گروه بانک و بیمه| محسن شمشیری|
در نشست‌های تخصصی کنفرانس بانکی که در همایش بورس، بانک و بیمه برگزار شد کارشناسان مالی و بانکی اروپا و ایران، مهم‌ترین مشکلات در رابطه با گسترش همکاری‌های ایران و جهان، انتظارات متقابل ایران و بانک‌های اروپا در همکاری‌های بین‌المللی را مطرح کردند. به گزارش «تعادل»، علی اشرف افخمی مدیرعامل بانک صنعت و معدن، ناصر هماپور مشاور پژوهشکده پولی و بانکی، پیتر کروشل مدیر و ناظر بانکی از آلمان، توماس کسلر نماینده موسسه هربرت اسمیت فریهیلز آلمان، مارک فیورلی از ساچه ایتالیا و مارک ورنگزیک مدیر اجرایی بانک مالی صادرات AKA آلمان، صالح‌آبادی مدیرعامل بانک توسعه صادرات، علی دیواندری رییس پژوهشکده پولی و بانکی و تهرانفر معاون نظارتی سابق بانک مرکزی در این نشست‌ها نظرات خود را مطرح کردند.
همایش استانداردهای بانکی در برلین
مدیر و ناظر بانکی آلمان بااشاره به برگزاری همایش استانداردهای بانکی که قرار است در ماه سپتامبر در برلین برگزار شود، گفت: امید فراوانی برای همکاری با ایران در زمینه بانکی و نقل و انتقال پول وجود دارد که برآیند برگزاری همایش‌های مختلف می‌تواند به تدوین و دست یافتن به برنامه اقدامی برای همکاری با ایران در زمینه بانکی بین ایران و جهان کمک کند. پیتر کروشل در این پنل بااشاره به فرصت‌های ایجاد شده برای همکاری‌های بانکی و رفع محدودیت‌های بانکی پس از اجرایی شدن برجام، گفت: متاسفانه هنوز بانک‌های خارجی برای همکاری‌های گسترده با ایران آماده نیستند.
بی‌خبری بانک‌های خارجی از تحولات ایران
علی اشرف افخمی مدیرعامل بانک صنعت و معدن بااشاره به اینکه نخستین همایش برای همکاری‌های بانکی بین ایران و بانک‌های خارجی پس از 176روز از اجرایی شدن برجام برگزار می‌شود، گفت: نظام بانکی بین‌المللی توقعات و انتظارات مختلفی از نظام بانکی ایران برای ارتقای سیستم و استانداردهای خود دارد. یکی از چالش‌هایی که ما با آن روبه‌رو هستیم، اجرای موضوعات و قوانین مرتبط با مبارزه با پولشویی و ضدتروریسم است. در ماه‌های گذشته مجلس شورای اسلامی قوانین مرتبط با مبارزه با پولشویی و ضدتروریسم را تصویب کرده و نظام بانکی ایران نسبت به ماه‌های گذشته در موقعیت بهتری قرار دارد. موضوعاتی ازقبیل انطباق قوانین بانکی با قوانین بین‌المللی، شفافیت و تغییر قوانین با همکاری دولت در ماه‌های گذشته انجام شده و می‌توانم بگویم که اکنون نظام بانکی ایران آماده همکاری‌های بین‌المللی است.
وی افزود: نظام بانکی ایران به‌طور کامل در جریان روند اقدامات و توسعه نظام بانکی بین‌المللی بود؛ نظام بانکی ایران قابل انعطاف است و می‌توان خلأ ایجاد شده را پر کرد. اگر بخواهیم منصفانه نگاه کنیم، بسیاری از بانک‌های اروپایی از آنچه در ایران می‌گذرد، بی‌خبر هستند.مدیرعامل بانک صنعت و معدن گفت: سرمایه بانک‌های دولتی در حال حاضر بسیار پایین است و به‌منظور رسیدن به استانداردهای بین‌المللی افزایش سرمایه بانک‌ها یک الزام است.
افخمی در‌خصوص اعتبار‌سنجی صحیح در سیستم بانکی در پرداخت تسهیلات به بنگاه‌های کوچک و متوسط عنوان کرد: بانک صنعت و معدن یک مدل کاربردی در این خصوص طراحی و اجرایی کرده و در بانک‌های دیگر نیز احتمالا همین رویه اجرا می‌شود. البته باید این مساله را درنظر گرفت که نباید شرایط به حدی سخت شود که این بنگاه‌های اقتصادی موفق به دریافت تسهیلات نشوند.
