گروه راه و شهرسازی سارا حامدی
پس از آنکه در چند روز گذشته رقابت بین بویینگ و ایرباس برای تصاحب بازار هوایی ایران علنی شد، شرکت هوایی امبرائر برزیل به عنوان رقیب سوم در فروش هواپیما به ایران نیز به میدان آمد. در تازه‌ترین رویداد، رویترز به نقل از یکی از دستیاران رییس‌جمهوری برزیل اعلام کرده که ایران علاقه‌مند به خرید هواپیماهای تولیدات امبرائر است. این خبر، همزمان با رونمایی از مدل جدید هواپیمای امبرائر صورت گرفته است.
رقابت نزدیک و پایاپای بویینگ و ایرباس زمانی بیشتر از قبل نمایان شد که معاون فروش بویینگ در گفت‌وگو با رویترز اعلام کرد، آنها به دنبال آن هستند تا بازار هوایی ایران را 50-50 بین خود و ایرباس تقسیم کنند، اما حتی «مارتی بنتروت» معاون اداره فروش خاورمیانه بویینگ نیز تصور نمی‌کرد تا یک رقیب سوم نیز پا به میدان بگذارد و بخواهد بر سر فروش هواپیما به ایران با این دو غول هواپیماسازی رقابت کند. این رقیب سوم شرکت هوافضای امبرائر برزیل است که در سال‌های گذشته توانسته تا با تولید و فروش هواپیما به ایرلاین‌های معتبری چون لوفت هانزا به برندی جهانی تبدیل شود. اواخر سال گذشته اخباری نیز منتشر شد که مقامات وزارت راه و شهرسازی برای خرید 50 فروند هواپیما از این شرکت برزیلی ابراز تمایل کردند و حتی موضوع تا جایی پیش رفت که مدیر یک ایرلاین داخلی نیز اعلام کرد، می‌خواهد از امبرائر 20 فروند هواپیما بخرد که البته موضوع در همان زمان متوقف شد و خبر جدید دیگری در رابطه با زمان خرید این هواپیماها منتشر نشد. امروز که رقابت بر سر بازار هوایی ایران بالا گرفته است شاید بتوان امبرائر را نیز به عنوان یکی از شرکت‌هایی که علاقه و توان فروش
هواپیما به ایران را دارد در نظر گرفت.
اما چرا امبرائر؟
از آنجایی که بیشترین نیاز صنعت هوایی کشور ما در بخش هواپیماهایی با ظرفیت تا 140نفر است هواپیماهای ساخت شرکت امبرائر به خصوص سری Eمی‌تواند گزینه خوبی برای تامین نیاز کشور باشند. از سوی دیگر هواپیماهای ساخت شرکت امبرائر قیمت کمتری نسبت به بویینگ و ایرباس دارند به عنوان مثال مدل E2 از نظر مصرف سوخت، ایمنی و مشخصات پروازی بسیار نزدیک به هواپیمای میان‌برد بویینگ مدل ۷۳۷ مکس است اما حدود ۴۰ میلیون دلار از بویینگ ۷۳۷ ارزان‌تر تمام می‌شود. برد هواپیمای E2 به گونه‌یی است که با یک بار سوخت‌رسانی مسیر تهران تا دهلی در هندوستان را پوشش می‌دهد و ظرفیت آن ۱۲۰ نفر است.
رقابت غول‌های هواپیماسازی با امبرائر
اما در حالی که مدت‌هاست تفاهمنامه خرید 138فروند ایرباس و ATR با اروپایی‌ها امضا شده مقامات وزارت راه و شهرسازی هنوز زمان مشخصی را برای تبدیل این تفاهمنامه به قرارداد اعلام نکرده‌اند. این در حالی است که قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌المللی در تازه‌ترین مصاحبه خود از نهایی شدن تفاهمنامه خرید 118 فروند هواپیمای ایرباس تا اواسط ماه جاری خبر داده است.
از سوی دیگر در کنار اینکه بسیاری از کارشناسان و دست‌اندرکاران حوزه هوانوردی کشور علت به تعویق افتادن خرید هواپیماها و نوسازی ناوگان هوایی کشور را مشکلات مالی و نیاز به تامین فاینانس برای خرید هواپیما می‌دانند، قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل اعلام کرده است که امکانات بانکی برای پرداخت هزینه خرید هواپیماها وجود دارد و اصلا قرار نیست هزینه قرارداد خرید را ایران پرداخت کند و طبق توافق‌های صورت گرفته این هزینه‌ها را شرکت اجاره‌دهنده هواپیما تامین خواهد کرد.
اصغر فخریه‌کاشان همچنین می‌گوید: مانعی بر سر راه قرارداد خرید هواپیما از ایرباس وجود نداشته و به‌طور قطع تحریم‌های بانکی در قرارداد با ایرباس موضوعیت ندارد چراکه اعتبار این قرارداد را از طریق فاینانس تامین خواهیم کرد. در این بین که نه هنوز تکلیف قرارداد با ایرباس روشن است و نه توافقی با بویینگی‌ها شده است، شرکت امبرائر برزیل نیز از هواپیماهای مدرن و پیشرفته خود در مدل « E190-E2»رونمایی کرده و آن را به پرواز در آورده است؛ این موضوع از آن جهت دارای اهمیت است که سال گذشته سید فخرالدین عامریان رییس اتاق بازرگانی ایران و برزیل از احتمال ایجاد توافق بین ایران و برزیل برای خرید هواپیما از این کشور خبر داده و گفته بود: «برزیل یکی از برترین هواپیماسازهای دنیاست و در شرایط جدید، این کشور تمایل به فروش هواپیما و قطعات به ایران دارد و به نظرم توافقی در این زمینه بین دو کشور جاری خواهد شد.» به تازگی نیز رویترز نیز به نقل از یکی از دستیاران رییس‌جمهوری برزیل اعلام کرده که ایران علاقه‌مند به خرید هواپیماهای تولیدات امبرائر است. شاید یکی از دلایل علاقه مقامات وزارت راه و شهرسازی به خرید از امبرائر را باید ارزان‌تر بودن
این هواپیما نسبت به بویینگ و ایرباس دانست. یک مقایسه قیمتی بین هواپیماهای ایرباس، بویینگ و امبرائر نشان می‌دهد که ارزان‌ترین مدل بویینگ یعنی بویینگ737 حدود 80 میلیون دلار قیمت دارد و ارزان‌ترین قیمت هواپیمای ایرباس نیز 73 میلیون دلار برای مدل 318 است و مدل E2 امبرائر برزیل نیز تقریبا 47 میلیون دلار برای خریدار آب می‌خورد.
