گروه انرژی نادی صبوری
ایران در افزایش پروژه‌های NGL اوپک در سال2017 نقش کلیدی خواهد داشت. ارزش حجمی این پروژه‌ها در اوپک از 6میلیون و 290هزار بشکه در روز در سال2017 به 6میلیون و 430هزار بشکه در روز خواهد رسید. ایران، عربستان‌سعودی، آنگولا و قطر عامل این افزایش در سال آینده میلادی خواهند بود. به گزارش «تعادل»، پیش از این و در خرداد ماه سال93، شرکت ملی نفت ایران اعلام کرده بود که 11میلیارد دلار برای احداث واحدهای NGL صرف خواهد کرد. اکنون سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام در گزارش ماه جولای خود که روز سه‌شنبه منتشر شد، اعلام کرد که ایران از عاملان افزایش ارزش حجمی پروژه‌های NGL اوپک در سال آینده خواهد بود. بانک جهانی که پیش از این ایران را جزو 3کشور اول دنیا در زمینه سوزاندن گازهای همراه اعلام کرده در جدولی تعداد پروژه‌های جمع‌آوری گازهای همراه و مایع‌سازی آنها در ایران را 9پروژه اعلام کرده بود. شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب که مجری احداث این پروژه‌ها در ایران است، در سال93 اعلام کرد که 5کارخانه با ظرفیت 300هزار بشکه در روز در دستور کار این شرکت قرار دارد. اختلاف تولید اوپک در سال جاری و پیش‌بینی از تولید در سال آینده 140هزار بشکه
است که 3کشور دیگر نیز در کنار ایران در آن نقش دارند، درنتیجه می‌توان متوسطی 35هزار بشکه‌یی را برای افزایش تولید واحدهای NGL ایران در سال2017 درنظر گرفت. طبق بررسی‌های «تعادل» ایران چند سال قبل در گزارشی که به بانک جهانی ارائه شد اعلام کرده بود برای جمع‌آوری گازهای همراه خود به بیش از 2هزار میلیون دلار سرمایه احتیاج دارد. گزارش «تعادل» درباره وضعیت جمع‌آوری گازهای همراه و احداث واحدهای NGL در ایران را در ادامه می‌خوانید.
مرداد ماه سال93 در همایش تبیین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، بیژن زنگنه وزیر نفت ایران اعلام کرد که وزارت نفت برای فروش و تخصیص 25میلیون مترمکعب گازهای فلر برنامه‌ریزی کرده است. او در ادامه اظهارات خود گفت: «برای جمع‌آوری بعضی از این گازها برنامه داریم و برای بعضی برنامه نداریم اما آنها که برای‌شان برنامه داریم هم زودتر از 4 یا 5سال آینده به بهره‌برداری نمی‌رسند.» این اظهارات بیژن زنگنه دو ماه پس از انتشار خبر احداث 5واحد NGL توسط شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب مطرح شد. مشتاق‌علی گوهری معاونت وقت برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت در خرداد ماه سال93 از جمع‌آوری معادل 7.5فاز استاندارد پارس‌جنوبی گازهای همراه میدان‌های نفتی خبر داد و گفت: هم‌اکنون 187میلیون مترمکعب گاز همراه در روز از طریق سامانه‌های خطوط لوله و ایستگاه‌های تقویت فشار جمع‌آوری و در کارخانه‌های ان.جی.ال و از طریق طرح آماک، فرآورش و محصولات تولیدی استحصال می‌شود. اما مساله جمع‌آوری گازهای همراه و احداث مجتمع‌های NGL در ایران تاکنون با چالش‌های مختلفی روبه‌رو بوده است. دغدغه گازهایی که بیهوده سوخته و محیط‌زیست را نیز آلوده می‌کنند حتی مورد توجه و اشاره
رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران نیز قرار گرفت و پس از این توجه بود که دولت‌ها اراده بیشتری را نسبت به حل این معضل نشان دادند. در همین راستا شورای اقتصاد دولت نهم، یکی از آخرین مصوبات خود در سال1385 را به این گازها اختصاص داد. به‌گزارش «تعادل» به نقل از مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شورای اقتصاد در تاریخ 22اسفند ماه سال1385، ابعاد فنی و اقتصادی طرح «جمع‌آوری گازهای همراه و استحصال مایعات گازی مناطق خارگ و بهرگان و احداث کارخانه NGL در خارگ توسط شرکت ملی نفت ایران با استفاده از تسهیلات مالی خارجی» را تایید کرد. وزارت نفت در آن زمان از طریق این مصوبه مکلف شد گزارش پیشرفت این طرح را هر 6ماه یک‌بار به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ارائه کند؛ سازمانی که تنها 4ماه پس از این مصوبه به دستور محمود احمدی‌نژاد رییس‌جمهوری وقت ایران، منحل شد. با گذشت حدود 8سال از این مصوبه در سال93 و همزمان با اظهارات بیژن زنگنه درباره برنامه‌ریزی این وزارت برای جمع‌آوری گازهای همراه احداث کارخانه NGL خارگ به نتیجه قابل‌توجهی نرسیده بود و اسفند ماه این سال سعید حافظی مدیرعامل شرکت نفت فلات قاره اعلام کرد که در حال انتخاب مشاور
برای «امکان‌سنجی اختصاص اعتبار بند ق» در این پروژه هستند. پیش از این خبر اعلام شده بود که سازمان حفاظت محیط‌زیست اجازه سوزاندن گازهای ترش را نمی‌دهد و فضایی برای نگهداری این میزان گاز ترش هم وجود ندارد و حتما باید واحد استحصال گوگرد آماده شود. علی عظیمی مجری پروژه NGL خارگ اظهار کرده بود که پس از راه‌اندازی، به ازای هر ٦٠٠میلیون فوت مکعب در روز خوراکNGL خارگ، ٧٠میلیون فوت مکعب در روز گاز ترش اسیدی تولید خواهد شد. طبق اظهارات مشتاق‌علی گوهری معاون وقت برنامه‌ریزی شرکت ملی نفت ایران در سال93 پروژه NGL خارگ تنها 43درصد پیشرفت کرده بود. مساله تامین مالی و چالش‌های زیست‌محیطی، بخشی از سه‌گانه موانع پاگرفتن واحدهای NGL در ایران است. «قیمت‌گذاری» گازهای همراه برای ارائه به سرمایه‌گذاران، ضلع سوم این مثلث را تکمیل می‌کند. وزیر نفت ایران اعلام کرده است که مدیریت و مالکیت این واحدها دراختیار دولت خواهد بود و سرمایه‌گذاران می‌توانند با سرمایه‌گذاری در پروژه جمع‌آوری گازهای همراه از طریق فاینانس و بیع متقابل بازپرداخت‌های خود را از طریق محصول یا درآمدهای حاصل از محصولات تولیدی دریافت کنند.
