گروه راه و شهرسازی نیره خادمی
خیابان یکم را از میدان شهران بسته‌اند، درحالی که ازدحام خودروها در این منطقه زیاد است. پیاده‌راه را به سمت محله انفجار لوله گاز قدم بر می‌دارم. عابران هنوز با بهت درباره حادثه صبحگاهی سخن می‌گویند. صدای انفجار، ترس، آسمان سرخ و بوی گاز در کوچه و خیابان آن هم در نخستین ساعت صبح روز جمعه کلماتی است که دهان به دهان می‌چرخد و از مرگ دو کارگر در زیر آوارهای حاصل از ریزش و انفجار خبر می‌دهد. جلوتر صدای خودروهای سنگین که در حال جابه‌جایی خاک هستند شنیده می‌شود، پلیس، عوامل اورژانس، آتش‌نشانی و ماموران پیمانکار مترو به ترتیب داخل نوار زرد رنگی که روی آن نوشته شده «خطر» ایستاده‌اند و اجازه عبور نمی‌دهند. عبور از نوار زرد رنگ اما چند دقیقه‌یی طول می‌کشد و کارگران پیمانکاری خط مترو هم می‌گویند که اجازه صحبت کردن با خبرنگاران را ندارند اما با شنیدن این جمله که حفاری تونل مترو منجر به ترکیدگی لوله گاز شده است به حرف می‌آیند و با عصبانیت موضوع را انکار می‌کنند و یکی از آنها می‌گوید: لوله‌های گاز فشار قوی است که باعث ریزش تونل شده است.
بعد شخص سومی بدون اینکه اسمش را بگوید، خود را پیمانکار مترو معرفی می‌کند و می‌گوید: زمین نشست کرده ، لوله گاز ترکیده و منجر به انفجار شده است. وقتی زمین نشست کرده زیر لوله گاز خالی شده و شکسته است. پایین کارگران داشتند کار می‌کردند اما لوله گاز 30متر بالاتر از محل کارگاه بوده است. از ترازی که تونل دارد، کار می‌کند تا سطح خیابان ارتفاع 30متری وجود دارد بر اثر نشست ناگهانی که زمین داشته است زیر لوله گاز خالی شده و شکسته است. می‌پرسم: مگر شرکت پیمانکاری نقشه‌های لوله‌های تاسیسات شهر را نداشته است؟ او در جواب می‌گوید: همه نقشه‌های گاز و آب و برق را پیمانکاری دارد و اما این نشست اصلا ربطی به حفاری پایین نداشته است، چون از بالا که حفاری نمی‌کرده‌اند. کارگران 30متر زیرزمین کار می‌کردند، لوله گاز 30متر بالاتر بوده است. کانال که نشست می‌کند، زیر لوله گازی که در ارتفاع دو متری از سطح خیابان است، خالی می‌شود. چون لوله گاز سنگین است، می‌شکند و باعث انفجار می‌شود. این فاجعه به خاطر انفجار اتفاق افتاده است.
می‌پرسم: شما خودتان می‌گویید در حال حفاری بوده‌اند، چطور می‌گویید انفجار باعث فاجعه شده است؟ او می‌گوید: کارگران 30 متر پایین‌تر حفاری می‌کردند، زمین نشست می‌کند و زمین زیر لوله گاز خالی می‌شود.
