محمود ضیایی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، درباره افزایش تعطیلات آخر هفته به دو روز و نسبت آن با ساماندهی سفرها می‌گوید: افزایش تعطیلات برای اینکه بتواند منجر به توزیع زمانی و مکانی سفرها شود، باید بیش از اینها مورد بررسی قرار گیرد. دلیل این دشواری و پیچیدگی را می‌توان در گونه‌های مختلف تعطیلات کشور جویا شد. تعطیلات را ابتدا باید به انواع مختلف آن خرد کرد. در طیف تعطیلات کشور هر یک از اینگونه‌های تعطیلاتی گروه‌های مخاطب خاص خود را دارد. یکی از انواع تعطیلات، تعطیلات مدارس و دانشگاه‌ها است که گروه دانشجویان، دانش‌آموزان، استادان و معلمان را مورد هدف قرار می‌دهد. طبیعتا برنامه سفر بسیاری از خانواده‌ها نیز متاثر از تعطیلات این گروه است. وی ادامه می‌دهد: گونه دیگر تعطیلات کشور، تعطیلات کارمندان دولت است. این افراد نیز تعطیلات خاص خود را دارند که معمولا بین 3 هفته تا یک ماه است. وی اضافه می‌کند: تعطیلات رسمی دیگری نیز وجود دارد که در قالب جشن‌ها، اعیاد مذهبی و ملی جای می‌گیرند و تعدادی دیگر نیز برای عزاداری و وفات ائمه یا رحلت برخی از شخصیت‌های کشوری صورت می‌پذیرد. این نوع از تعطیلات نیز به دلیل اینکه
در ماه‌های مختلف قرار می‌گیرند قابل جا‌به‌جایی نیستند. این استاد دانشگاه با اشاره به این موضوع که تمام تعطیلات مذهبی در کشور ما به ماه قمری مشخص شده و در مقایسه با تقویم شمسی در طول سال در چرخش است، می‌گوید: مدیریت و سامان دهی تعطیلات کشور از سختی و پیچیدگی بالایی برخوردار است. سامان دهی تعطیلات زمانی ساده است که تعطیلات ماه‌های قمری همیشه ثابت باشند که در واقعیت چنین اتفاقی نمی‌افتد. در نتیجه سامان دهی و مدیریت تعطیلات با توجه به تفاوت‌های ذاتی در بین گونه‌های تعطیلاتی و سختی در جا‌به‌جایی انتقال آنها به زمان‌های دیگر این فرآیند را با مشکلات بسیاری روبه‌رو می‌کند و از راحتی آن می‌کاهد.
کلان نگری رویکرد اصلی در تحقق توزیع سفر
ضیایی با اشاره به لزوم کلان‌نگری به مساله توزیع زمانی و مکانی سفرها اظهار می‌کند: مهم‌ترین و اصلی‌ترین مساله ما در این موضوع بحث جمعیت و تقاضای فزاینده برای فراغت است. ما نباید با گم شدن در جزییات به صورت بخشی و جزیره‌یی اقدام به تصمیم‌گیری کنیم. بعضا برخی از مدیران برای حل مشکلی، پیشنهادی را ارائه می‌دهد و بعد از اجرایی کردن آن پیشنهاد شاهدند که همچنان آن مشکل به قوت خود باقی است. دلیل اصلی این رخداد این بوده که این عامل قرار بوده است فقط 10درصد مشکل را حل کند و 90درصد دیگر به فاکتورهای دیگری ربط دارد که متاسفانه دیده نشده است. از نظر من در خصوص حل معضل توزیع زمانی و مکانی سفر نیز بخش اعظم مشکل تراکم سفر به مقاصد خاص به فراوانی تقاضا و تغییر در سبک زندگی مردم بر می‌گردد و هرقدر برای مدیریت سفر گردشگران تلاش کنیم نمی‌توانیم بیشتر از ظرفیت و گنجایش آن به نتایج مطلوب برسیم.
