گروه راه‌و شهرسازی زهره علامی
هیات دولت به ریاست حسن روحانی، رییس‌جمهوری در تازه‌ترین نشست خود تصویب کرد، اقدامات لازم برای تحویل 350هزار واحد مسکن مهر به متقاضیان تا پایان سال جاری همچنین تامین امکانات زیربنایی و رفاهی برای فراهم کردن شرایط اسکان متقاضیان صورت گیرد.
درهمین رابطه و باتوجه به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور درباره رسیدگی به وضعیت مشکلات مسکن مهر، دولت وزارت راهوشهرسازی را مکلف کرد، تمهیدات لازم برای واگذاری واحدهای بدون متقاضی به پیمانکاران، شرکت‌ها و طرف‌های قرارداد و سایر خریداران را فراهم کرده و از محل منابع حاصل از فروش این واحدها (ارزش زمین) برای تکمیل پروژه‌های خدمات روبنایی هزینه کند، ضمن اینکه هیات‌وزیران با اختصاص اعتبار موردنیاز برای آماده‌سازی شرایط خدمات زیربنایی 350هزار واحد مسکونی مسکن مهر موافقت کرد.
با اجرای این مصوبه، مبلغ 10هزار میلیارد ریال از محل تسهیلات اسناد خزانه اسلامی برای پرداخت بخشی از دیون پیمانکاران تا پایان سال1394 و سال1395، مبلغ 4هزار میلیارد ریال از محل منابع مدیریت بحران، مبلغ 7هزار میلیارد ریال از محل منابع داخلی شرکت‌های عمران شهرهای جدید و سازمان ملی زمین و مسکن، هزار میلیارد ریال از منابع داخلی وزارت نیرو از محل فروش انشعابات، 2هزار میلیارد ریال از محل قانون بودجه سال1395 کل کشور با عنوان «تخفیف عوارض پروانه، حمایت‌های مالی و تراکم و ایجاد تاسیسات عمومی مسکن مهر» به وزارت راهوشهرسازی و مبلغ 2هزار و 500میلیارد ریال از همین محل با عنوان «زیرساخت مسکن مهر-سهم دولت» به وزارت نیرو اختصاص یافت.
دولت همچنین در این مصوبه با تاکید بر الزام دستگاه‌های اجرایی خدمات‌رسان به ارائه خدمات روبنایی مسکن مهر مطابق قانون، با استفاده از محل منابع داخلی شرکت‌های عمران شهرهای جدید و سازمان ملی زمین و مسکن همچنین فروش واحدهای فاقد متقاضی برای احداث و تکمیل روبناها (مراکز آموزشی، انتظامی، فرهنگی-مذهبی و درمانی) موافقت کرد.
تصمیم جدید دولت درباره رفع مشکلات مسکن مهر در شرایطی ازسوی هیات‌وزیران اتخاذ شده که طی سه سال گذشته، مسوولان وزارت راهوشهرسازی بارها به بی‌برنامگی‌های موجود در مکان‌یابی‌ها، بهره‌گیری نامناسب از منابع مالی بانک‌ها و عدم نیازسنجی مسکن در اجرای طرح مسکن مهر اشاره کردند و حتی عباس آخوندی وزیر راهوشهرسازی باوجود وعده تکمیل اجرای طرح مسکن مهر و تحویل آن به متقاضیان، در اعتراض به اجرای طرح غیراصولی مسکن مهر در هیچ کدام از افتتاحیه‌های مسکن مهر حضور نداشت. البته انتقادهای وارده به مسکن مهر تنها به مسوولان وزارت راهوشهرسازی دولت یازدهم محدود نمی‌شود، کارشناسان اقتصادی نیز تورم 40درصدی سال‌های پایانی دولت دهم، تشدید مازاد 3.6میلیون واحد مسکونی بدون متقاضی و راکد ماندن 2میلیارد دلار سرمایه کشور در واحدهای خالی از سکنه را از دیگر ایراداتی می‌دانند که به طرح مسکن مهر و تبعات اجرای آن در اقتصاد ایران وارد است.
