طرح جامع حمل و نقل ترافیک برای شهر تهران از نظر ساخت شبکه بزرگراهی پایتخت 100درصد اجرا شده است اما هنوز در حوزه حمل و نقل عمومی و خطوط مترو به نقطه مطلوب در پایتخت نرسیدهایم. در شرایطی که تنها نتیجه گسترش بزرگراهها و خیابانها در شهر تهران افزایش خودروهای تک سرنشین و در پی آن افزایش ترافیک است، تکمیل شبکه بزرگراهی در نهایت به افزایش انواع آلودگیهای زیست محیطی و صوتی ختم خواهد شد.
اکنون منشأ تمامی آلودگیهای زیست محیطی بهخصوص در حوزه آلودگی هوا در کلانشهرهایی چون تهران در دو بخش کلی ایجاد میشود. اولی بخش کارخانجات، خانهها و سوخت و سوز و صنایع مزاحم است که همواره به صورت ثابت بوده و بخش دیگر نیز مربوط به منابع آلاینده متحرک در شهر است که اتفاقا 70درصد از کل آلایندگیها را در بر میگیرد که مترتب بر خروجی اگزوز خودروها و موتورسیکلتهاست. متاسفانه بیش از 5/2میلیون موتورسیکلت در سطح شهر تهران فعالیت میکنند که هر کدام حدود 8 برابر آلایندگی خودروهای یورو دو آلودگی به پایتخت تحمیل میکنند.
در واقع آلایندگی این 5/2میلیون خودرو برای هوای شهر تهران با فعالیت 20میلیون خودرو در شهر برابری میکند. از سوی دیگر 4میلیون خودرو نیز روزانه در شهر رفت و آمد دارند که از سوخت بنزین، گازوییل و مازوت استفاده میکنند که در افزایش آلودگی هوا نقش اساسی دارند یعنی در کل حدود 24میلیون وسیله آلاینده در شهر تهران تردد آسیبزا دارند. بنابراین نخستین راه برای کاهش میزان آلایندگی در شهرها به خصوص در کلانشهری چون تهران این است که به سمت استفاده از خودروهای غیرفسیلی که با انرژی برق کار میکنند، روی بیاوریم.
در قدم بعدی باید حتما امکان استفاده از حمل و نقل ریلی و مترو را با گسترش خطوط در کلانشهرها به خصوص شهر تهران افزایش دهیم. آنچه در افق 1404 برای شهر تهران به لحاظ جمعیتی پیشبینی شده این است که باید تا این مقطع حدود 10میلیون نفر جمعیت داشته باشد.
درحال حاضر ما این 10میلیون نفر را در پایتخت داریم اما طرح جامع حمل و نقل ترافیک تهران آنگونه که باید اجرا نشده است تا بتوانیم مشکلات ترافیکی و آلودگیها را تحت کنترل درآوریم. همانطور که پیشتر نیز به این موضوع اشاره شد تنها در حوزه بزرگراهی توانستهایم راه را برای عبور هر چه بیشتر خودروهای شخصی و تک سرنشین باز کنیم. از سوی دیگر موضوع خروج خودروهای فرسوده از چرخه فعالیت موضوع مهم دیگری است که باید مد نظر دولت و مسوولان قرار گیرد. آنگونه که از آمارها برمیآید، روزانه در کلانشهر تهران حدود 1000خودرو از طریق دستگاههای مسوول شمارهگذاری میشود حالا اینکه چقدر از این تعداد در شهر تهران میمانند و چه تعداد از این خودروهای شمارهگذاری شده راهی شهرستانها میشوند شاید خیلی قابل کنترل نباشد.
اما اگر فرض کنیم روزانه 900خودرو جدید به شهر تهران اضافه شود آیا ما نباید به ازای هر یک از این خودروها یک یا دو پلاک خودرو فرسوده و از کار افتاده را از رده خارج کنیم تا از افزایش آلودگیها و ترافیک مترتب بر آن جلوگیری کنیم؟
خروج خودروهای فرسوده از چرخه مصرف میتواند کمک ویژهیی در کنترل الودگی هوا داشته باشد. متاسفانه اینها مواردی است که پیش از این در قوانین ما پیشبینی شده اما عملا هیچ وقت اجرا نشده است. متاسفانه خودروهایی که در کلانشهر تردد دارند، استانداردهای زیست محیطی پایینی دارند و همین امر هم از کاهش آلودگی هوا در شهر تهران جلوگیری میکند.