گروه بنگاه‌ها
در شرایطی که طی روزهای اخیر تمرکز و توجه رسانه‌های گروهی و شبکه‌های اجتماعی به طرز عجیبی معطوف ماجرای «حقوق‌های غیرمتعارف» صاحبان برخی بنگاه‌های «خصولتی» شده و نهضت انتشار فیش‌های حقوقی در میان صاحبان حرف و مشاغل به راه افتاده، برنامه‌ریزی‌های اجرایی و اقتصادی دولت یازدهم برای رونق کسب‌وکارهایی کوچک و متوسط، کمترین بازتابی را در سطح رسانه‌های مکتوب و سایبری پیدا نمی‌کند. این موضوع یکی از اشکالاتی است که به تیم رسانه‌یی دولت یازدهم وارد می‌شود؛ اینکه دولت اطلاعات و منابع لازم از عملکرد اجرایی‌اش در بخش کسبوکار کوچک را دراختیار اصحاب رسانه قرار نمی‌دهد تا با استفاده از این منابع اطلاعاتی، فرآیند «تحلیل» و «گفتمان‌سازی» در سطح رسانه‌ها به جریان بیفتد. درواقع رسانه‌هایی که به‌صورت تخصصی این امور را پیگیری می‌کنند، برای آگاهی از برنامه‌ریزی‌های اجرایی دولت یازهم در بخش کسبوکار کوچک باید چراغ به دست بگیرند و در میان دریایی از اخبار و داده‌های اطلاعاتی نشانه‌هایی را دنبال کنند که اطلاعاتی از توسعه کارآفرینی و گسترش فرهنگ کسبوکار کوچک می‌دهند. روز گذشته معاون توسعه و مدیریت منابع معاونت علمی ریاست‌جمهوری در
گفت‌وگو با رسانه‌های گروهی از برنامه‌ریزی‌های اجرایی دولت یازدهم برای سرمایه‌گذاری در حوزه کسبوکار جسورانه خبر داد. حوزه‌یی که 35تشکل رسمی اقتصادی در بطن برنامه‌ریزی آن قرار گرفته‌اند تا آن دسته از طرح‌هایی که از ساختاری جسورانه برخوردار هستند مورد حمایت قرار بگیرند. باتوجه به این واقعیت که عنوان سرمایه‌گذاری «جسورانه» هنوز در سطح رسانه‌های گروهی پردازش مناسبی نشده است به بهانه صحبت‌های علیرضا دلیری درخصوص برنامه‌ریزی‌های اجرایی دولت برای طرح‌های جسورانه در این شماره نوری به ابعاد پنهان سرمایه‌گذاری جسورانه می‌تابانیم تا اهالی اقتصاد و فعالان بخش خصوصی با ابعاد پنهان این حوزه تاثیرگذار در اقتصاد مدرن آشنا شوند.
فعالیت تشکل‌ها برای سرمایه‌گذاری جسورانه
شرکت‌های سرمایه‌گذاری جسورانه یا در اصطلاح انگلیسی VCها (Venture Capital) چند سالی است که در اکوسیستم اقتصادی ایران مشغول فعالیت هستند. حالا، با گذشت چند سال از جا افتادن مفهوم سرمایه‌گذاری خطرپذیر و افزایش تعداد بنگاه‌هایی که به این نوع سرمایه‌گذاری علاقه‌مندند، معاون توسعه و مدیریت منابع معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری خبر از برنامه‌ریزی‌های جدید دولت برای توسعه این بخش می‌دهد. علیرضا دلیری دیروز در آیین امضای تفاهمنامه همکاری دوجانبه و رونمایی از پنج صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه در سازمان بورس و اوراق بهادار بااشاره به اینکه در دنیا هر یک دلار در سرمایه‌گذاری جسورانه 6.5دلار سود داشته است، بیان کرد: «در کشور در زمینه صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه ورود اندک انجام شده، در برنامه پنجم و ششم توسعه به آن اشاره شده اما فعالیت منسجم و منظمی در کشور انجام نشده است، به‌طوری که در حال حاضر 35تشکل در حوزه سرمایه‌گذاری جسورانه در کشور فعالیت می‌کنند که بیشتر این تشکل‌ها صندوق‌های پژوهش و فناوری و موسسات هستند.»
