3مانع اقتصادی الحاق ایران به WTO با یک پیوست سیاسی
گروه تجارت|
سازمان تجارت جهانی با هدف گسترش تجارت خارجی و تنظیم قوانین جهانی تجارت در سطح بین‌الملل تاسیس شد تا ارتقای سطح زندگی، تامین اشتغال کامل، توسعه تولید و تجارت و بهره‌وری بهینه از منابع جهانی، دستیابی به توسعه پایدار با بهره‌برداری بهینه از منابع، حفظ محیط زیست و افزایش سهم کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته از رشد تجارت بین‌المللی را پیگیری کند. این در شرایطی است که عضویت ایران در این سازمان می‌تواند به تقویت جایگاه ایران در بازارهای بین‌المللی و منطقه‌یی، توسعه اقتصادی ناشی از افزایش تجارت خارجی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، از بین رفتن بستر و زمینه رانت و انحصار، توسعه صادرات غیرنفتی، کاهش فاصله با مقیاس‌های جهانی، افزایش قدرت رقابت و چانه‌زنی، جلوگیری از فرار سرمایه، مقابله با تحریم‌های اقتصادی کمک کند اما از سوی دیگر پیوستن به این سازمان نیز می‌تواند افزایش واردات، امکان ورشکستگی بنگاه‌های اقتصادی و تشویق مصرف کالاهای خارجی را در پی داشته باشد.
در این زمینه ایران بیش از یک دهه، درصدد الحاق به سازمان جهانی تجارت است اما دولت یازدهم بر اساس اعلام مسوولان، در تلاش است تا موانع پیوستن ایران به سازمان جهانی تجارت را از پیش رو بردارد. در این زمینه از تریبون‌های گوناگون موانع بر سر راه الحاق ایران از سوی مسوولان عنوان شده است اما آن طور به وزیر صنعت اذعان می‌کند؛ ریشه این موانع سیاسی است و تلاش دولت در راستای حل موانع اقتصادی نیز به دلیل پشت پرده‌های سیاسی، به ثمر نمی‌نشیند.
در این راستا وزیر صنعت، معدن و تجارت در سخنرانی خود در اجلاس «گروه ٧٧ و چین»، 4مانع اصلی بر سر ایران در مسیر پیوستن به سازمان تجارت جهانی را عنوان کرده است. از اظهارات وزیر چنین برداشت می‌شود که مانع سیاسی را جدی می‌داند ریشه برخی موانع اقتصادی از موانع سیاسی نشأت می‌گیرد.
هر چند که همساز نبودن برخی از قوانین ایران همچون قوانین سرمایه‌گذاری خارجی، قوانین بیمه، صادرات و واردات و تجارت خارجی ازجمله موانع اقتصادی در پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی محسوب می‌شود؛ اما محمدرضا نعمت‌زاده مانع اول الحاق ایران به WTO را سیستم سیاسی سازمان تجارت جهانی می‌داند و معتقد است که برای عضویت ایران در این سیستم باید کاملا سیاست‌زدایی صورت گیرد.
در همین حال مانع دوم از نظر وزیر صنعت مشکل تعمیق درآمد است، چراکه ایران با توجه به اینکه سال‌ها درگیر تحریم‌های سیاسی و اقتصادی بوده است، نتوانسته درآمدزایی داشته باشد و در عین حال ایران، مانع سوم الحاق که فاصله تکنولوژی با کشورهای نوین است را در پیش روی خود دارد. به عقیده وزیر صنعت، باید فاصله تکنولوژی بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه زدوده شود.
همچنین این عضو کابینه دولت یازدهم بر این باور است که اقدامات قهری ازجمله تحریم‌های یک جانبه، مانع چهارم الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی است و باید از اقدامات قهری یک جانبه از آنجایی که بر توسعه مردم‌محور تاثیر منفی می‌گذارد، کاملا ممانعت شود.
سایه شوم اقدامات قهری جهان بر ایران
با این حال ایران سال گذشته توانست اقدامات قهرآمیز ازجمله تحریم‌ها را در توافق با گروه 1+5 متوقف کند اما از زمان اجرای برجام همچنان برخی موانع پیش‌روی اقتصاد ایران است، نعمت‌زاده بر این موضوع ادغان دارد که ایران به‌عنوان یک کشوری که به تازگی تحریم‌های اقتصادی غیرعادلانه را پشت سر گذاشته، موارد ذکرشده از مسائل بسیار مهم نه تنها برای ما بلکه برای تمام کشورهایی است که با این چالش در این سال‌ها مواجه هستند.
به باور او، یک راه برای دستیابی به این اهداف از طریق تقویت ضوابط جهان‌شمول سازمان تجارت جهانی به وسیله حفظ دروازه الحاق برای همه کشورهاست که این موضوع در جریان اجلاس آنکتاد 14 پیشبینی شده و امیدواریم از طریق مذاکرات اجرایی شود.
زمینه‌های الحاق ایران فراهم شده است
براین اساس، وزیر صنعت، معدن و تجارت بر سیاست‌زدایی از سیستم تجارت جهانی برای توسعه همکاری‌های بین‌المللی در راستای رفع چالش‌های اقتصادی تاکید دارد.
نعمت‌زاده با اشاره به اینکه ایران عضو G77 و عضو فعال آنکتاد از ابتدای آغاز به کار این مجموعه بوده است، افزود: امروز ما باید در این مجموعه تمام عزم خود را به کار بگیریم تا با حفظ «توسعه» ، تمامی فرآیندهای تصمیم‌گیری در سیستم تجارت چندجانبه، را اصلاح کنیم.
