هفت شرکت داخلی و خارجی متقاضی خرید این کارخانه هستند
گروه صنعت سمانه عابدی
ساختمان‌های بتونی و قدیمی، پنجره‌های پوسیده با شیشه‌های شکسته و سقفی هلالی متعلق به کارخانه‌یی متروک در کیلومتر 5 جاده مخصوص هستند. سکوت و رنگ تیره دیوارهای کارخانه «ارج» بوی مرگ می‌دهد. این رخوت بدان جا رسید که مدیران نخستین کارخانه لوازم خانگی ایران هفته گذشته تصمیم به تعطیلی رسمی آن گرفتند و ماشین‌آلات کهنه آن را برای فروش گذاشتند.
هر چند مدت‌هاست همه می‌دانند کارخانه ارج حال و روز خوبی ندارد اما خبر تعطیلی آن، همه مردم را متاسف کرد؛ چراکه هنوز خانه‌هایی هستند که یخچال، لباسشویی، بخاری یا کولر ارج در آنها باشد؛ برندی نوستالژیک که هر کسی را یاد نخستین لوازم خانگی خانه‌های ایرانی می‌اندازد. با اینکه در سال‌های اخیر تنها کولر و بخاری تولید می‌کرد اما نخستین کارخانه لوازم خانگی ایران بود که در سال 1353 ساید بای ساید ایرانی تولید کرد؛ اگرچه توان رقابت با رقبای خارجی خود که این روزها در همه فروشگاه‌های لوازم خانگی ایران جا کرده‌اند را نداشت و در نهایت، کرکره‌هایش را به طور کامل پایین کشید.
از تاسیس کارگاه تا تعطیلی کارخانه
ارج ابتدا تنها یک کارگاه ساخت میز و صندلی فلزی بود و در سال 1316 توسط مهندس «خلیل ارجمند» تاسیس شده بود که بعدها تبدیل به کارخانه لوازم خانگی ارج شد. نام «ارج» علاوه بر اینکه یادآور نام خانوادگی ارجمند بود از سرواژه سه کلمه «آهنگری»، «ریخته‌گری» و «جوشکاری» استخراج شده بود. این کارگاه ابتدا تنها با 8 کارگر کار خود را آغاز کرد و در سال 1348 توانست کارگاه‌های متعدد و ماشین‌های جدید در زمینی واقع در جاده مخصوص کرج با همراهی مهندسان و کارگران مبتکر و ماهر با تکنیک‌های مدرن روز تاسیس کند. این کارخانه از اول فروردین ماه 1352 به صورت شرکت سهامی عام درآمد و قسمتی از سهام آن در مرحله اول به کارکنان سپس به مردم ارائه شد. در سال 1357 با ملی شدن کارخانجات، عمده سهام آن به صنایع ملی ایران واگذار شد که تا سال 1374 تحت پوشش این سازمان بود و پس از آن در همین سال بخشی از سهام سازمان صنایع ملی به کارکنان ارج و مردم و عمده سهام آن به بانک ملی ایران واگذارشد.
اخراج ارج از بورس
مدیران این شرکت بارها مشکلات مالی را دلیل توقف تولید اعلام کردند که شروع این مشکلات از سال 78 بود؛ زمانی که این شرکت به مشکل مالی 23میلیارد تومانی گرفتار شد و همین امر پایه‌گذار روند تعطیلی این کارخانه بزرگ شد تا اینکه در نهایت به دلیل بدهی‌های زیاد به وزارت صنعت به بانک صنعت و معدن سپس به بانک ملی واگذار شد. با این حال نخستین معاملات بورسی این شرکت 9شهریور سال 1381 انجام شد که البته تا آخرین معاملات آن زمان تنها 4سال فاصله داشته است؛ چراکه 2بهمن 1384 آخرین روز معاملاتی ارج بود؛ زیرا به دلیل مشکلات مالی و عدم جلب نظر سازمان بورس از بازار چهارم بورس نیز اخراج شد. هر چند این اطلاعات برای 11سال پیش است و اطلاعاتی از سال مالی این شرکت وجود ندارد اما با این حال سوددهی این شرکت برای سال‌ها صفر بوده است.
داستان واگذاری به بانک ملی
هر چند این کارخانه به دلیل بدهی به بانک‌ها واگذار شد اما همچنان جای سوال است که چرا بانک ملی نتوانست این کارخانه را از بحران نجات دهد. در این بین بسیاری از مدیران ارج معتقد بودند که واگذاری به بانک ملی پر ابهام و سیاسی بود و همچنان سوال باقی مانده است که آیا این شرکت مشمول بند «ب» مصادره و بند «ج» بدهکاری بانکی قرار گرفته بود یا خیر. در این میان برخی معتقدند با توجه به بدهی این شرکت به بانک صنعت و معدن، نخست این بانک آن را در اختیار گرفته سپس بنا به دلایلی به بانک ملی انتقال داده است. بیشتر به نظر می‌رسد، بانک ملی چندان تمایلی به حل بحران ارج نداشته و بیشتر تمایل داشته است که این شرکت با بدهی 60 میلیارد تومانی را واگذار کند؛ چون بیشتر بدهی این کارخانه تنها به بانک‌ها بوده است. در این زمینه البته گفته می‌شود براساس برخی قوانین مبهم تامین مالی بورس، از آنجاکه بانک ملی در ابتدا نخستین سهامدار بانک ملی بوده و در آن سرمایه‌گذاری کرده، دیگر نمی‌توانسته در آن سرمایه‌گذاری کند و البته در صورت عدم سرمایه‌گذاری مجدد باید آن را واگذار می‌کرده است.