اما این روش، برای سرمایه‌گذاران تاکنون چندان شفاف و نتیجه‌بخش نبوده است، در کنفرانس IPF سال گذشته و در پنلی که علی کاردر معاونت وقت سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت و مدیرعامل فعلی این شرکت به‌عنوان سخنران اصلی حضور داشت، در بخش پرسش و پاسخ این پنل و پس از به پایان رسیدن آن، بسیاری از سرمایه‌گذاران درباره روش قیمت‌گذاری گازهای همراه ازسوی دولت پرسش‌هایی را با کاردر در میان گذاشتند. آنها همه در این پنل حضور یافته بودند تا بتوانند ازسوی بالاترین مقام مالی شرکت ملی نفت، سخنی راهگشا در این زمینه بشنوند؛ رویکردی که نشان می‌داد شفافیت کافی برای ورود به این حوزه وجود ندارد. به واسطه اینکه محصولات واحدهای NGL می‌توانند خوراک مجتمع‌های پتروشیمی باشند، برخی مجتمع‌های پتروشیمی در ایران نیز تاکنون نسبت به دریافت گازهای همراه و تبدیل آنها به خوراک ابراز تمایل کرده‌اند، هر چند مسوولان وزارت نفت اعلام کرده‌اند که این سرمایه‌گذاران علاوه بر مطالبه گاز همراه رایگان خواستار دریافت کمک‌هزینه هستند که عملا غیرممکن است. البته احمد مهدوی رییس انجمن صنفی کارفرمایی صنایع پتروشیمی شهریور ماه سال94 این ماجرا را از دریچه دیگری روایت کرده و
گفت که این گازها در حال سوختن است و دل هیچ مدیری برای آن نمی‌سوزد اما برای ورود پتروشیمی‌ها به این حوزه سختگیری کرده و می‌گویند که خودمان برای آنها برنامه‌ریزی داریم. او همچنین در این نشست اعلام کرد که کنسرسیومی متشکل از پتروشیمی‌ها حاضر هستند که این گاز را دریافت کنند. البته مهدوی اشاره‌یی به حاضر بودن این کنسرسیوم برای شرکت در مزایده گازهای همراه نکرد و صرفا درباره «آمادگی دریافت» این گازها اظهارنظر کرد. طبق بررسی‌های «تعادل» از فایلی که ایران چند سال قبل برای دریافت وام به بانک جهانی ارائه کرده بود، طرح جمع‌آوری گاز همراه خارک و بهرگان منجر به جمع‌آوری 541میلیون فوت مکعب گاز شده و به 1357میلیون دلار سرمایه احتیاج دارد.
اهمیت محصولات NGL
به گزارش «تعادل»، اداره اطلاعات انرژی امریکا، در سال2012 با انتشار گزارشی از تمایل روزافزون کشورهای تولید‌کننده نفت و گاز به قرار گرفتن در میان تولیدکنندگان محصولات NGL نوشت. در این گزارش بااشاره به اینکه متان، اتان، پروپان، بوتان، ایزوبوتان، پنتان و پلاس پنتان محصولات این واحدها را تشکیل می‌دهند از روند رو به رشد این تولید در امریکا نیز خبر داده شده بود؛ البته این گزارش در زمان نفت بالای 100دلاری نوشته شده بود که تولیدکنندگان را ترغیب می‌کرد به واسطه بالا رفتن قیمت محصولات واحدهای NGL به سوی تولید آنها حرکت کنند. اکنون به‌طور قطع این وضعیت نسبت به گذشته تغییر کرده و تولید این محصولات بیشتر برای تولیدکنندگان نفت متعارف، مانند ایران و عربستان مقرون به صرفه خواهد بود.
چشم امید اوپک به NGL خارگ
در کنار تمام مسائل عنوان شده در این گزارش، سازمان کشورهای صادرکننده نفت‌خام پیش‌بینی کرده است که ایران در افزایش محصولات واحدهای NGL این سازمان در سال آینده میلادی که از دی ماه سال جاری آغاز می‌شود، نقشی مهم و کلیدی خواهد داشت. هر چند باتوجه به حجم اندک افزایش تولید کل سازمان در سال آینده، سهم ایران نیز بالطبع اندک خواهد بود اما این اشاره نشان می‌دهد اوپک اتفاق‌هایی مثبت در این حوزه را در ایران رصد کرده است. باتوجه به اینکه تا سال2017 حدود 3سال از اعلام پیشرفت 42درصدی NGL خارگ خواهد گذشت، شاید امید اوپک به این واحد دوخته شده تا سال2017 مورد بهره‌برداری قرار گرفته و وضعیت بهتری را برای ایران در زمینه جمع‌آوری گازهای همراه فراهم کند.
