گردش مالی 2600 میلیارد دلاری تجارت حلال در دنیا
گروه بنگاه‌ها زهرا سلیمانی
آنچه که در ادبیات محاوره‌یی اقتصادی امروز از آن ذیل عنوان «تولید حلال» یاد می‌شود؛ درحال حاضر به عنوان تجارتی مطلوب و پرسود در اقتصاد جهانی مطرح است که حجم فزآینده تقاضای آن در سراسر جهان نشان می‌دهد که ظرفیت‌های فراوانی در این بخش اقتصادی وجود دارد که فعالان تولید و تجارت ایران نیز باید به ابعاد گوناگون آن توجه کنند چراکه برگ برنده این تجارت جهانی فعالان اقتصادی«کشورهای اسلامی» هستند که می‌توانند فرآیند تولید این نوع محصولات را به دست بگیرند. در حقیقت حلال یک استاندارد جهانی، معیاری از کیفیت غذای سالم و بهداشتی در جهان و عاملی برای توسعه مبادلات محصولات و صنایع غذایی بین کشورهای اسلامی و غیراسلامی است. اما مانند بسیاری از ظرفیت‌ها و داشته‌های دیگر، تولید، تجارت و بازرگانی ایران (و اساسا کشورهایی اسلامی) تا به امروز آنگونه که باید به این مطالبات پاسخ نداده‌اند و زمزمه‌هایی شنیده می‌شود که آمریکایی‌ها و چینی‌ها، سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌یی برای نفوذ به بازار تجارت حلال آغاز کرده‌اند که می‌تواند زنگ خطر را برای کشورهای اسلامی به صدا درآورد. حسن روحانی از ابتدای زعامت بر راس هرم اجرایی دولت یازدهم، دیدگاه‌های
مشخصی درباره تجارت حلال و استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی این نوع کسب و کار مطرح کرد. در ادامه هیات وزیران در اسفند ماه سال94 دستورالعمل‌های اجرایی تجارت حلال را با مشارکت اتاق ایران، سازمان استاندارد، دانشگاه تهران و... مصوب کرد. در مسیر اجرایی ساختن این ایده‌ها، روز گذشته گردهمایی سراسری مدیران ستادی و استانی سازمان ملی استاندارد با دستور کار مشخص «تولید و تجارت حلال» با حضور آیت‌ا... حسن عالمی، نماینده ولی فقیه و جمعی از مسوولان حوزه نمایندگی ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی و مسوولان سازمان استاندارد برگزار شد. جلسه‌یی که در آن اخبار خوشحال‌کننده‌یی از دستورالعمل‌های اجرایی برای صدور پروانه کاربرد نشان حلال در فضای تولید و بازرگانی مطرح شد. خبرنگار تعادل در محلی گردهمایی در کرج حاضر شد تا تصویری از مهم‌ترین برنامه‌ریزی‌های اجرایی برای توسعه تجارت حلال به دست بیاورد.
برنامه دولت یازدهم برای تجارت حلال
در جلسه هیات دولت یازدهم در کمیسیون اقتصادی در اسفند ماه 1394 اتاق ایران به عنوان دبیرخانه شورای راهبری و سیاست‌گذاری تولید حلال تعیین شد و تاسیس شورای راهبری و سیاست‌گذاری حلال، تصویب و ریاست دبیرخانه شورا نیز به اتاق ایران واگذار شد. با دستور روحانی درخصوص برنامه‌ریزی در جهت تشویق سرمایه‌گذاری در فرآورده‌های حلال و توسعه تولید و صادرات محصولات حلال به کشورهای جهان، نقشه راه‌حلال ایران به صورت مشترک توسط اتاق ایران (مرکز تحقیقات و اطلاع‌رسانی اتاق اسلامی) و وزارت صنعت تهیه و در جلسات کارشناسی متشکل از نمایندگان سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مرتبط از جمله پژوهشکده صنایع غذایی مشهد، موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، کانون انجمن صنایع غذایی، گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی دانشگاه تهران، اداره مرکز صنایع پیشرفته، جهاد کشاورزی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، سازمان ملی استاندارد ایران، اتاق بازرگانی، صنایع، معدن و کشاورزی ایران و سازمان توسعه و تجارت ایران به تصویب رسید.