پیشنهادی که رد شد
در همین حال بسیاری بر این عقیده هستند که به روز نشدن ماشین‌آلات ازجمله دلایل تعطیلی این کارخانه است. درحالی که مدیرعامل سابق ارج پیش‌تر در گفت‌وگویی اعلام کرده بود که درخصوص به روز کردن تولیدات این شرکت نیازمند سرمایه‌گذاری 9میلیارد تومانی است. وی گفته بود که درخصوص تغییر وضعیت ارج پیشنهاد داده بودند که «اگر سرمایه‌گذاران این کارخانه را برای پرداخت بدهی، دریافت و در ازای آن 100هزار متر زمین در جاده ساوه در اختیار کارخانه قرار دهند تا برند جدید ارج در آن استقرار پیدا کند شرایط برای این کارخانه تا حدودی بهتر می‌شد اما آنها این پیشنهاد را قبول نکرده‌اند»؛ به گفته او؛ آنها معتقد بودند با وجود کارخانه آماده‌یی در قزوین دیگر لزومی به خرید زمین و تاسیس کارخانه جدید نیست؛ در همین حال مدیریت این کارخانه به دلیل عدم وجود زیرساخت‌های مناسب برای تولید لوازم خانگی در کمپرسورسازی قزوین این پیشنهاد را رد کرده بود.
با این حال به نظر می‌رسد اعلام تعطیلی این کارخانه صرفا به فروش اموال و ماشین‌آلات آن ختم شود. کارخانه‌یی که در سه شیفت کاری کارگر داشت حالا با تعطیلی آن باید کارگرانی با سابقه بیش از 25 سال بیکار شوند. براساس این گزارش، خط تولید لوازم خانگی ارج از ابتدای سال جدید تعطیل است و حدود ۲۰۰کارگر با سابقه این کارخانه به بیمه بیکاری معرفی شده‌اند. این روزها کارگران متخصص و با سابقه این کارخانه در صف دریافت بیمه بیکاری ایستاده‌اند و در انتظار نوبت به سر می‌برند. یکی از کارگران این کارخانه می‌گوید: با حدود 200کارگر باسابقه در بهمن و اسفند سال گذشته تسویه حساب شده است و فقط حدود نیمی از آنها توانسته‌اند بیمه بیکاری بگیرند و دیگران همچنان مشغول کاغذبازی و رفت و آمد به تامین اجتماعی هستند. این کارگر که نزدیک 10سال سابقه کار فنی در خط تولید ارج دارد، وضعیت کارخانه را اینگونه توصیف می‌کند: خط تولید این واحد تولیدی متوقف شده است و از آن همه کارگر شاغل در این کارخانه بزرگ قدیمی فقط حدود ۶۰ نفر کادر اداری باقی مانده‌اند. بیشتر اداری‌ها هم کارگرانی هستند که قرار است به زودی بازنشسته شوند. این در شرایطی است که این کارخانه در
سال‌های رونق برای 2800نفر به طور مستقیم اشتغالزایی کرده بود.
اعتراض کارگران به تعطیلی
در همین حال به گزارش الف تعداد زیادی از کارگران این شرکت نیز درحال تدارک تجمع و اعتراض هستند. پیش از این نیز کارگران این کارخانه با ارسال طوماری خطاب به مقامات ارشد دولتی ازجمله وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی خواستار رسیدگی به وضعیت اسفبار این کارخانه شدند. در بخشی از این نامه که به امضای همه کارگران این شرکت رسیده، آمده است: در تاریخ نگارش این مکتوب (23دی ماه 94) تعداد تولیدات شرکت به صفر رسید و به نظر می‌رسد مدیریت شرکت پیرو سیاست‌های صاحبان شرکت هیچگونه برنامه جامع راهبردی درخصوص ادامه تولید یا افزایش سبد محصولات و بهینه‌سازی محصولات و دستگاه‌ها و ماشین‌آلات موجود ندارد. در ادامه نامه، کارگران وضعیت فعلی را حاصل ناکارآمدی سیاست‌های مدیریتی دانسته‌اند و افزوده‌اند: با مقایسه آماری نیروی انسانی مشخص می‌شود که تاکنون ۸۸ نفر از پرسنل کارآمد شرکت با انواع بهانه‌های واهی تعدیل شدند. همچنین در این طومار آمده است: در تاریخ بیست و دوم دی ماه در جلسه‌یی با حضور بیش از ۴۰ نفر از کارکنان و مدیریت شرکت به صراحت اعلام شده که سهامدار عمده به دلیل زیان‌ده بودن تولید کلیه محصولات و عدم داشتن توجیه اقتصادی، برنامه‌یی
برای ادامه روند تولید در شرکت ارج ندارد. در پایان این نامه می‌خوانیم: ما کارگران ارج با سوابق بین ۱۹تا ۲۶سال برای آینده شغلی خود نگرانیم و در عین حال خواستار فراهم شدن شرایط لازم جهت تامین مواد اولیه و قطعات مورد نیاز برای ساخت و تولید انواع محصولات هستیم.
