گروه اقتصاد کلان
به‌دنبال افت قیمت جهانی نفت، دولت در چاره‌اندیشی خود افزایش درآمدها از محل مالیات را یکی از راهبردهای اصلی سیاست‌های بودجه‌یی قرار داد. در این راستا، دولت در گام نخست کوشیده تا تور مالیاتی را پهن‌تر کرده و با اجتناب از افزایش فشار بر مودیان مالیاتی و افزایش نرخ مالیات، با سیاست‌های تشویقی حجم گسترده‌تری از افراد را زیر چتر مالیات قرار دهد. در همین خصوص، سازمان امور مالیاتی به تازگی به توافقی نیز با اصناف رسید که این توافق نیز می‌تواند در کاهش مالیات‌گریزی اصناف و افزایش درآمدهای مالیاتی این بخش موثر واقع شود. در این رابطه، روز گذشته رییس سازمان امور مالیاتی با اعلام این خبر که صاحبان مشاغل تنها 10 روز برای ارائه اظهارنامه مالیاتی خود فرصت دارند، گفت: «صاحبان مشاغلی که تا 31 خرداد ماه اظهارنامه ارائه کنند، مشمول توافق سازمان امور مالیاتی با اصناف می‌شوند.» سیدکامل تقوی‌نژاد با اشاره به توافق امسال سازمان امور مالیاتی کشور با اصناف کشور گفت: «این توافق با در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی سال گذشته و برای حمایت از بخش تولید و تکریم مودیان محترم مالیاتی انجام گرفته است.» وی افزود: «در شرایط توافق سازمان امور
مالیاتی با اصناف عنوان شده است که مودیانی که اظهارنامه مالیاتی عملکرد سال 1394خود را با تکمیل خلاصه وضعیت درآمد و هزینه به‌صورت الکترونیکی از طریق سامانه عملیات الکترونیکی مودیان مالیاتی به نشانی WWW. TAX. GOV. IR، در موعد مقرر قانونی تسلیم کنند، مشمول توافق هستند.»
بر اساس این توافق میزان مالیات عملکرد سال 94 صاحبان مشاغل به میزان مالیات قطعی‌شده سال 93 تعیین می‌شود. به گفته تقوی‌نژاد، مودیانی که مالیات عملکرد سال 93 آنها تا تاریخ تسلیم اظهارنامه قطعی نشده است، مالیات سال 94 آنها بر اساس مالیات قطعی عملکرد سال 92 با رعایت درصد رشد محاسبه می‌شود. همچنین مالیات قطعی تا مبلغ 10میلیون ریال سال 92 با رشد 8 درصد، از 10میلیون ریال تا 30 میلیون ریال با رشد 12درصد و بیش از 30میلیون ریال با رشد 18درصد مبنای مالیات مورد توافق قرار می‌گیرد.
تقوی‌نژاد خاطرنشان کرد: «مودیانی که نسبت به پرداخت کل مالیات متعلق به همراه اظهارنامه اقدام کنند، حداکثر تا تاریخ 15 مردادماه، برگ مالیات قطعی آنها صادر خواهد شد و مودیانی که بخشی از مالیات را به همراه اظهارنامه و باقیمانده مالیات متعلق را تا پایان تیرماه پرداخت کنند، برگ مالیات قطعی آنها تا 15 شهریور ماه صادر خواهد شد.» مسوولان این سازمان علت این تغییر را افزایش کیفیت رسیدگی به اظهارنامه‌ها عنوان کرده و گفته‌اند: «در سال‌های گذشته متاسفانه اغلب مودیان، ارائه اظهارنامه‌های خود را به روزهای آخر تیرماه موکول می‌کردند؛ درنتیجه به علت حجم و تراکم زیاد اظهارنامه‌ها مشکلات متعددی برای مودیان و کارکنان سازمان ایجاد می‌شد.»