مدیرعامل بانک صنعت و معدن تاکید کرد: این بانک حرکت خود در پرداخت تسهیلات را بر مبنای این هدف پایه‌ریزی کرده و با اعتبارسنجی‌های مناسب و بازدیدها و بررسی‌های میدانی قبل و بعد از پرداخت وام بر این فرآیند پرداخت تسهیلات نظارت می‌کند.
افخمی بااشاره به افزایش 30درصدی پرداخت تسهیلات در بانک صنعت و معدن به نسبت سال پیش، گفت: این بانک در سال جاری روند روبه رشدی را در پیش گرفته که نقش کمک‌های مناسب بانک مرکزی در این بین بسیار تاثیرگذار بوده است ضمن اینکه چرخه اعطای تسهیلات در این بانک را سرعت بخشیده است.
سایه تحریم‌های امریکا بر همکاری بانکی
مارک ونگرزیک مدیر اجرایی بانک مالی صادرات AKA نیز با بیان اینکه متاسفانه همچنان برخی تحریم‌های امریکا باعث شده تا بر همکاری‌های بانکی ایران و بانک‌های بین‌المللی سایه انداخته شود، گفت: آلمان و کشورهای اروپایی دیگر منتظر تصویب و اجرایی شدن قوانین مرتبط با پولشویی و ضدتروریسم در ایران بودند تا کار خود را با ایران آغاز کنند. نهادهای مالی و بانک‌های ایرانی کماکان تحرک چندانی بعد از برجام برای همکاری با بانک‌های بین‌المللی نداشته‌اند؛ ازسوی دیگر بهتر است جزییات بیشتری مرتبط با شفافیت‌های مالی و گزارش‌دهی حسابرسی در نظام بانکی ایران به بانک‌های بین‌المللی معرفی شود.
فقدان اطلاعات درباره نظام بانکی
مارک فیورلی نماینده ساچه ایتالیا نیز گفت: باید بگویم که ما از فقدان اطلاعات درباره نظام بانکی ایران و انطباق آن با استانداردهای بین‌المللی رنج می‌بریم. انطباق با استانداردهای داخلی ایران برای همکاری‌های بین‌المللی دشوار است، ما نیاز به حمایت همکاران داخلی در ایران داریم؛ ما در میانه روندی قرار داریم که از یک طرف تغییر قوانین، دادن تضمین‌های مختلف و آغاز مذاکرات برای انجام پروژه‌های مختلف در جریان است و از طرف دیگر همچنان قوانین محدود‌کننده‌یی برای نقل‌وانتقال پول و تجارت با ایران وجود دارد. مارک فیورلی نماینده ساچه ایتالیا گفت: امروز خبرهای خوبی شنیدیم و تحولات جدیدی اتفاق افتاده که برای ما بسیار ارزشمند است و امیدواریم این روند مثبت و سازنده را ادامه دهیم. همچنین پیشرفت‌های خوبی را در بازه زمانی کم شاهد بودیم به‌طوری که با بانک‌های ایرانی همکاری داریم و مشکلی در این زمینه وجود ندارد. علاوه بر اینکه صندوق‌هایی داریم که قصد دارند در ایران سرمایه‌گذاری کنند که این موضوع نشان‌دهنده این است که راه پیشرفت باز است و در پایان سال میلادی گزارش‌های بهتری ارائه می‌شود.
جای خالی آموزش
توماس کسلر نماینده موسسه هربرت اسمیت فریهیلز آلمان با بیان اینکه ایران و نظام بانکی بین‌المللی می‌توانستند پس از برجام ارتباطات خود را بهتر مدیریت کنند، گفت: آموزش بخشی از روندی است که باید در نظام بانکی ایران آغاز شود. تمام هیات‌ها اتفاق‌نظر دارند که آموزش نیروی انسانی و ارتقای برنامه‌های نرم‌افزاری بخشی از روندی است که باید آغاز شود. تمام انتظارات برای آغاز مجدد ارتباطات ایران با نظام بانکی بین‌المللی نباید متوجه ایران باشد بلکه باید ببینیم توقع و انتظار نظام بانکی ایران از نظام بانکی بین‌المللی چیست؟کسلر در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا بانک‌های اروپایی برنامه اقدامی برای همکاری با ایران دارند یا نه، گفت: اروپایی‌ها ترجیح می‌دهند در هیات‌های جداگانه به تهران آمده و روابط خود را به‌صورت مرحله به مرحله با ایران جلو ببرند.
