انسداد 1615حلقه چاه غیرمجاز در تهران
گروه انرژی حمید مظفر
با رسیدن به آخرین ماه‌های سال آبی95-1394 خسرو ارتقایی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌یی استان تهران میزبان خبرنگاران رسانه‌های مختلف دیداری و شنیداری بود تا از آخرین وضعیت آب استان تهران گزارش دهد. مهم‌ترین محورهای سخنان ارتقایی را «انسداد چاه‌های غیرمجاز»، «ساخت و سازهای غیرقانونی در حریم رودخانه‌ها» و پیش‌بینی تاخیر و کاهش بارندگی در پاییز امسال تشکیل دادند.
خسرو ارتقایی صحبت‌های خود را با ارائه آمار بارندگی در سطح استان تهران از ابتدای سال آبی یعنی مهر94 آغاز کرد. طبق اظهارات وی، در این مدت میزان بارندگی بالغ بر 233میلی‌متر بوده که باوجود افزایش 24درصدی نسبت به سال آبی93 نسبت به میانگین درازمدت 14درصد کاهش را نشان می‌دهد. براساس میانگین 48سال گذشته در چنین مقطعی میزان بارندگی 273میلی‌متر است. وی ادامه داد که وضعیت منابع آبی سدها در مقایسه با سال گذشته از وضعیت مطلوبی برخوردار است و در حال حاضر یک‌میلیارد و 70میلیون مترمکعب حجم ذخایر کلی و غیرمفید در سدهای پنج‌گانه استان است.
پیش‌بینی بارش 95 و ارتباط آن با لالینا
مدیرعامل آب‌منطقه‌یی تهران درمورد چشم‌انداز بارندگی در سال جاری اظهار کرد: «براساس پپیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی بارش‌های امسال در فلات قاره ایران در پاییز دیرهنگام و کمتر از معمول است.»
پیش از این «تعادل» در گزارشی با عنوان «بازگشت پرسر و صدای پسر کوچک بعد از 17سال» به این موضوع پرداخته بود که براساس اظهارات کارشناسان حوزه هواشناسی، پس از سال‌هایی که ال‌نینوی قدرتمند تشکیل می‌شود در سال بعد آن لالینا اتفاق می‌افتد. پدیده جوی ال‌نینو بدین معناست که در سالی که ال‌نینو اتفاق می‌افتد بارش یا در سطح نرمال بوده یا بالاتر از سطح نرمال است و در آن سال ترسالی رخ داده و خشکسالی نداریم. پدیده لالینا دقیقا نقطه مقابل آن است و بدین معناست که قطعا ترسالی نخواهیم داشت و بارش یا در سطح نرمال خواهد بود یا پایین‌تر از سطح نرمال است و خشکسالی اتفاق می‌افتد. باتوجه به اینکه اعلام شده بود ال‌نینوی سال گذشته بسیار قدرتمند بوده لذا پیش‌بینی می‌شود امسال شاهد پدیده لالینا باشیم.
خسرو ارتقایی اما در پاسخ به پرسش «تعادل» در این زمینه و ارتباط پیش‌بینی بارش کم و با تاخیر در پاییز و ارتباط آن با پدیده لالینا توضیح داد: «پیش‌بینی سازمان هواشناسی چون برای 6ماه آینده است دارای دقت پایینی است و نمی‌توان 100درصد به آن اتکا کرد. در گزارش‌های این سازمان نیز به ارتباط بین این مساله و پدیده جوی لالینا اشاره نشده است. آنچه درمورد پدیده ال‌نینوی سال گذشته نیز می‌توان با قطعیت گفت تنها پراکندگی و به‌هم‌ریختگی بارش در ایران و دیگر نقاط دنیاست.»
او ادامه داد: «مثلا در استان تهران و دیگر استان‌های کشور در ماه‌های بهمن و اسفند تقریبا شاهد بارندگی نبودیم و حجم بارندگی‌های فشرده در فروردین‌ماه بود و از اواسط اردیبهشت تا به امروز نیز شاهد قطع‌شدن نزولات جوی در تهران هستیم. یا بارش‌های همراه با تکرگ که در شمال غرب کشور اخیرا اتفاق افتاد نمونه دیگری از این به‌هم‌ریختگی بارشی است. در سال گذشته نیز نمی‌توانیم ادعا کنیم که حداقل در استان تهران ترسالی حادث شده است؛ چراکه میانگین بارش سال گذشته از میانگین 48ساله کمتر است، بنابراین نمی‌توان براساس آمار و ارقام به این نتیجه رسید که امسال خشکسالی پس از ترسالی اتفاق خواهد افتاد.»