تنها راه‌حل، تعطیلات نیست
ضیایی درباره تحقق توزیع مکانی و زمانی سفر می‌گوید: در هر سیستمی 3بخش مجزا «ورودی»، «خروجی» و «فرآیند» وجود دارد. وقتی بر ورودی یک سیستم تاثیر نگذاریم و دایما روی فرآیند آن کار کنیم گرچه ممکن است بتوانیم تا حدی مشکل را تعدیل کنیم اما به نتیجه نخواهیم رسید و قطعا پیامد آن، حل چالش مورد نظر نخواهد بود. وی اضافه می‌کند: با افزایش جمعیت در حقیقت ورودی سیستم افزایش می‌یابد و از طرف دیگر به سبب افزایش و گسترش عوامل رانشی مناطق شهری و تغییر سبک و شیوه زندگی افراد، تقاضا برای گردشگری و فراغت افزایش می‌یابد. حال اگر نتوانیم فضا و امکانات لازم را فراهم کنیم و همزمان بر تقاضا نیز اثر بگذاریم، خروجی که در حقیقت همان نارضایتی‌ها، ازدحام، مشکلات، اثرات منفی است همچنان وجود خواهند داشت و در آخر نیز نتوانسته‌ایم تغییر جدی ایجاد کنیم. بنابراین موضوع و هدف اصلی سامان دهی تعطیلات نیست بلکه بر طرف ساختن اثرات نامطلوب و خروجی این جریان است. این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: پس اگر یک کار علمی بخواهد انجام شود، باید یک تحلیل درست ارائه شود و دریابیم چه بخشی از این شرایط نامطلوبی که الان به عنوان مساله برای ما مطرح است به «زمان»،
چه مقدار به «امکانات و زیرساخت ها»، چقدر به «فرهنگ سفر و رفتار و مسوولیت‌پذیری گردشگران» و به چه میزان به «تقاضای فزآینده» بر می‌گردد. متاسفانه چون چنین تحلیل درستی وجود ندارد. به یک‌باره تمام روزنامه‌ها روی سامان دهی تعطیلات و دو روزه شدن تعطیلات آخر هفته که در حقیقت تنها به فاکتور زمان تاکید دارد، اشاره می‌کنند. ضیایی تصریح می‌کند: بله، قبول داریم که زمان به عنوان یک فاکتور در توزیع سفر تعیین‌کننده است و ما این موضوع را رد نمی‌کنیم ولی ما تبیین تک عاملی برای این قضیه نمی‌توانیم داشته باشیم.
نباید برای همه مناطق یک نسخه پیچید
این استاد دانشگاه با تاکید بر تفاوت قائل شدن در پرداختن به بحث ساماندهی تعطیلات در سراسر کشور می‌گوید: با توجه به گستردگی ایران و تفاوت‌های اقلیمی در استان‌های مختلف کشور باید دقت کرد که زمان مطلوب برای فراغت و گردشگری در هر یک از شهرهای کشور متفاوت است. به عنوان مثال برای شهرهایی نظیر سیستان و بلو چستان، خوزستان، بوشهر، شیراز، یزد و کرمان تعطیلات تابستانه و شرایط سفر می‌تواند در مقایسه با شهرهایی نظیر کردستان و آذربایجان زودتر رخ دهد. ضیایی ادامه می‌دهد: مهم‌ترین بحثی که در ایران باید توجه کرد تنوع و گوناگونی است. برای یک شهروند تهرانی تعطیلات آخر هفته بسیار حیاتی است. شاید برای یک شهروند شهرستانی لزوما این تعطیلات به گردش و فراغت بگذرد اما برای یک تهرانی بسیاری از کارهای اداری، بانکی، تعمیراتی، خرید و درمانی و عقب‌افتاده در همین پنچشنبه انجام می‌شود. قطعا نسخه‌یی که برای تهران یا شهرهای بزرگ پیچیده می‌شود را نباید به سایر شهرها تسری داد. این استاد دانشگاه با تاکید بر برخورد علمی در تحقق توزیع مکانی و زمانی سفر می‌گوید: قبل از هر تصمیمی باید مطالعه‌یی شامل متغیرهای تاثیرگذار در مدیریت اوقات فراغت شهروندان صورت گیرد. این عوامل را در 3 بخش ورودی، خروجی و فرآیند پیدا و تحلیل کرد و سپس در بحث کیفی (تغییر در سبک زندگی) و کمی تقاضا (تعداد و فراوانی) مورد مطالعه قرار داد. در بحث فرآیند نیز باید زمان، زیرساخت‌های فراغتی و فضا مورد تاکید قرار گیرد. در خروجی نیز مدیریت تقاضا و بازدید‌کننده باید مد نظر باشد. در پایان نیز پس از استخراج تمام این عوامل باید هر بخشی به صورت مجزا بررسی و سهم هر کدام در حل مساله بررسی شود و با توجه به آنها تصمیم‌گیری شود.
