گروه معدن
بررسی وضعیت طرح جامع فولاد و آمار و ارقام ارائه شده ازسوی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی بیانگر آن است که ایجاد توازن در زنجیره فولاد، یکی از موارد مهم و اساسی اجرای این طرح محسوب می‌شود. براساس سند چشم‌انداز1404 ظرفیت تولید فولاد خام کشور 55میلیون تن پیش‌بینی شده که تا پایان سال گذشته، با دستیابی به رقم 23.4میلیون تن و در بخش محصولات فولادی به 34.1میلیون تن، حدود 45درصد این برنامه تحقق یافته است. با استناد به مطالعات انجام شده در سند چشم‌انداز1404 انتظار می‌رود میزان مصرف داخلی فولاد به حدود 34میلیون تن برسد و مازاد این مقدار راهی بازارهای صادراتی خواهد شد. ایران که پیش از این چهاردهمین فولادساز جهان معرفی شده بود، در بررسی‌های انجمن جهانی فولاد به تازگی با یک پله رشد به رتبه سیزدهم جهان ارتقا یافت، این درحالی است که سال گذشته برای نخستین‌بار با دستیابی به صادرات 4.1میلیون تنی فولاد خام، رکورد بی‌سابقه‌یی در کشور در این زمینه ثبت شد. ایمیدرو گزارشی را منتشر کرده که نشان می‌دهد سال1394 معادل 13.3میلیون تن ظرفیت تولید کنسانتره در کشور در معادن زرند ایرانیان، سیرجان ایرانیان، گل‌گهر، گوهرزمین،
رودمتال، کاسپین و آینده‌سازان البرز افتتاح شده است. علاوه بر این، میزان یک میلیون تن گندله به ظرفیت کشور در مناطق چادرملو و اردکان یزد اضافه شده که این امر، نشان از ضرورت راه‌اندازی کارخانه‌های جدید گندله‌سازی دارد. ازسوی دیگر، براساس آمار اعلامی بخش خصوصی 1700میلیارد دلار پروژه نیمه‌تمام در ایران هم‌اکنون نیازمند جذب سرمایه‌گذار است که بخش عمده‌یی از اینها در حوزه معادن کشور قرار دارد.
چالش همیشگی کمبود منابع مالی
گزارش سازمان ایمیدرو نشان می‌دهد که امسال طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته طرح 5میلیون تنی گندله در سنگان (خراسان‌رضوی) به بهره‌برداری خواهد رسید که بخشی از کمبود در این بخش را جبران می‌کند. اما در این میان مهم‌ترین چالش‌های اجرای این طرح، کمبود منابع مالی است و علاوه بر این، تداوم و رشد صدور مجوز احداث واحدهای زنجیره فولاد در استان‌ها یکی از چالش‌های پیش‌رو مطرح می‌شود. آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد در سال گذشته رشد 23درصدی در زمینه صدور مجوز احداث واحدهای فولادی تحقق پیدا کرد. نمونه این امر صدور مجوز تاسیس کارخانه‌های فولاد با هدف تولید 179میلیون تن است که این مجوزها در بخش گندله‌سازی 147میلیون تن و در بخش تولید کنسانتره 131میلیون تن ثبت شده است.
بر پایه این گزارش، مجوزهای صادر شده عاملی برای برهم خوردن توازن در زنجیره ارزش فولاد شده چراکه ایران فاقد ذخایر معدنی کافی برای تامین خوراک این حجم از واحدهای کنسانتره است. وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده براساس سند چشم‌انداز1404 ظرفیت گندله‌سازی کشور (به‌عنوان یک بخش از زنجیره تولید فولاد) در سال96 باید به رقم 48میلیون تن برسد، این درحالی است که انتظار می‌رود در سال99 این میزان به 82میلیون تن و در 1404 به رقم 85میلیون تن ارتقا یابد.