ساخت‌وسازهای غیرمجاز
مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌یی تهران در ادامه نشست خبری در پاسخ به پرسشی دیگر درمورد آخرین وضعیت آزادسازی حریم رودخانه‌های استان تهران اظهار کرد: «طبق آخرین گزارش بیش از 110مورد حجم اقدامات صورت گرفته در این زمینه است که از لحاظ حجم هکتاری چیزی معادل 3تا 4هکتار در شهرستان شمیرانات را نشان می‌دهد. برنامه ما این است که سالانه تا 20هکتار آزادسازی داشته باشیم.»
اما ساخت‌وساز هتل آرینا در حاشیه رودخانه جاجرود با تمام حواشی پایان‌ناپذیر خود یکی از پرسش‌های طرح شده دیگر ازسوی خبرنگاران بود. پرسشی که مدیرعامل شرکت آب منطقه‌یی به آن این‌گونه پاسخ داد: «در جلسه‌یی که مدیر میراث فرهنگی نیز حضور داشت، اعلام شد که این هتل از آن دست هتل‌هایی است که قرار است به‌زودی افتتاح شود و بنده به ایشان گفتم که این هتل قرار است تخریب شود. این هتل در حریم کیفی رودخانه قرار دارد. کارگاه این هتل هم که در حریم کمی رود قرار دارد پیش از این تخریب شده است.»
ارتقایی ادامه داد: «اما متولی حریم کیفی در اولویت اول سازمان حفاظت محیط‌زیست است. این دوستان در سال‌های گذشته مجوز ساخت این هتل را مشروط به اینکه فاضلاب این رودخانه تسویه شود، صادر می‌کنند. شرکت آب منطقه‌یی تهران نیز از زمان اجرای ساخت این هتل مخالفت خود را با آن اعلام کرده است. اما باوجود این مخالفت شهرداری و دهیاری محل موافقت خود را با ساخت این هتل اعلام می‌کنند. مسوولیت تخریب این هتل نیز برعهده کمیسیون ماده99 و دستگاه قضایی است.»
البته «تعادل» تحت پوشش مشتری از طریق یکی از وب‌سایت‌های رزرواسیون آنلاین هتل، اقدام به پیگیری وضعیت ساخت‌وساز هتل آرینا در حاشیه جاجرود کرد که متولیان این سایت اعلام کردند ساخت‌وساز این هتل اکنون متوقف شده است.
انسداد 1615حلقه چاه غیرمجاز
براساس تصمیماتی که در ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی گرفته شده، مقرر شده است که درراستای برنامه‌های احیا و تعادل‌بخشی سفره‌های آب زیرزمینی، وزارت نیرو و شرکت آب منطقه‌یی تهران در سال جاری مکلف شده‌اند تا 3000حلقه چاه غیرمجاز را مسدود کنند که اولویت با چاه‌هایی است که تاثیر کمتری بر اشتغال‌زایی و طرح‌های تولیدی داشته باشد. همچنین قرار است 2000حلقه کنتورهای اندازه‌گیری آب با همکاری شرکت توزیع برق روی چاه‌ها نصب شود. ارتقایی اعلام کرد که از ابتدای سال94 تا به امروز 1615حلقه چاه غیرمجاز در سطح استان تهران مسدود شده که با انسداد آنها از برداشت 83میلیون مترمکعب آب از منابع زیرزمینی جلوگیری شده است. البته این رقم در مقابل کسری انباشته آب 700میلیون مترمکعبی که ارتقایی از آن نام برد هنوز عدد ناچیزی به نظر می‌آید. عمده این چاه‌های غیرمجاز کشاورزی در خارج از شهر تهران قرار دارند و چاه‌های موجود در شهر تهران عمدتا مصارف خدماتی دارند که رقم آنها حدود 10هزار حلقه چاه است. در حال حاضر در تهران و شهرهای بالای 200هزار نفر این استثنا قائل شده تا مردم برای بعضی امور خدماتی مانند فضای سبز و شست‌وشوی اتومبیل به جای استفاده
از شبکه آب شرب تا 5مترمکعب در روز از آب این چاه‌ها استفاده کنند. ارتقایی شمار چاه‌های مجاز استان تهران را نیز 13000حلقه عنوان کرد.