تغییرات در سیستم پرداخت زمانبر است
کارگاه تخصصی «اتصال مجدد ایران به پرداخت‌های بین‌المللی دنیا» با حضور آرمین گرهارت مدیر شرکت خدمات مالی EDI، عبدالحسین رضایی مدیر اداره کل عملیات و خزانه‌داری ارزی بانک سپه، کایی مارزلینی متخصص شبکه سوییفت از گروه لجستیک پرداخت‌های لندن، اوویی کلات مدیرعامل شرکت راه‌حل‌های تجاری GEVA از لوکزامبورگ، فرانک مارشال متخصص پرداخت از شرکت خدمات مالی EFiS EDI از آلمان و کریستوفر هوگو استیفل مدیرعامل شرکت Fine networks از سوییس در حاشیه نخستین کنفرانس همایش بورس، بانک و بیمه برگزار شد. آرمین گرهارت مدیرعامل خدمات مالی EDI از فرانکفورت آلمان در این پنل، گفت: تغییرات در سیستم‌های پرداخت زمانبر است. دنیا به‌طور دایم در حال تغییر است و پیشرفت صنعت به سرعت انجام می‌شود و برای اجرایی کردن هر طرح جدید، نیاز به زمانی معقول دارد. وی افزود: یکی از اهداف بانک مرکزی اروپا آن است که هر فردی بتواند از خانه خود هر آنچه را که می‌خواهد از هر جای دنیا خریداری و مبلغ آن را پرداخت کند. سوییفت نیز مانند فناوری اطلاعات امروزه 24ساعته کار می‌کند.
تغییر در هر دو سوی ماجرا
ناصر هماپور مشاور پژوهشکده پولی و بانکی نیز خاطرنشان کرد که طی سال‌های گذشته تنها نظام بانکی بین‌المللی تغییر نکرده و باید بپذیریم که نظام بانکی ایران نیز تغییر کرده و امروز بسیاری از اعضای نظام بانکی ایران را بخش خصوصی تشکیل می‌دهد. جامعه بانکی غرب و جامعه بانکی بین‌المللی باید این موضوع را بدانند و درک کنند که دنیای بانکی در هر دو سمت تغییر کرده است.
وی تاکید کرد: در برقراری مجدد روابط بانکی بین‌المللی با ایران نباید همه‌چیز را از صفر شروع کنیم بلکه باید به تاریخچه آنچه طی سال‌های گذشته، انجام شده نیز توجه داشته باشیم. باید به روند کاری که بین ایران و کشورهای اروپایی آغاز شده است، ادامه داده و ارتباط موثرتر و حرفه‌یی‌تری داشته باشیم و ارتباطات خود را افزایش دهیم. وی افزود: همچنین در زمینه بازل ۲ و ۳ باید تلاش‌های خود را افزایش دهیم زیرا زمان در حال سپری شدن است و لازم است تا سال ۲۰۱۸ میلادی بازل ۳ اجرایی شود در این میان برخی بانک‌ها در ایران اجرایی کردن بازل ۳ را آغاز کردند.
وی خاطرنشان کرد: انتظارمی رود بانک‌های ایرانی، اروپایی و آلمانی با یکدیگر همکاری کرده و همکاری‌های اقتصادی را افزایش دهند تا بانک‌های آلمانی، ایتالیایی و اسپانیایی را در بازار ایران مشاهده کنیم این در حالی است که بانک‌های ایتالیایی و اسپانیایی کار خود را آغاز کرده‌اند و تلاش می‌شود تا مسائل عمده برطرف شود لذا امیدواریم که بانک‌های خارجی مانند گذشته با بانک‌های ایرانی همکاری کرده و تسهیل تراکنش‌های بانکی و نقل و انتقالات را سریعتر انجام دهند.
ضرورت رتبه‌بندی بانک‌های ایران
علی صالح آبادی مدیرعامل بانک توسعه صادرات نیز به لزوم ایجاد رتبه‌بندی بین‌المللی بانک‌ها تاکید کرد و گفت: در شرایط فعلی نیاز داریم تا موسسات رتبه‌بندی بین‌المللی با اعتبار بالاتری در کشور حضور پیدا کنند و رتبه‌بندی بانک‌ها را انجام دهند.