دلیری افزود: «خروجی این تشکل‌ها بیش از 260طرح است که بالغ بر 460میلیارد ریال سرمایه‌گذاری شده است، همچنین 6900فقره تسهیلات از طریق موسسات پرداخت شده و تعدادی ضمانتنامه نیز صادر شده است.»
سرمایه‌گذاری جسورانه چیست؟
محمدجواد ایروانی وزیر اسبق اقتصاد در توضیح سرمایه‌گذاری جسورانه می‌گوید: «سرمایه‌گذاری جسورانه حلقه مفقوده تامین مالی طرح‌های کارآفرینی در ایران است که با توسعه آن می‌توان ضمن ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی، رشد علم و فناوری را تسریع کرد. به دست آوردن وجوه مورد نیاز برای راه‌اندازی کسب‌وکارها، همواره به عنوان یک چالش برای کارآفرینان مطرح بوده است. فرآیند به‌دست آوردن وجوه مورد نیاز، ممکن است ماه‌ها به طول انجامد و کارآفرینان را از ایجاد کسب‌وکارهای جدید منصرف کند. از سوی دیگر، بدون تامین مالی کافی، کسب‌وکارهای نوپا هرگز به موفقیت نخواهند رسید و کمبود سرمایه‌گذاری عاملی موثر در شکست بسیاری از کسب‌وکارهاست. با این حال، به دلیل نرخ بالای شکست در کسب‌وکارهای کوچک جدید، موسسات مالی تمایل چندانی به قرض دادن وجوه یا سرمایه‌گذاری در آنها ندارند، لذا تامین مالی طرح‌های نوآورانه و کارآفرین، نوع خاصی از روش‌های تامین مالی است که موضوع سرمایه‌گذاری جسورانه است. سرمایه جسورانه، سرمایه‌یی است که به‌همراه کمک‌های مدیریتی، دراختیار شرکت‌های جوان، کوچک، در حال رشد و دارای آتیه اقتصادی قرار می‌گیرد. سرمایه جسورانه از منابع مهم
تامین مالی شرکت‌های کوچک و نوپاست.»
سرمایه‌گذاری جسورانه و کسبوکار کوچک
وزیر اسبق اقتصاد در ادامه به این نکته اشاره می‌کند: «بسیاری از شرکت‌ها و بنگاه‌های کوچک یا در شرف تاسیس و کارآفرینان، برای ایجاد کسبوکار، قادر نیستند تا از طریق آورده یا وام تامین مالی کنند. اینان بهدنبال انتشار سهام و عرضه آن به سرمایه‌گذاران خارج از شرکت، جهت تامین مالی هستند، لیکن هر سرمایه‌گذاری تشخیص و تخصص این‌گونه سرمایه‌گذاری‌ها را ندارد. یکی از مهم‌ترین منابع تامین مالی در این موارد، استفاده از سرمایه جسورانه است. سرمایه‌گذار جسور فرد یا شرکتی است که بهدنبال عایدات سرمایه‌یی زیاد از طریق تامین مالی به‌صورت سهام یا شیوه مرتبط با آن در مراحل اولیه کسبوکار برای فرصت‌های کارآفرینی دارای پتانسیل بالاست. سرمایه‌گذاری جسورانه در معنای مدرن آن، مفهومی است که پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفت. طی دهه‌های گذشته، سرمایه‌گذاری جسورانه باتوجه به وضعیت اقتصادی کشورها و وضعیت بازارهای سرمایه، دوره‌های رونق و رکود متعددی را پشت‌سر گذاشته است.»
ایروانی می‌گوید: «سرمایه‌گذاری جسورانه در مفهوم مدرن آن، عمدتا در امریکا شکل گرفته و توسعه یافته است. طی نیمه دوم قرن بیستم تا دهه1990، بخش اصلی سرمایه‌گذاری جسورانه در امریکا انجام می‌گرفت. تنها پس از آزادسازی قوانین سرمایه‌گذاری در اروپا در دهه1980 بود که حجم سرمایه‌گذاری جسورانه در این منطقه افزایش یافت و این صنعت به مرور در اروپا توسعه پیدا کرد. همچنین کشورهای دیگر ازجمله ژاپن، هند و چین از اواسط دهه‌های1980 و 1990 به این صنعت توجه نشان داده‌اند. به‌همین دلیل، بخش بزرگی از تاریخچه سرمایه‌گذاری جسورانه به روند توسعه این صنعت در امریکا اختصاص دارد.»