وی همچنین از حدود 60میلیون مترمکعب تغذیه مصنوعی تنها در حوزه رودخانه کرج درراستای احیا و تعادل‌بخشی سفره‌های آب‌های زیرزمینی خبر داد که این حرکت آثار بسیار مطلوبی در دشت تهران، کرج و شهریار داشته است. وی اعتبار مصوب اجرای این طرح در سال گذشته را تنها 18میلیارد تومان اعلام کرد که از این رقم نیز تنها 7میلیارد تومان آن محقق شد. وی افزود: «امروز نیز که به اواسط تیرماه رسیده‌ایم هنوز ریالی از 15میلیارد اعتبار مصوب اجرای این طرح در سال95 دریافت نکرده‌ایم. این درحالی است که تعهدات زیادی روی دست شرکت مانده لذا تقاضای جدی از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی داریم تا به‌عنوان اولویت اصلی شرکت‌های آب منطقه‌یی و وزارت نیرو نخستین تخصیص اعتبار را به طرح احیا و تعادل‌بخشی سفره‌های آب زیرزمینی شرکت آب منطقه‌یی تهران بدهند.»
آخرین گام‌های انتقال آب به قم
وی همچنین از به‌سرانجام رسیدن پروژه انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم‌رود که اجرای آن برعهده شرکت آب منطقه‌یی تهران قرار گرفته است، خبر داد. در این راستا شرکت آب منطقه‌یی قم 180کیلومتر از طرح انتقال آب از گلپایگان به قم را اجرا کرده و آب‌منطقه‌یی تهران نیز در این طرح تونلی به طول 56کیلومتر را ساخته است. طرح احداث ساختمان سد کوچری نیز آخرین روزهای کاری خود را پشت‌سر می‌گذارد و بهره‌برداری آن در یکی، دو ماه آینده به سرانجام خواهد رسید. ظرفیت این سد بیش از 200میلیون مترمکعب است که با آب‌گیری این طرح ملی دغدغه‌های آب آشامیدنی شهر قم و دیگر شهرهای واقع در این طرح برطرف خواهد شد.
پیک مصرف آب
ارتقایی بااشاره به افزایش مصرف آب با گرم‌شدن هوا در پاسخ به سوالی اعلام کرد که در تاریخ 11تیر سال جاری مصرف شهر تهران به 38.2مترمکعب در ثانیه رسیده بود. این درحالی است که رهاسازی آب در رودخانه کرج حدود 9مترمکعب در هر ثانیه است. یعنی تهرانی‌ها در این روز چهاربرابر رهاسازی لحظه‌یی آب از رودخانه کرج آب مصرف کردند. از لحاظ حجم نیز 3.3میلیون مترمکعب آب مصرف کردند که 28درصد این آب از طریق چاه‌ها و مابقی آن از ذخایر آب پشت سدها تامین شد. وی همچنین بااشاره به آلودگی‌‌های نفتی مقطعی آب رودخانه کرج اعلام کرد که در چنین شرایطی امکان انتقال این آب آلوده به تهران وجود نخواهد داشت و مجبوریم از آب سدهای طالقان، لتیان و مخازن زیرزمینی استفاده کنیم. لذا انتظار می‌رود شرکت آب منطقه‌یی البرز و سازمان حفاظت از محیط‌زیست با شرکت‌های آلوده‌کننده متخلف که در سالیان اخیر این رفتار آنها افزایش نیز یافته است برخورد جدی شود تا مشکلی در تامین آب شهر تهران به وجود نیاید و میلیون‌ها مترمکعب آب از دست نرود.
کیفیت آب مناطق مختلف تهران
مدیرکل شرکت آب منطقه‌یی تهران در پاسخ به سوالی درمورد تفاوت کیفیت آب در مناطق مختلف شهر تهران و سدهای پنج‌گانه اظهار کرد: «در جنوب تهران با احداث سد ماملو امکان استفاده از آب این سد فراهم شد و بالغ بر 70میلیون مترمکعب آب از تصفیه‌خانه این سد برای شهرهای جنوب شرق استان و بیش از 50میلیون مترمکعب برای خود شهر تهران اختصاص یافت و این مساله منجر به بهبود قابل‌توجه در کیفیت آب جنوب تهران شد. منابع آبی سدهای مختلف تهران نیز با هم تفاوت دارند چراکه حوزه آبریز آنها تفاوت دارد. مدیریت کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه‌یی با احداث چهار ایستگاه آنلاین کنترل کیفیت با دقت این موضوع را بررسی و پایش می‌کنند.»