اثر صورت‌های مالی بر کاهش نرخ سود
دکتر علی دیواندری رپیس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی به الزام بانک‌ها برای ارائه صورت‌های مالی جدید در نظام بانکی اشاره کرد و افزود: اساس قانون عملیات بانکداری بدون ربا که قرار است به عنوان مدل یکپارچه بانکی اجرا شود، استفاده مشاع از منابع، تخصیص درآمدهای مشاع و تفکیک کارمزدها و خدمات بانکی از درآمدهای حاصل از سرمایه‌گذاری است. وی اظهار داشت: امیدواریم با تصویب دستورالعمل صورت‌های مالی نمونه، در سال ۹۵ صورت‌های مالی شفافی ارائه شود زیرا با ارائه این صورت‌ها جنگ قیمتی که بین نرخ‌های سپرده وجود دارد کنترل می‌شود و بازیگران بین‌المللی درک و استنباط بهتری از صورت‌های مالی نظام بانکی پیدا می‌کنند این در حالی است که هنوز اول راه بوده و انطباق 100درصدی با صورت‌های مالی نمونه صورت نگرفته است اما ۸۰ درصد انطباق انجام شده است. اگر صورت‌های مالی جدید اجرایی شده بود چالش پرداختی مدیران در نظام بانکی به وجود نمی‌آمد زیرا در ترجمه استانداردهای حسابرسی بخش شفاف شدن قراردادهای مدیران حذف شده بود اما در فرمت صورت‌های مالی جدید این موضوع گنجانده شده است.
علی دیواندری رییس پژوهشکده پولی و بانکی گفت: کاهش ارتباطات بانک‌های ایرانی به دلیل اعمال تحریم‌های اقتصادی در سالیان گذشته باعث شده تا ورود مجدد ایران به عرصه تعاملات بین‌المللی علاوه بر فرصت‌هایی که می‌تواند برای نظام بانکی کشور فراهم کند، با دغدغه‌هایی همراه باشد. به دلیل سرعت تحولات عرصه مالی و بانکی، دستورالعمل‌ها و رویه‌های اجرایی بین‌المللی تغییر یافته و با رویه‌های اجرایی حال حاضر کشور متفاوت است. به این ترتیب ناخواسته چالش معرفی و پیاده‌سازی این قوانین، مقررات و استانداردها و پیروی از قوانین نظارتی بین‌المللی پیش آمده که یکی از موانع پیش روی تعاملات مالی جهانی است.
رییس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی گفت: با ارائه صورت‌های مالی جدید در نظام بانکی جنگ قیمتی که بین نرخ‌های سپرده وجود دارد کنترل می‌شود و بازیگران بین‌المللی درک و استنباط بهتری از صورت‌های مالی نظام بانکی پیدا می‌کنند.
تشابه قوانین ضد تروریسم ایران و سوییس
حمید تهرانفر معاون سابق نظارتی بانک مرکزی گفت: در سال‌های گذشته و به دلیل تحریم‌های بین‌المللی، استانداردهای نظارتی بانکی در ایران به روش‌های داخلی تبدیل شده بود و امروز که در سایه مذاکرات بین‌المللی، این تحریم‌ها رفع شده و استانداردهای نظارتی بانکی ایران باید به استانداردهای قبلی بازگردد.
این صاحبنظر حوزه پولی و بانکی به توقعات حاکمیت از نظام بانکی پرداخت و گفت: مهم‌ترین توقع از سیستم بانکی، تامین مالی است که باعث ایجاد ریسک برای بخش بانکی می‌شود.
زمانی که قرار است مدیران بانکی، مدیریت ریسک داشته باشند، باید سهم پرتفوی آن را نیز در نظر بگیرند. به عنوان نمونه در خشکسالی، باید در اعطای تسهیلات به بخش کشاورزی احتیاط کرد ولی برخی قوانین و مقررات در این زمینه وجود دارد که مانع از این موضوع می‌شود. معاون سابق نظارتی بانک مرکزی گفت: روش‌هایی که بانک‌های ما درباره قوانین مرتبط با تروریسم اجرا می‌کنند، همان قوانینی است که بانک‌های سوییسی انجام می‌دهند اما روش‌های اجرایی بانک‌های ایران و سوییس با یکدیگر متفاوت است.