دوباره می‌پرسم: عملیات پر کردن گودال و پاکسازی تا چه زمانی طول می‌کشد؟ این فرد که خود را پیمانکار مترو معرفی کرده است، پاسخ می‌دهد: باید حتما تا شب وضعیت را جمع کنیم. از همه جای تهران کامیون‌ها را بسیج کرده‌ایم تا این گودال پر شود. نبش گودالی به طول 100متر که گفته می‌شود عمق آن به اندازه 50متر می‌رسد، ایستاده‌ام. پشت سرم ساختمان اداری 5طبقه‌یی است که در آتش صبحگاهی سوخته است و هنوز خاکسترهای جا مانده از آتش و خرده شیشه‌ها در مقابل در ورودی دیده می‌شود. زارعی که صاحب این ساختمان است با نگرانی اطراف را نگاه می‌کند. به کنار او می‌روم و می‌پرسم: چگونه خبردار شدید که ساختمان آتش گرفته است؟ می‌گوید: حوالی ساعت 45 و 4دقیقه بود که با من تماس گرفتند و گفتند ساختمان آتش گرفته و سوخته است. هنوز دقیقا نمی‌دانم چه خسارتی وارد شده اما قطعا خسارت میلیاردی است چون همه پنجره‌ها آب شده و 4 تا واحد کلا سوخته است. می‌پرسم: می‌دانید عامل اصلی آتشسوزی چه بوده و چه کسی مقصر است؟ می‌گوید: فعلا که هیچ جایی مسوولیت را قبول نکرده است، اما به احتمال زیاد مقصر مترو بوده است. دوربین مغازه نشان می‌دهد که تا قبل از انفجار و قطع برق
اتفاقی نیفتاده است. اول زمین ریزش کرده است بعد لوله گاز شکسته، برق اتصالی کرده و آتشسوزی ایجاد شده است.
سرایدار ساختمان اداری، پیرمرد افغانی است که ابتدای در ورودی ساختمان رفت و آمدها را کنترل می‌کند. از او شرح ماجرا را می‌پرسم. با صدای لرزانی جواب می‌دهد: من همیشه شب‌ها در ساختمان هستم اما دیشب بر حسب اتفاق اینجا نبودم و صبح آمدم. از داخل ساختمان 5 طبقه، منظره‌یی بهت‌انگیز در مقابل چشمانم قرار می‌گیرد. مردمی که در اطراف ساختمان ایستاده‌اند و با وحشت ماجرا را پیگیری می‌کنند. کارگران مشغول کار و در رفت و آمدند. از منطقه ممنوعه بیرون می‌آیم و با مردم هم‌کلام می‌شوم. ساعت حوالی 30 و 14دقیقه بعدازظهر همچنان بوی گاز در محله استشمام می‌شود. در میان همهمه زنان یکی می‌گوید: حدود ساعت 4:30دقیقه نور قرمزی در آسمان دیدیم. اول تصور کردیم هواپیمایی سقوط کرده اما دوباره نور قرمز زیاد شد و همراه آن نیز سر و صداها هم زیاد شد. با صدای بلندگوهایی که پشت سر هم اعلام می‌کرد خانه‌ها را تخلیه کنید از خانه بیرون آمدیم. بوی گاز شدیدی به مشام‌مان می‌خورد و آن وقت متوجه آتشسوزی شدیم. مردم از وحشت خیابان را به سمت پایین می‌دویدند و گرمای منطقه به قدری زیاد بود که داشتیم، هلاک می‌شدیم.
خیابان را به سمت میدان شهران بالا می‌روم. تلفن منطقه هنوز قطع است اما روابط‌عمومی مخابرات تهران اعلام کرده است که تا بعدازظهر به حالت عادی بر می‌گردد که تا تنظیم خبر هنوز به حالت عادی برنگشته بود. همزمان با وقوع این حادثه خطوط انتقال فیبرنوری مرکز شهید کاظمیان مخابرات استان تهران دچار قطعی شد و در شبکه اختلال ایجاد کرد. شرکت همراه اول اعلام کرد که تا 48 ساعت آینده مشکل برطرف خواهد شد. همچنین شرکت ایرانسل و رایتل نیز اطلاعیه داده‌اند که مشترکان همراه اول در صورت بروز مشکل می‌توانند روی دو اپراتور رومینگ کنند تا مشکل برطرف شود.