به گفته کارشناسان، چاپ 50هزار میلیارد تومان پول بدون پشتوانه برای ساخت مسکن مهر از دیگر تصمیم‌هایی است که شوک‌های بزرگی را به سایر بخش‌های اقتصادی وارد کرد، تزریق چنین پولی به اقتصاد کشور (که تاکنون بی‌سابقه بوده) ارزش پول ملی را در مقابل دلار تضعیف کرد، علاوه بر اینکه چاپ پول و انتشار آن در جامعه تقاضا برای کالاهای دیگر را افزایش داد و ازسوی دیگر عرضه را دچار مشکل کرد تا جایی که بخش مسکن بار دیگر در سال1391 با جهش قیمت مواجه شد و برای سومین‌بار پس از انقلاب اسلامی (سال‌های1368، 1386 و 1391) دچار رکود شد.
تبعات منفی اجرای طرح مسکن مهر درحالی دامنگیر بخش‌های مختلف اقتصاد کشور شد و اثراتش اقشار ضعیف درآمدی را تحت‌فشار قرار داد که این طرح با هدف و انگیزه تامین مسکن برای اقشار ضعیف جامعه اجرا شد؛ اقشاری که بیش از سایر دهک‌ها از تورم ناشی از اجرای این طرح دچار مشکل شدند.
پایان مسکن مهر نیازمند عزم جدی دولت
در این حال، ایرج رهبر رییس سابق انجمن انبوه‌سازان تهران، مصوبه جدید دولت را در تحویل 350هزار واحد مسکن مهر تا پایان سال جاری مثبت ارزیابی می‌کند و به «تعادل» می‌گوید: در صورتی که شرایط لازم ازسوی دولت ایجاد شود امکان ساخت و تحویل این تعداد واحد مسکونی ازسوی وزارت راهوشهرسازی وجود دارد.
رهبر می‌افزاید: اجرای این مصوبه به چند شرط نیاز دارد؛ اینکه دولت باید اعتبارات موردنیاز سازندگان و انبوه‌سازان را در موعد مقرر پرداخت کند و در این زمینه تلاش‌های لازم را انجام دهد و زیرساخت‌های لازم را فراهم کند و اگر زیرساخت‌ها و اعتبارات لازم درنظر گرفته شود، می‌توان امیدوار بود که 350هزار واحد مسکن مهر تا پایان سال واگذار شود. وی ادامه می‌دهد: براساس برنامه یک میلیون و 865هزار واحد تاکنون به متقاضیان تحویل شده است. از این رو، از 2میلیون و 220هزار واحدی که در دستور کار قرار دارند 355هزار واحد باقی مانده‌اند که اگر 350هزار واحد تا پایان سال واگذار شوند 5هزار واحد هنوز تکمیل نشده‌اند و واگذاری آنها به سال بعد موکول می‌شود. به گفته این فعال انبوه‌ساز، اگر دولت عزم اجرای مصوبه جدید را داشته باشد تا پایان سال جاری شاهد تکمیل و واگذاری 350هزار واحد خواهیم بود ضمن اینکه باید تورم و افزایش قیمت را نیز در پرداختی انبوه‌سازان درنظر بگیرند تا انگیزه سازندگان افزایش یابد.
رهبر اظهار می‌کند: توصیه می‌شود بانک مسکن بازپرداخت متقاضیان را به بانک مرکزی ندهد و از این منابع برای تکمیل مسکن مهر استفاده کند ضمن اینکه متقاضیان نیز باید آورده خود را به‌موقع پرداخت کنند. وی بااشاره به تسهیل شرایط واگذاری واحدهای مسکن مهر بدون متقاضی در سال گذشته می‌افزاید: 180هزار واحد مسکن مهر متقاضی نداشت و وزارت راهوشهرسازی برای افزایش تقاضا دو شرط اصلی دریافت این واحدها را حذف کرد تا این واحدها به فروش برسند البته این شروط همچنان برای مابقی واحدهای مسکن مهر باقی است و به نظر می‌رسد که با حذف این دو شرط تعداد متقاضیان دریافت مسکن مهر افزایش یافته و این واحدها در زمان کمتری به‌فروش برسند.
