شده است به طوری که آنکارا چندین بار ناراحتی خود را از استرداد نشدن گولن اعلام کرده است. همان طور که رسانههای خبری گزارش دادهاند، باراک اوباما شخصا با اردوغان صحبت کرده و از او خواست برای دولتش روشن کند، اتهام زدن به واشنگتن بر روابط دو کشور تاثیر میگذارد. روزنامه صباح چاپ ترکیه نوشته که جان کری، وزیر خارجه امریکا احتمالا در هفتههای پیش رو به ترکیه سفر میکند. وزارت خارجه امریکا هنوز این خبر را تایید نکرده است.
به گزارش رسانههای خبری، شمار کسانی که از زمان کودتای نافرجام در ترکیه و به ظن ارتباط با جنبش فتحالله گولن(خدمت) بازداشت، از کار معلق یا برکنار شدهاند به بیش از ۶۰ هزار نفر رسیده است. فتحالله گولن ضمن محکوم کردن تلاش برای کودتا در ترکیه، ایفای نقش در این کودتای نافرجام را رد کرده است.
المانیتور در گزارشی با اشاره به تاثیر کودتای نافرجام بر روابط ترکیه با غرب به ویژه امریکا مینویسد به طور کلی ایالات متحده و اروپا در درجه اول کارگردان این کودتا را شخص اردوغان میدیدند. رسانههای غربی بیشتر از اینکه روی کودتا تمرکز کنند بر سرکوبهای اردوغان متمرکز شدند. حمایت و همبستگی نه چندان پرشور جهان اسلام و اعراب نیز آن حمایت پرشوری که اردوغان انتظار داشت از کار درنیامد. اما فقط این نبود احتمالا آنچه اردوغان پس از کودتا در تمام منطقه آتلانتیک شاهدش بود بسیار هشدار دهنده بوده و آنکارا به وضوح از جانب ایالات متحده احساس خطر کرده است. این احساس خطر و نگرانی در تیتر یکی از رسانههای حامی دولت به وضوح دیده میشود: «تلاش ایالات متحده برای کشتن اردوغان!»
در مجموع اردوغان زمانی بر موج مصالحه با مخالفان در داخل سوار شد که نتیجه گرفت با یک تهدید خارجی روبهروست. برای او کودتای ناکام دیگر نه یک مساله داخلی که چالشی بینالمللی است. کودتای ناکام چشمهای اردوغان را بر شدت انزوای بینالمللی او باز کرده است. این را میشود از سخنانش در 23جولای متوجه شد:«اگر من در کودتا مرده بودم، دوستان غربی ما آماده بودند که از خوشحالی به هوا بپرند.»
در این گزارش آمده، اردوغان که ایالات متحده را تهدیدی اصلی قلمداد کرده، خیلی زود متوجه شد که نمیتواند تنها با کمک حزب عدالت و توسعه و حامیانش با این تهدید روبهرو شود و سریع تغییر موضع داد و در مقام همکاری با احزاب مخالف داخلی برآمد. سفر او به روسیه برای دیدار با ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، را هم باید در همین راستا دید.
با این حال هیچ کس نباید این توهم را داشته باشد که کودتای ناکام، اردوغان را در جهت مثبت تغییر داده است. او صرفا یک عقبنشینی اجباری با هدف جبران آن در آینده داشته و صحبت از هر امید تازهیی برای دموکراسی ترکیه هنوز خیلی زود است.