گروه راه و شهرسازی
در حالی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصاد مسکن، ارائه تسهیلات جدید مسکن اقدام کاملی برای خانه‌دار شدن متقاضیان مسکن نیست، عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی بر ضرورت اطلاع‌رسانی متمرکز و وسیع درباره ارائه تسهیلات بانکی در حوزه مسکن تاکید کرد و گفت: شاید در این اقدام نیاز به ایجاد پایگاهی در دفاتر تسهیل‌گری برای بانک مسکن داشته باشیم که مردم از همین طریق اطلاعات مورد نیاز خود را دریافت کرده و دیگر برای این کار به بانک مراجعه نکنند.
آخوندی در هفدهمین جلسه ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار اعلام کرد: متاسفانه در حال حاضر مدیران و کاربران اطلاعات کمی درخصوص تسهیلات بانکی در حوزه مسکن دارند که باید اطلاع‌رسانی کافی را در این زمینه داشته باشیم. وی با تاکید بر برگزاری جلسات و گفت‌وگوهای چهره به چهره با حضور مسوولان هر بخش در حوزه مسکن و همچنین مدیران در سطح کشور بیان کرد: باید این جلسات به صورت مرتب با حضور استانداران، معاونان، مدیران کل و مسوولان منطقه‌یی بانک‌ها برگزار شود و در خصوص بحث‌های جزئی در این زمینه و انواع فعالیت‌های مشتری‌ها و نوع مسیری که باید طی کنند، توضیحاتی ارائه شود.
آخوندی با اشاره به این مطلب که بانک مسکن باید بحث اطلاع‌رسانی عمومی را به جد پیگیری کند، افزود: به عقیده من تبلیغات عمومی خوبی در صداوسیما و عرصه‌های مختلف تاکنون طراحی نشده و اطلاع‌رسانی که مهم‌ترین نقش در این حوزه را ایفا می‌کند به خوبی اجرا نشده است. سخنان و تصمیمات ما در این جلسات در بسته باید به اطلاع مردم و متقاضیان برسد. ما باید اطلاع‌رسانی متمرکز و وسیع در این حوزه داشته باشیم.
وی پرداختن به حوزه پس‌انداز را در این بخش دارای اهمیت قابل توجهی دانست و گفت: ما با سیستم یارانه‌ها که به منابع دولتی وابسته است مشکلی نداریم، نکته مهم در این زمینه آن است که در حال حاضر دولت منابعی ندارد و در صورت طرح و ایجاد مدل‌های وابسته به دولت بار دیگر با مدل‌های ناپایداری روبه‌رو خواهیم شد؛ لذا بحث عمده ما در این حوزه آن است که در سایر نقاط شهر برای کسانی که می‌خواهند تسهیلاتی دریافت کنند شرایطی فراهم کنیم. به‌طور مثال در این حوزه تسهیلاتی برای زوجین و خانه‌اولی‌ها مقرر شده که تنها در بافت‌های فرسوده برای آن استثنایی قائل شدیم، به گونه‌یی که در این مناطق نیازی به خانه اولی بودن نیست، همین‌که متقاضیان تصمیم به نوسازی واحدهای خود داشته باشند کافی است.
عضو کابینه دولت یازدهم این اقدام را امتیازی بزرگ تلقی کرد و ادامه داد: ما باید با بهره‌گیری از اطلاع‌رسانی مناسب به سمت بحث پس‌انداز برویم چراکه سود بازپرداخت در این سیستم کم و بالغ بر ۱۳درصد است و اگر قرار باشد این درصد مقداری دیگر کاهش پیدا کند درحقیقت نزدیک به سیستم قرض‌الحسنه می‌شود، ما باید در این مسیر ضمن توجیه تمامی دفاتر تسهیل‌گری، اطلاعات کامل را در اختیار مردم بگذاریم. آخوندی اضافه کرد: شاید در این اقدام نیاز به ایجاد پایگاهی در دفاتر تسهیل‌گری برای بانک مسکن داشته باشیم که مردم از همین طریق اطلاعات مورد نیاز خود را دریافت کرده و دیگر برای این کار به بانک مراجعه نکنند.
چرا استقبال کم است؟
در همین حال، بررسی آمار اعلامی از سوی وزارت راه و شهرسازی نیز نشان‌دهنده استقبال نامناسب از روش‌های پس‌انداز در تامین مالی مسکن است. درحالی‌که در شرایط فعلی افراد باید برای دریافت وام‌های 80 یا 60میلیونی حداقل 40یا 30میلیون تومان را سپرده‌گذاری کنند به‌طور متوسط تنها 19میلیون تومان در صندوق‌های پس‌انداز سرمایه‌گذاری شده و تنها 800میلیارد تومان برای 42هزار نفر طی 3 سال گذشته سپرده‌گذاری شده است. ارقامی که نشان می‌دهد با نیاز فعلی بازار مسکن خیلی تطابق ندارد.
در این میان، این سوال مطرح می‌شود که آیا استقبال اندک از تسهیلات مسکن به دلیل بی‌اطلاعی و عدم تبلیغ مناسب از رسانه‌های کثیرالانتشار است یا این استقبال اندک ریشه در مساله دیگری دارد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت، سخنان عباس آخوندی مستند به نتایج هیچ پژوهشی نیست، از این رو، نمی‌توان دلیل استقبال اندک را بی‌اطلاعی شهروندان از این تسهیلات دانست. بی‌گمان، از آنجا که خرید مسکن، مساله‌یی چندین و چند ساله برای خانوار ایرانی به شمار می‌رود، همواره تحولات مربوط به بازار مسکن از سوی خانوارها و از طریق بنگاه‌های املاک محله‌ها پیگیری می‌شود. خانوارها همواره طی سال‌های انتظار برای صاحب خانه شدن با افراد مختلف در این باره صحبت می‌کنند، برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی را می‌بینند و روزنامه‌ها و مجلات را ورق می‌زنند تا شاید روزنه‌یی به سوی خانه‌دار شدن بیابند. به همین دلیل بعید به نظر می‌رسد که متقاضیان مصرفی واحدهای مسکونی از تسهیلاتی که طی یک سال گذشته از تریبون‌های مختلف درباره آنها خبررسانی شده و تحلیل‌های مختلفی پیرامون آنها شکل گرفته است، بی‌خبر باشند.
از همین‌رو است که کارشناسان آگاه به حوزه اقتصاد مسکن، «عدم تناسب قیمت مسکن و سطح درآمد خانوار» را دلیل استقبال اندک از تسهیلات مسکن عنوان می‌کنند. عدم تناسبی که سبب می‌شود، شاخص دسترسی به مسکن افزایش یافته و دوره انتظار مسکن نیز به‌تبع آن افزایش یابد. قیمت مسکن در سال 1391 همزمان با افزایش سه برابری قیمت دلار (و کاهش قدرت خرید مردم به یک‌سوم) آخرین رشد و البته بیشترین رشد خود را تجربه کرد و شکاف تاریخی درآمد و مسکن بیش از پیش بزرگ شد.