این در حالی است که به گفته برخی کارشناسان صنعت هوانوردی کشور هواپیماهای ساخت امبرائر برای تعداد نفرات پروازهای داخلی ایران مناسب است زیرا نه تنها از تکنولوژی روز بهره می‌برد بلکه نسبت به ایرباس و بویینگ نیز ارزان‌تر است. علاوه بر این ظاهرا امبرائر نسبت به بویینگ و ایرباس سفارش‌ها را در زمان کوتاه‌تری تحویل می‌دهد زیرا از آنجایی که ایرباس و بویینگ سفارش‌هایی از شرکت‌های عربی و ترک دارند در نتیجه چند سال طول می‌کشد تا بتوانند نیاز‌های هوایی ایران را تامین کنند درحالی که به گفته این کارشناسان این نیاز را شرکت برزیلی امبرائر سریع‌تر تامین می‌کند اما از همه مهم‌تر اینکه طبق گفته طرف ایرانی، بعضی از مقامات امبرائر حاضر شده‌اند بخشی از این هواپیماها را در ایران تولید کنند.
همزیستی رقبا در بازار هوایی ایران
نکته‌یی که در این میان نباید فراموش شود، آن است که نباید انتظار داشت که ایرباس و بویینگ در رقابت با امبرائر تازه برند شده کوتاه بیایند و بازار هوایی ایران را دو دستی به آن تقدیم کنند از طرف دیگر نیاز ناوگان هوایی کشور به انواع مختلف هواپیماست و هر یک از این شرکت‌های سازنده می‌توانند نیاز ایران را در نوع خاصی از هواپیما برآورده کنند. اینها بخشی از صحبت‌های محمدرضا ملکی کارشناس هوایی است که در گفت‌وگو با «تعادل» مطرح کرده است.
به گفته این کارشناس هوایی در کنار توافق‌های اولیه مذاکرات با ایرباس همچنان ادامه دارد و تنها موضوع باقیمانده مساله «پرداخت مالی ضمانتنامه‌های مالی» است که قرار بود یا کشور ایتالیا آن را انجام دهد یا به روش‌های دیگر تامین شود و تنها موضوع باقیمانده با ایرباس همین است.
ملکی ادامه می‌دهد: مذاکرات با بویینگ نیز همچنان ادامه دارد و آن طور که خود مدیران این شرکت اعلام کرده‌اند، دنبال آن هستند تا در بازار هوایی ایران با ایرباس به صورت 50-50 سهم داشته باشند. در کنار تمام این اظهارنظرها کشور ما به تولیدات شرکت هواپیمایی مانند امبرائر نیز نیاز دارد.
وی افزود: ظرفیت هواپیماهای ساخت امبرائر به درد مسیرهای داخلی کشور ما می‌خورد حتی در کنار امبرائر سوخو سوپرجت نیز می‌تواند در تامین نیاز هوایی کشور ما حرفی برای گفتن داشته باشد.
محمدرضا ملکی تاکید کرد: ناوگان هوایی کشور ما به هواپیماهای متعددی نیاز دارد. به عنوان مثال در مسیرهای دور به هواپیماهای دورپروازی مانند ایرباس 330، برای مسیرهایی مانند مسیر جنوب شرق آسیا به هواپیماهایی مانند ایرباس 320 و بویینگ 777 یا در بخش پروازهای منطقه‌یی نیز به هواپیماهای کوچک‌تری مانند ایرباس 320 و 321 و بویینگ 737 که بتواند بین 4 تا 6 ساعت پرواز کند، نیاز داریم.
ملکی گفت: برای پروازهای داخلی نیز می‌توان از هواپیماهای امبرائر که برای فرودگاه‌های کوچکی مانند فرودگاه‌های کشور ما ساخته شده‌اند، استفاده کرد که البته امبرائر می‌تواند مسیرهای کوتاه منطقه‌یی مانند آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، دوبی یا تا اندازه‌یی ترکیه را نیز پوشش دهد.
این کارشناس هوایی تصریح کرد: در مسیرهای هوایی کوتاه‌تر نیز باید هواپیماهای کوچک‌تر خریداری و از آنها استفاده کرد که در اینجا انتخاب‌هایی مانند امبرائر و سوخو سوپرجت و سایر هواپیماهای اروپایی که در حال حاضر پرواز می‌کنند در پیش روی ماست و خرید این هواپیماها نیز باید در دستور خرید کشور ما قرار گیرد. محمدرضا ملکی گفت: خرید هواپیما باید با در نظر گرفتن نیاز ناوگان هوایی کشور در مسیرهای مختلف و وضعیت اقتصادی و نیاز ایرلاین‌ها انجام شود تا بتوان هم ناوگان هوایی کشور را نوسازی کرد و هم به ایرلاین‌ها کمک کرد تا بتوانند هواپیماهای مورد نیاز خود را خریداری کنند.