وی افزود: چالش‌های اقتصادی پیش‌رو و آشفتگی در بخش‌های مختلف جهان نیاز به همکاری‌های بین‌المللی در همه سطوح برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار نشان می‌دهد.
از سوی دیگر وزیر صنعت، معدن و تجارت در حاشیه آنکتاد ضمن ملاقات با خانم «گنزالس»، رییس مرکز تجارت بین‌الملل با اشاره به توانمندی‌های تجاری، صنعتی و معدنی ایران و الزام الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی اظهار داشت: وضعیت خوب پسابرجام، موقعیتی را فراهم کرده است که زمینه الحاق ایران به WTO را هموار می‌کند. سپس گنزالس در مورد بهبود شرایط جهانی و فراهم بودن زمینه الحاق ایران به این سازمان گفت: نگاه ITC به ایران به عنوان کشوری دوست است.
به گزارش «تعادل»، مرکز تجارت بین‌الملل (International Trade Center - ITC) تحت نظر سازمان تجارت جهانی (WTO) و کنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد (UNCTAD) فعالیت می‌کند و کانون اصلی سیستم سازمان ملل برای همکاری فنی با کشورهای در حال توسعه در راستای ارتقا بخشیدن به ظرفیت تجاری آنهاست.
این مرکز (ITC) در 6حوزه توسعه تولید و بازار، توسعه خدمات حمایت تجاری، اطلاع‌رسانی تجاری، توسعه منابع انسانی، مدیریت عرضه و تقاضای بین‌المللی و ارزیابی نیازها و طراحی برنامه برای بهبودی بخشیدن به تجارت فعالیت می‌کند که اهدافی چون تسهیل همگرایی و ارتباط بین طرف‌های مبادلات در سیستم تجارت جهانی، حمایت از تلاش‌های ملی برای اجرای راهبردهای توسعه تجارت، تقویت خدمات حمایت تجاری به بخش‌های خصوصی و دولتی، بهبود ترجیحات تجاری در بخش‌های مهم و حیاتی و تقویت ظرفیت رقابت بین‌المللی را پیگیری می‌کند.
عدم غفلت از موانع داخلی الحاق
در مجموع، ایران در پیش روی خود موانع سیاسی را می‌بیند که اجازه پیوستن به سامان تجارت جهانی را نمی‌دهد؛ در حالی که موانعی در قوانین کشور نیز وجود دارد که مانع از تجارت آسان با کشورهای دیگر می‌شود و این موضوع خود مزید بر علت شده است چراکه مثلا در گزارش اخیر وزارت صنعت، معدن و تجارت وضعیت ایران در ارزیابی بازاریابی کالایی نشان می‌دهد که بازار کالاهای ایران در شاخص‌هایی چون میزان رواج موانع تجاری، تعرفه‌های تجاری و میزان رواج مالکیت خارجی و همچنین پیچیدگی‌های گمرکی وضعیت مطلوبی ندارد و همچنان در مقایسه با کشورهای دیگر در رتبه‌های اخر قرار دارد.
به‌طور مثال رتبه ایران در زیر شاخص تعرفه‌های تجاری (براساس درصد عوارض گمرکی) از رتبه 135 سال 2010 به 140 در سال 2015 رسیده، یعنی وضعیت تعرفه‌های تجاری ایران سختگیرانه‌تر از قبل شده است؛ درواقع در سال 2015 ایران از میان 140کشور در رتبه 140 یعنی در آخرین رتبه کشورها قرار داشته است.
همچنین در سال 2014 از میان 144کشور در رتبه 144، در سال 2013 از میان 148کشور در رتبه 147، در سال 2012 از میان 144کشور در رتبه 139 و در سال 2011 از میان 142کشور در رتبه 140 قرار داشته است.
فراخوان «بان کی مون» برای توسعه
دبیرکل سازمان ملل متحد نیز در چهاردهمین اجلاس کنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد (آنکتاد) در سخنرانی خود در مراسم افتتاحیه اجلاس بین دولتی ملل، بر همکاری قوی، برابری و فراگیری جهت تجارت، تامین بودجه و سرمایه‌گذاری برای اقدامات هماهنگ برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار توافق شده و کمک به بازسازی اعتماد به اقتصاد جهانی تاکید کرد.
بان کی مون افزود: اقدامات موفق که طی 15سال آینده به آنها محتاجیم، به‌ویژه در مورد تجارت، سرمایه‌گذاری، فناوری و تامین بودجه، نیازمند بهره‌مندی از توان بالفعل همه نقش‌آفرینان، ترویج ابتکار و بهبود فرآیندهای ناپایدار است. وی افزود: باید با هم فراتر از بخش‌ها و صنایع، همچنین مشارکت گسترده‌تر و عمیق‌تر تلاش کنیم.
دبیرکل سازمان ملل متحد گفت: در حالی که تحولات زیادی در 40سال گذشته رخ داده، اما هنوز بسیاری از چالش‌ها از زمان اجلاس آنکتاد 4 در دستورکار بین‌المللی در مسیر الحاق کشورها بهWTO باقی مانده است.
برای مثال وی به آسیب‌پذیری کشورهای در حال توسعه به بازارهای کالا اشاره کرد که در مرکز توجه اجلاس آنکتاد 4 بود و امروز با روند رو به کاهش تجارت جهانی و قیمت کالا این مساله دوباره به موضوعی داغ، همراه با سایر مسائل پیچیده، جامعه بین‌المللی را به چالش کشیده است.
بان کی مون افزود: امروزه مبنای آسیب‌پذیری نه‌تنها از بازارهای ناپایدار یا بی‌ثباتی اجتماعی ناشی می‌شود، بلکه از محیط زیست جهانی شکننده و ضعیف شده به وسیله تغییرات اقلیمی نیز به وجود می‌آید.