جذب 2 میلیارد دلار سرمایه معدنی
با فرا رسیدن روز صنعت و معدن ضرورت توجه به این دو بخش مهم و ارزشمند در کشور دوچندان می‌شود و فعالان این دو حوزه تلاش می‌کنند که فرصت پیش آمده را غنیمت شمرده و با بیان چالش‌ها و ارائه راهکارهای مناسب مسیر توسعه را در این حوزه هموار کنند. مهدی کرباسیان رییس هیات عامل ایمیدرو با اعتقاد بر اینکه اقدامات دولت یازدهم باعث فعال شدن بخش اکتشاف معادن به نحو احسن شده است، نتایج توجه دولت به این بخش را بسیار ارزنده ارزیابی می‌کند. به گفته وی، بخش معدن و صنایع معدنی تا پیش از حدود 3سال پیش، یعنی نیمه‌های سال1392، وضعیت چندان روشنی برای حرکت به سوی توسعه نداشت و درواقع جسم نیمه جانی بیش نبود چراکه فرصت‌های گذشته از دست رفته و در عین حال بیش از 30طرح نیمه‌تمام و معطل نیز روی دست مدیران و مجریان در سراسر کشور باقی مانده بود، درنتیجه این امر بازخورد مثبتی نزد افکار عمومی به‌ویژه مردم مناطق معدنی و صنایع معدنی ایجاد نکرده بود. وی افزود: باتوجه به شرایط موجود در آن زمان افزون بر یک‌میلیارد دلار سرمایه، جذب پروژه‌ها شد تا طرح‌های متعددی در بخش‌های مختلف راه‌اندازی شوند که در این فرآیند کشف ذخایر جدید سنگ‌آهن، طلا، مس،
زغال‌سنگ، سرب و روی و حتی عناصر نادر خاکی از دستاوردهای نخستین طرح اکتشاف بود که اطلاعات آن در حال تکمیل شدن است و به‌زودی نتایج بیشتری از کشف ذخایر معدنی برای پیشبرد اهداف توسعه‌یی منتشر می‌شود.
کرباسیان با بیان اینکه در سال‌های گذشته، تنها امکان بررسی عناصر در عمق چند صد متری وجود داشت می‌گوید: در حال حاضر در حال استفاده از یک فناوری هستیم که ذخایر معدنی را تا عمق 10هزار متری نشان می‌دهد، علاوه بر اینکه با کشورهای صاحب فناوری و سرمایه، اسناد همکاری به ارزش 6میلیارد و 500میلیون یورو به امضا رسیده است. به گفته رییس هیات عامل ایمیدرو راه‌اندازی طرح‌هایی به ارزش حدود یک‌میلیارد و 180میلیون دلار همچنین تنفیذ قراردادهایی به ارزش بیش از یک‌میلیارد و 700میلیون دلار، در دستور کار قرار گرفته است.
ایران؛ سیاره‌ای از معادن و فلزات
درحالی که چشم‌انداز1404 نشان از رشد و توسعه معادن و صنایع معدنی در کشور دارد، فعالان این بخش تمایل زیادی برای سرمایه‌گذاری هر چه بیشتر کشورها در حوزه معدن و صنایع معدنی ایران از خود نشان می‌دهند. محمدرضا انصاری نایب‌رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران که سرپرستی هیات اقتصادی ایران را در همایش «ایران و لوکزامبورگ شرکای دنیای در حال تغییر» به‌عهده دارد در این گردهمایی خطاب به شرکت‌های لوکزامبورگی گفت: در حال حاضر، 1700میلیارد دلار پروژه نیمه‌تمام در ایران وجود دارد که برخی آنها تا 80درصد پیشرفت داشته‌اند و این یک موقعیت عالی برای سرمایه‌گذاران خارجی است؛ زیرا باوجود تحریم‌ها و مسائل گوناگون، سرمایه‌گذاری در ایران همواره سودآور بوده است.
در خبرها آمده بود که لوکزامبورگ در زمینه استخراج مواد معدنی و برخی فلزات در سیارک‌های اطراف خود سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی انجام داده است؛ از این رو انصاری با بیان اینکه ایران در زمینه تنوع معادن و فلزات به تنهایی یک سیاره است، از سرمایه‌گذاران این بخش خواست به جای سرمایه‌گذاری در سیارک‌های اطراف خود برای کشف معادن به ایران بیایند؛ زیرا ایران به تنهایی سیاره‌یی از معادن و فلزات است. به گفته وی، در فضای مساعد موجود، ورود به این پروژه‌ها در قالب سرمایه‌گذاری مشترک، در وقت و هزینه دو طرف صرفه‌جویی می‌کند.
نایب‌رییس اتاق ایران خطاب به فعالان اقتصادی لوکزامبورگی حاضر در این همایش توصیه کرد با بخش خصوصی ایران به‌صورت مستقیم در ارتباط باشند، چراکه این کار دلایل روشنی دارد؛ سیاست و مقام‌های دولتی دستخوش تغییرند اما بخش خصوصی ثبات دارد.
