گروه راه و شهرسازی سارا حامدی
اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری امریکا روز جمعه با صدور مجوزی به هواپیماهای ساخت امریکا اجازه توقف موقت تا 72ساعت در ایران را داد که معنا و مفهوم آن این است که شرکت‌هایی چون لوفت هانزا، ترکیش ایرلاینز یا دیگر شرکت‌هایی که غالبا به ایران پرواز دارند، می‌توانند برای این پرواز از هواپیماهای ساخت امریکا یا هواپیماهای دارای قطعات یدکی ساخت امریکا استفاده کنند.
به گزارش رویترز، این اقدام سازمان خزانه‌داری امریکا در جهت فراهم کردن ضمانت جدی‌تر برای شرکت‌های هواپیمایی در جهت ازسرگیری روابط تجاری و مالی ایران پس از برداشته شدن تحریم‌هاست. براساس این مجوز شرکت‌های هواپیمایی که پروازهای متعددی به ایران انجام می‌دهند، می‌توانند از این پس از هواپیماهای امریکایی برای جابه‌جایی مسافران خود به ایران استفاده کنند.
جاناتان اپشتاین، وکیل امریکایی در این باره به رویترز گفت: البته هواپیماهای امریکایی می‌توانند به کشورهای دیگری مثل کوبا، سودان، سوریه و کره‌شمالی که تحریم شده‌اند، پرواز کنند اما ایران در این مورد استثنا بوده است. او افزود: از نظر فنی هیچ راهی برای پرواز به ایران وجود نداشت و به همین دلیل انجام پرواز به ایران باعث ایجاد نگرانی‌های زیادی بین لیزینگ‌های هواپیمایی امریکایی می‌شد.
اپشتاین که به شرکت‌های لیزینگ هواپیمایی در موارد مربوط به تحریم مشورت می‌دهد، گفت: البته در عمل بسیاری از هواپیماهای ساخت امریکا به ایران پرواز کرده‌اند اما مجوزی که روز جمعه صادر شد هرگونه ابهام را در این باره از بین برد.
10 شرط وزارت خزانه‌داری برای توقف
از سوی دیگر، در حالی دولت امریکا اجازه پرواز هواپیماهای ساخت این کشور و توقف موقت را به ایرلاین‌های بین‌المللی برای سفر به ایران داده که بررسی این بخشنامه نشان می‌دهد، وزارت خزانه‌داری امریکا این مجوز را با ۱۰شرط صادر کرده است. ازجمله شروط متعدد این بخشنامه مجوز توقف 72ساعتی در خاک ایران به ایرلاین‌های خارجی است که زمان بسیاری کوتاهی به نظر می‌رسد.
علاوه بر شرط توقف 72ساعتی برای ایرلاین‌های خارجی صاحب هواپیماهای امریکایی، بررسی متن بخشنامه وزارت خزانه‌داری امریکا نشان می‌دهد، شروط متعدد دیگری برای این مجوز تعیین شده است. بر این اساس در این بخشنامه تاکید شده که ذخیره‌سازی هرگونه تجهیزات هواپیما، قطعات یدکی، اجزا یا فناوری هواپیما در ایران به جز در داخل هواپیماهای مجاز به اقامت موقت در این کشور مجاز نیست. یکی دیگر از شروط امریکا برای استفاده از هواپیماهای تولید این کشور توسط ایرلاین‌های خارجی برای پرواز به ایران این است که مکان ثبت هواپیمای مجاز به اقامت موقت در ایران نباید به ایران تغییر داده شود. همچنین ممنوعیت انتقال تکنولوژی به یک شهروند ایرانی مقیم در این کشور ازجمله شروط وزارت خزانه‌داری امریکاست. از طرف دیگر، براساس تازه‌ترین بخشنامه اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری امریکا شرکت‌های هواپیمای که مجوز سوجرن (اقامت موقت) در ایران را دریافت کرده‌اند، نباید رنگ هواپیما، نوع پوشش خدمه یا لوگوی خود را به شکل ایرلاین‌های ایرانی درآورند. به موجب این بخشنامه همچنین هواپیمایی که مجوز اقامت موقت در ایران را دریافت کرده است، نباید از شماره پروازی
که برای یک ایرلاین ایرانی صادر شده استفاده کند. وزارت خزانه‌داری امریکا در بخشنامه تصویب شده خود تاکید کرده، هواپیمایی که به موجب این بخشنامه مجوز اقامت موقت در ایران را دریافت کرده است، نباید هیچگونه سلاح یا مواد مرتبط ازجمله اقلام دفاعی، خدمات دفاعی یا داده‌های فنی موجود در فهرست تسلیحات دولت امریکا را با خود حمل کند. اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری امریکا در ادامه شروط خود در این بخشنامه آورده است که بالگردها و هواپیماهای بدون سرنشین همچنان اجازه پرواز به ایران را ندارند. براساس مجوز اوفک (دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری امریکا) علاوه بر شروط یاد شده در سطرهای بالا، عملیات نگهداری‌های اساسی هواپیماها باید در خارج از ایران و توسط افرادی انجام گیرد که شهروند ایرانی مقیم ایران نباشند. طبق بخشنامه وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، هواپیماهایی که در امریکا به ثبت رسیده‌اند نیز اجازه پرواز به ایران را ندارند.البته وزارت خزانه‌داری امریکا در کنار شروط سلبی خود، اجازه انتقال قطعات یدکی هواپیماها به ایران برای تعمیر همان هواپیمای مجوز‌دار را داده است. دولت امریکا تاکید کرده این مجوز به
معنای اجازه فروش یا اجاره هواپیما به شرکت‌های هواپیمایی ایرانی نیست.
تفاهم بویینگ و ایران پس از انتخابات امریکا
در رویدادی دیگر، شبکه سی‌ان‌ان با اشاره به مخالفت‌های داخلی در امریکا با فروش هواپیما به ایران نوشته است که بعید است تفاهم بویینگ و ایران‌ایر، پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا به توافقی قرص و محکم تبدیل شود. به گزارش فارس به نقل از شبکه «سی‌ان‌ان»، وزارت خزانه‌داری امریکا مجوز کلی برای فروش هواپیما به ایران را صادر کرده اما نهایی شدن این قراردادها نیازمند این است که دولت امریکا مجوزهای جداگانه‌یی برای هر یک از این قراردادها صادر کند.
بر اساس این گزارش، مجلس نمایندگان امریکا اوایل ماه جاری میلادی طرحی را به تصویب رساند که مانع از هزینه شدن دلارهای به دست آمده از مالیات‌ها برای صدور مجوزهای اینچنینی می‌شد و بانک‌های امریکایی را از تامین اعتبار این قراردادها منع می‌کرد. «پیتر روزکام» شخصی که متن اصلی این طرح را تنظیم کرده بود، اعلام کرد: این طرح پیشنهادی، فروش هواپیماهای «هر دو شرکت بویینگ و ایرباس به ایران» را متوقف می‌کند. ایرباس نیز به این دلیل شامل این قانون می‌شود که از فناوری امریکایی استفاده می‌کند. این طرح هنوز در مجلس سنای امریکا به تصویب نرسیده است. «باراک اوباما» رییس‌جمهوری امریکا اعلام کرده که هر قانونی که همچون این طرح پیشنهادی مانع از اجرای کامل توافق هسته‌یی با ایران شود را وتو خواهد کرد. این گزارش افزود: «اما مخالفت‌های سیاسی در امریکا تنها شانس اندکی باقی گذاشته که یادداشت تفاهم بویینگ با ایران پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا در ماه نوامبر به یک قرارداد قرص و محکم تبدیل شود.»