در نقشه راه تجارت حلال ایران سعی شده است تا به هر یک از چالش‌های حلال به نحو مناسب پرداخته شود؛ از آنجایی که تا سال 2025 میلادی 30درصد جمعیت جهان را مسلمانان تشکیل می‌دهند، تولید حلال بیش از پیش مورد توجه قرار خواهد گرفت و پیش‌بینی می‌شود غذای حلال در آینده 20درصد کل تجارت جهانی را در محصولات غذایی به خود اختصاص دهد. ایران با برخورداری از جمعیت بیش از 98درصدی مسلمان، می‌تواند نقش قابل توجهی در تجارت بین‌المللی حلال ایفا کند اما به دلیل ثبت نشدن رسمی برند حلال ایران، صنایع غذایی و بهداشتی ایران نتوانسته است جایگاه خود را در جهان پیدا کند.
در حال حاضر 34 شرکت ایرانی موفق به دریافت نشان و گواهی حلال شده‌اند اما عمده‌ترین بازارهای صادرات کشور به 11کشور عراق، افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان، روسیه، امریکا، آلمان، امارات متحده عربی، جمهوری آذربایجان، پاکستان و ترکیه معطوف شده است.
تهیه علامت استاندارد حلال
نیره پیروزبخت رییس سازمان ملی استاندارد از تدوین استاندارد غذای حلال در کنفرانس حلال کشورهای اسلامی با انطباق ۹۸درصدی با فقه شیعه جعفری خبر داد. پیروزبخت در ادامه گفت: «اعتبار و گردش مالی تجارت در حوزه استاندارد حلال رقمی بالغ بر2600میلیارد دلار است که می‌توان برای بخشی از این بازار بزرگ برنامه‌ریزی کرد.»
رییس سازمان ملی استاندارد در گردهمایی سراسری مدیران ستادی و استانی سازمان ملی استاندارد که با حضور نماینده ولی‌فقیه در وزارت جهاد کشاورزی و مسوولان حوزه نمایندگی ادارات جهاد کشاورزی استان‌ها در سازمان ملی استاندارد در کرج برگزار شد، با اشاره به آثار مهم استاندارد حلال در وضعیت کنونی اظهار داشت: «فعالیت‌های سازمان استاندارد در مورد مقوله حلال از 8 سال پیش آغاز شده است. این فعالیت‌ها هم در سطح ملی و هم در سطح منطقه‌یی در حوزه کشورهای اسلامی بوده و هم‌اکنون در حال گسترش است.»
وی با اشاره به هماهنگی‌های استاندارد با نماینده ولی‌فقیه در وزارت جهاد کشاورزی در راستای اقدامات مشترک گفت: «با همکاری‌های مشترک توانستیم بحث‌ها را در دو بعد شرعی و فنی استانداردی پیش ببریم. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها و موفقیت‌های ایران در زمان تدوین استاندارد به عنوان یک کشور شیعه 120پیشنهادی بود که ارائه شد.»
پیروزبخت با اشاره به حضور آیت‌الله عالمی در عضویت هیات حلال سازمان کنفرانس اسلامی گفت: «غذای حلال در گذشته منطبق بر فقه شیعه نبود درحالی که نمایندگان فعال ما از نظر علمی ثابت کردند که غذای حلال باید منطبق بر فقه شیعه باشد و درحال حاضر غذای حلال با انطباق بیش از 98درصدی با فقه شیعه جعفری تدوین شده است.»
رییس سازمان ملی استاندارد گفت: «33کشور از این استاندارد حلال پیروی می‌کنند که نقطه بسیار مثبت و موفقیت آمیز برای ایران است.»
پیروزبخت با بیان اینکه این استاندارد حلال از امروز اجرایی می‌شود، گفت: «در مرحله اول این موضوع به صورت داوطلبانه اجرا می‌شود و در کشورهای غیراسلامی نیز لوگو حلال متمرکز می‌شود؛ این موضوع یک تجارت گسترده است. 2600میلیارد دلار میزان گردش مالی تجارت حلال در دنیاست که حدود 1250میلیارد دلار در حوزه غذاست.»