جزئیات حادثه به روایت مسوولان
اما از زمان وقوع حادثه تاکنون بیشتر مسوولان هر یک به نحوی از زیربار مسوولیت شانه خالی کرده‌اند. هابیل درویش، مدیرعامل متروی تهران اعلام کرده که حادثه ربطی به مترو ندارد. جالب است سید جعفر تشکری‌هاشمی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار تهران هم با اشاره به نشست زمین، ترکیدن لوله گاز را دلیل تخریب مترو عنوان کرد. او با بیان اینکه مترو در 25 متری عمق زمین در حال ساخت بوده است، گفت: این اتفاق به احتمال زیاد به علت فشار جانبی و جرقه‌های ناشی از کابل برق رخ داده است.
با وجود این ابوالفضل قناعتی، عضو کمیسیون عمران شورا در تشریح این حادثه به مهر گفت: این خاکبرداری زیر لوله گاز اصلی این منطقه انجام می‌شد که زیر لوله گاز خالی شده و فروکش لوله سبب ترکیدن و آتشسوزی می‌شود. دو نفر از کارگران مترو، یکی از آنها راننده بیل مکانیکی و یکی دیگر از کارگران در این حادثه جان خود را از دست می‌دهند که به خانواده این عزیزان تسلیت می‌گوییم. همچنین حرارت گودال باعث آتشسوزی یک ساختمان اداری می‌شود و به چند خانه مسکونی نیز خساراتی وارد می‌شود.
اگر زلزله بیاید...
قناعتی تاکید کرد: آنچه در این حادثه قابل پیگیری است، آن است که مسوولان مترو در مسیرهایی که حفاری دارند باید نقشه‌های مسیر را بررسی کنند تا اگر تجهیزات شهری از آن مسیرها رد می‌شود مانند لوله آب، گاز و مخابرات نسبت به ایمن‌سازی محل اقدام کنند. متاسفانه ۴۰دقیقه طول کشید که لوله‌های گاز منطقه بسته شود. اگر زلزله‌یی بیاید و باعث آسیب به لوله‌های گاز در ۵۰ نقطه تهران شود، آن زمان به جای خرابی‌های حاصل از زلزله باید به دنبال مهار آتش‌سوزی‌ها در شهر باشیم. در حالی که باید به‌طور لحظه‌یی و نهایتا در سه، چهار دقیقه لوله‌های گاز بسته می‌شد، البته خوشبختانه محل آتشسوزی از منازل مسکونی فاصله داشته، در غیر این صورت مشخص نبود چه خسارت‌هایی بر جای می‌ماند. البته نمایندگان قوه قضاییه، شهرداری و... باید پس از تکمیل بررسی‌های خود گزارش نهایی را ارائه کنند. در حالی که این حادثه دو کشته بر جای گذاشته است اما عیسی فرهادی، فرماندار تهران از درمان سرپایی 5 نفر از مصدومان حادثه خبر داد. او در این باره اعلام کرد که در پی این انفجار آب، برق و گاز منطقه قطع شد و این انفجار موجب ایجاد گودال نسبتا بزرگی در منطقه شد.
در حال حاضر عوامل امدادی و آتش‌نشانی مشغول ایمن کردن منطقه هستند. پس از پر شدن گودال ناشی از انفجار، آب منطقه وصل خواهد شد. همچنین برق نیز تا ساعات پایانی روز جمعه وصل خواهد شد.
مجید بوجارزاده، سخنگوی شرکت ملی گاز نیز در توضیح حادثه این روایت را دارد: در این منطقه تونل مترو وجود دارد که موجب شد خط ۸ اینچ گاز منطقه شهران به دلیل فرو نشست زمین شکسته شود و پس از برخورد با کابل‌های قطع شده برق در این ناحیه آتشسوزی رخ دهد. البته هنوز علت حادثه مشخص نشده و در دست بررسی است و باید مشخص شود که چرا این خط لوله نشست کرده است. او در ادامه اعلام کرد: گاز حدود 10هزار مشترک در منطقه شهران، کوهسار، کن و سولقان تا شنبه شب قطع خواهد بود.
