سپیده اشرفی روستانشینی و تثبیت آن، همیشه بهعنوان یک دغدغه مطرح بوده است؛ مسالهیی که میتواند در یک بعد، مسائل اقتصادی را سامان دهد و در بعد دیگر، مسائل اجتماعی ازجمله حاشیهنشینی را. ارزیابی نحوه مهاجرت از روستا به شهر یا معکوس شدن آن همیشه ابزاری برای تحلیل وضعیت اقتصادی و اجتماعی بوده است. حالا اما آمارها، کاهش روستانشینی را تایید کرده است. آنطور که آمارهای بانک جهانی نشان میدهد، طی 53سال گذشته، روستانشینی و جمعیت روستاییان رو به کاهش رفته است و این مساله میتواند یک زنگ هشدار برای کشورهای مختلف باشد.
ازجمله کشورهایی که جمعیت روستانشینی در آنها کاهش داشته است میتوان به برزیل، ترکیه، ایران و آلمان اشاره کرد. در حقیقت در این کشورها، رشد جمعیت روستایی با کاهش و در برخی مواقع منفی شده است. این بدان معناست که جمعیت روستایی در برخی موارد با کاهش روبهرو بوده است. بر این اساس، آلمان در سال 1961 با رشد 0.3درصدی در جمعیت روستایی روبهرو بوده است که این میزان در سال 2014 به رقم 2.2-درصد رسیده است. یعنی یک رقم منفی که نشان از کاهش جمعیت روستایی در این کشور دارد. از طرف دیگر کانادا در سال 1961 هیچ رشدی را در جمعیت روستایی خود ثبت نکرده و این درحالی است که 0.1درصد برای رشد جمعیت روستایی این کشور در سال 2014 به ثبت رسیده است. یعنی کانادا ازجمله کشورهایی است که با رشد جمعیت روستایی روبهرو بوده است. از سوی دیگر برزیل از رقم 1.2 به منفی 0.9درصد طی 53 سال گذشته رسیده است. یعنی برزیل نیز مانند کانادا با کاهش جمعیت روستایی در این مدت روبهرو بوده است. در این میان، جمعیت روستانشینی ترکیه نیز در همین مدت آب رفته است بهطوری که رشد این جمعیت از 1.6 در سال 1961 به منفی 0.7درصد در سال 2014 رسیده است.
ایران نیز با تغییراتی مشابه ترکیه روبهرو بوده است بهطوریکه روستانشینی در ایران نیز مانند ترکیه با کاهش جمعیت روبهرو بوده است. هرچند این آمار در مورد ایران پیش از این نیز تایید شده بود. بر این اساس، رشد جمعیت روستایی کشور طی 20سال کاهش یافته و از 1.21 به منفی 0.4 درصد در بازه زمانی سالهای 75 تا 85 رسیده است. این آمار، کاهش رشد جمعیت روستانشینان و منفی شدن آن را تایید میکند. اما استرالیا در میان دیگر کشورها با افزایش جمعیت روستانشینی همراه بوده است بهطوریکه این جمعیت در سال 1961 در حدود منفی 0.3درصد بوده و در سال 2014 با رقم 0.3درصد روبهرو شده است. افزایش روستانشینی به غیر از استرالیا در اتریش، افغانستان و بورکینافاسو نیز دیده میشود بهطوریکه در افغانستان، رشد جمعیت روستایی از 1.6 به 2.5درصد رسیده است. در عین حال، رشد جمعیت روستاییان در اتریش نیز از 0.3 به 0.7درصد رسیده است. جمعیت روستاییان باربادوس نیز در مدت مشابه از رشد 0.2 به 0.5درصد رسیدهاند.
با این حال، باید دو فرضیه را در کاهش جمعیت روستانشینان در نظر گرفت. فرضیه اول، مهاجرت این جمعیت به سمت شهر است که میتواند حاشیهنشینی و مشکلات مشابه را افزایش دهد. فرضیه دوم، افزایش سواد زنان روستایی و وجود خانههای بهداشت در جهت دادن آگاهی به جمعیت زنان روستایی برای پیشگیری از بارداریهای ناخواسته است که میتواند بازهم جمعیت روستایی را با کاهش روبهرو کند. با این حال، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که فرضیه اول قویتر است و باید نسبت به آن هوشیار بود.