رییس سازمان ملی استاندارد با بیان اینکه تمام محصولاتی که شامل استاندارد اجباری هستند، می‌توانند درخواست استاندارد حلال داشته باشند، افزود:«نخستین موردی که موضوع استاندارد به صورت 2 امضایی اجرا می‌شود، «غذای حلال» است چون موضوع شرعی آن تحت نظارت دفتر مقام معظم رهبری قرار می‌گیرد.»
اطمینان خاطر مصرف‌کنندگان
نماینده ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی و عضو هیات هلال کنفرانس اسلامی گفت:«تدوین استاندارد حلال، تضمین‌کننده غذای حلال برای مصرف مسلمانان است.» آیت‌الله حسن عالمی در گردهمایی سراسری مدیران ستادی و استانی سازمان ملی استاندارد در کرج افزود:«استاندارد حلال موجب اطمینان خاطر مصرف‌کنندگان در کشورهای مختلف جهان است.»وی استاندارد جهانی حلال را نتیجه یک توافق خوب دانست و گفت: «این امر موجب می‌شود تا مردم با اطمینان محصولی که دارای برند حلال است را در کشورهای مختلف جهان خریداری کنند.
طبق این توافق مشتریان خارج از کشور از ضابطه شرعی و دینی مطابق با استاندارد غذای حلال مورد قبول سازمان کنفرانس اسلامی و سازمان بهداشت کشورهای دنیا اطمینان حاصل می‌کنند.»وی اظهار داشت:«برکت اقتصادی استاندارد حلال برای کسب درآمد توسط تولیدکنندگان و تجار داخلی در حوزه غذا بر کسی پوشیده نیست.»
نماینده ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه نظام محصولات حلال در سطح جهانی با سرعت در حال توسعه است، اظهار کرد: «دست‌اندرکاران تولید مواد غذایی حلال باید با صداقت به مردم نشان دهند که حلال واقعی که اسلام می‌گوید تهیه و در اختیار مردم قرار داده می‌شود.»
پروانه کاربرد نشان حلال
وحید مرندی‌مقدم، معاون نظارت بر اجرای استاندارد و مسوول سازمان ملی استاندارد ایران در زمینه استاندارد حلال، در این نشست گفت:«فعالیت سازمان ملی استاندارد ایران درخصوص مقوله حلال از هشت سال پیش در سطح ملی و منطقه‌یی و حوزه کشورهای اسلامی آغاز شد و متعاقب تشکیل موسسه استاندارد و اندازه‌شناسی کشورهای اسلامی، سازمان ملی استاندارد ایران فعالیت‌های عدیده‌یی را پیش گرفت و موفق شد بعد از گذشت سال‌ها به عضویت هیات‌مدیره این موسسه درآید.»وی با بیان اینکه به سبب هماهنگی صورت گرفته با دفتر نمایندگی ولی فقیه در وزارت جهادکشاورزی توانستیم مباحث را در دو بُعد شرعی و فنی استاندارد پیش ببریم، افزود: «استاندارد غذای حلال یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها و موفقیتی‌هایی است که کشور ایران در طول این سال‌ها به دست آورده است.»وحید مرندی‌مقدم در ادامه، مراحل اجرای دستورالعمل صدور، تجدید، تعلیق، رفع تعلیق و ابطال پروانه کاربرد نشان حلال را توضیح داد.
معاون نظارت بر اجرای استاندارد با اشاره به اهمیت اقتصادی استاندارد حلال گفت: «با توجه به سودآوری بالای بحث حلال بسیاری از کشورهای غیراسلامی علاقه‌مند به فعالیت در این بخش هستند که لازم است ایران در این زمینه پیشتاز باشد.»
امضای سند توسعه تجارت حلال
اجرای دستورالعمل صدور، تجدید، تعلیق، رفع تعلیق و ابطال پروانه کاربرد نشان حلال به امضا رسید. به گزارش دفتر روابط عمومی و ارتباطات بین‌الملل در جریان دومین روز گردهمایی مدیران ستادی و استانی سازمان ملی استاندارد ایران و با حضور آیت‌الله حسن عالمی، نماینده ولی فقیه و جمعی از مسوولان حوزه نمایندگی ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی، اجرای دستورالعمل صدور، تجدید، تعلیق، رفع تعلیق و ابطال پروانه کاربرد نشان حلال به امضای آیت‌الله عالمی، نماینده ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی و نیره پیروزبخت، رییس سازمان ملی استاندارد ایران رسید.