ابزارهای تشویقی به جای اهرم‌های فشار
گرچه سازمان امور مالیاتی در گام نخست گسترش ابزارهای تشویقی را برای افزایش درآمدهای مالیاتی در نظر گرفته است اما با توجه به حجم گسترده مالیات‌گریزی در سطح کشور که تاکنون شاهد آن بودیم، باید دید آیا این ابزارهای تشویقی موثر خواهد بود یا اینکه دولت برای افزایش سهم مالیات در سبد درآمدی خود ناچار است به ابزارهای تنبیهی و اهرم‌های فشار تعریف‌شده در قانون رو بیاورد. در همین رابطه، غلامحسین دوانی عضو شورای عالی انجمن حسابداران خبره با بیان اینکه توافق اخیر سازمان امور مالیاتی در جلوگیری از فرار مالیاتی اصناف و صاحبان مشاغل تاثیر زیادی دارد، اظهار کرد: «امروز صاحبان مشاغل در حال ارائه اظهارنامه مالیاتی هستند که تاکنون مالیات نپرداخته‌اند بنابراین به‌نظر می‌رسد این ابزار سازمان امور مالیاتی اثربخش خواهد بود.»
دوانی در گفت‌وگو با «تعادل» تصریح کرد: «برخلاف جنجال‌های اخیر در خصوص مالیات صاحبان مشاغل، این گروه تاکنون از پرداخت مالیات سر باز زده‌اند و اعتراضات آنها در مقایسه با مالیات اخذ شده از حقوق‌بگیران غیرمنطقی و فاقد مبنای عقلایی به نظر می‌رسد.» عضو شورای عالی انجمن حسابداران خبره افزود: «سازمان امور مالیاتی باید در مقوله مالیات‌ستانی، راهکارهای اجرایی مناسبی را به عمل آورد تا همه مشمولان مالیات پرداخت کنند.»
اعتراض صاحبان مشاغل غیرمنطقی است
دوانی با بیان اینکه اعتراض مودیان مالیاتی بیشتر بر مبنای اخذ ناعادلانه مالیات است، تصریح کرد: «مودیان به این موضوع اعتراض دارند که چرا باید عده‌یی مالیات پرداخت کنند و عده‌یی دیگر قانونا از پرداخت مالیات معاف باشند. اگر مالیات یک هزینه اجتماعی است که همه شهروندان باید پرداخت کنند تا دولت وظایف توسعه‌یی خود را انجام دهد، معافیت مالیاتی برخی افراد و سازمان‌ها فاقد منطق است.»
وی با بیان اینکه یکی از راه‌های افزایش درآمدهای مالیاتی گسترش ابزارهای تشویقی است، اظهار کرد: «ابزارهای تنبیهی لازم نیز در قانون درنظر گرفته شده اما رویکرد دولت این است که اگر ابزارهای تشویقی جوابگو نبود سراغ ابزارهای تنبیهی برود.» عضو شورای عالی انجمن حسابداران خبره با بیان اینکه دولت دیگر راهی جز اخذ مالیات ندارد، تصریح کرد: «دیگر نمی‌توان کشور را با پول نفت اداره کرد. اگر دولت در نظر دارد درآمدهای مالیاتی را افزایش دهد باید راهکارهایی را فراهم کند که قانون برای همه اجرا شود. در همین حال، ماموران مالیاتی هم باید از اجتهاد شخصی پرهیز کنند.»
دوانی با اشاره به اینکه در اخذ مالیات باید شرایط اقتصادی کشور را مد نظر قرار داد، اظهار کرد: «کشور در حال حاضر در شرایط اقتصادی مساعدی نیست و نمی‌توان گفت اگر کسی پارسال مالیات خود را به‌طور کامل پرداخت کرده است، امسال باید مالیات بیشتری بپردازد.»
وی با تاکید بر اینکه دولت باید پایه‌های مالیاتی را افزایش دهد، افزود: «در شرایط فعلی نمی‌توان به مودیان مالیاتی فشار آورد بلکه باید سراغ افرادی رفت که تاکنون مالیات پرداخت نکرده‌اند.»
گرچه کشور در حال حاضر با محدودیت منابع مالی مواجه است، اما مجموع سیاست‌های مالیاتی نشان می‌دهد، دولت در تلاش است تا در درجه نخست گستره مالیاتی را افزایش دهد. در این مسیر نیز ابتدا به ابزارهای تشویقی متوسل خواهد شد تا سیاست‌های تنبیهی.