ابراز بی‌اطلاعی رییس انجمن از تعطیلی!
بر اساس این گزارش، «تعادل» برای دریافت نظر متولیان بخش خصوصی در حوزه صنعت لوازم خانگی، روند و علل سقوط ارج را از محمدرضا دیانی، رییس انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی جویا شد که در نهایت ناباوری، از تعطیلی کارخانه ارج و مشکلات آن ابراز بی‌اطلاعی کرد و گفت: بنده در جریان این موضوعات نیستم! وی که خود تولیدکننده یکی از برندهای لوازم خانگی است که کمتر از یک دهه حضور جدی‌اش در بازار ایران می‌گذرد، همواره از مشکلات صنعتگران حوزه تولید لوازم خانگی گلایه کرده و منتقد سیاست‌های دولت در این حوزه بوده است؛ حال اینکه چرا وی از ماجرای ارج و مشکلاتش به عنوان یکی دیگر از اعضای قدیمی بخش خصوصی کشور بی‌خبر است، خود جای سوال دارد. ظاهرا این روزها، اعضای بخش‌خصوصی نیز از دردهای مشترک خود بی‌خبر هستند!
تکذیب تعطیلی
اما انتشار خبر تعطیلی ارج در شرایطی است که مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی ضمن دفاع از عملکرد ارج و مدیریت آن در سال‌های گذشته، در گفت‌وگو با «ایرنا» انتشار گسترده خبر تعطیلی ارج را فضاسازی رسانه‌یی علیه دولت دانست و گفت: هفت شرکت داخلی و خارجی متقاضی خرید این کارخانه هستند که بعد از بررسی نهایی، واگذاری انجام می‌شود. «فرهاد حنیفی» افزود: این واحد تولیدی در دو سال اخیر نزدیک به 15 هزار کولر و بخاری تولید کرده و انبارهای این شرکت یک هزار دستگاه کولر و بخاری آماده فروش دارد. وی به تزریق نقدینگی 200 میلیارد ریالی در دو سال اخیر به این کارخانه اشاره کرد و گفت: این سرمایه در گردش از طریق گروه توسعه ملی با هدف جلوگیری از توقف تولید و پرداخت حقوق بازنشسته‌ها صورت گرفته است. مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی افزود: از مبلغ یادشده، 60 میلیارد ریال به بازنشسته‌های این واحد تولیدی پرداخت شد.
حنیفی در ادامه به مصوبه مجلس مبنی بر خروج بانک‌ها از بنگاهداری اشاره کرد و به ایرنا گفت: براساس این مصوبه، 50 شرکت زیرمجموعه هلدینگ بانک ملی از جمله ارج در فهرست واگذاری هستند. وی با بیان اینکه امسال واگذاری 12 شرکت در دستور کار ما قرار دارد، افزود: تلاش داریم این شرکت‌ها از جمله ارج را به خریداران واجد شرایطی واگذار کنیم که بتوانند بهتر از مجموع گروه توسعه ملی، آن را مدیریت و اداره کنند. مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی از تقاضای 6 شرکت داخلی و یک شرکت خارجی برای خرید کارخانه ارج خبر داد و گفت: براساس مصوبه مجلس، این واگذاری‌ها باید انجام شود؛ مگر آنکه مصوبه یادشده تغییر کند. در آن صورت، شرکت سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی، آماده سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی با تجهیز به دستگاه‌ها و فناوری جدید است.
وی یادآورشد: نزدیک به یک سال از ابلاغ مصوبه مجلس درباره خروج بانک‌ها از بنگاهداری سپری شده و ما در حال مذاکره برای واگذاری هستیم. حنیفی، شمار کارکنان کنونی کارخانه ارج را 200 نفر اعلام کرد و گفت: پرداخت‌ها به کارکنان و مجموعه بازنشستگان ارج به گونه‌یی بوده که هیچ معوقه و طلبی ندارند. وی ادامه داد: به دلیل اینکه سال‌ها در این کارخانه سرمایه‌گذاری نشده است، محصولات آن در بازار تقاضای اندکی دارد و مستلزم سرمایه‌گذاری برای به‌روز کردن خط تولید است.
