طرح یکسان‌سازی بسته‌بندی سیگار طرحی است که به موجب آن تمام ویژگی‌ها و مشخصه‌های بسته‌بندی‌های فعلی سیگار از جمله رنگ، طرح و آرم تجاری شرکت تولید‌کننده از روی بسته حذف می‌شوند و به جای آنها عکس‌هایی زننده از عوارض جانبی سیگار به همراه جملات آگاهی‌دهنده، تعرفه مالیاتی و مواد سمی داخل سیگار روی بسته حک می‌شود. همچنین رنگ بسته‌بندی‌ها یکسان و از رنگ‌های سرد و غیرجذاب انتخاب می‌شود. شرکت‌های تجاری مجاز هستند تنها برند خود را با قلم و اندازه از پیش تعیین شده روی بسته چاپ کنند. این طرح یکی از مهم‌ترین ابزارهای فروش شرکت‌های بزرگ، یعنی استفاده از حربه‌های جذب‌کننده در بسته‌بندی سیگار را هدف قرار داده است که سال‌های متمادی مورد استفاده این تولید‌کنندگان بوده است.
در سال 1989 نیوزیلند به عنوان نخستین کشور طرحی را ارائه کرد که به موجب آن سیگارها در بسته‌بندی‌های سفید با نوشته‌های سیاه و بدون هیچ‌گونه آرم و مشخصه دیگر تولید شوند. گرچه عمر این طرح به بیش از 27 سال می‌رسد اما تا سال 2012 در هیچ کشوری عملی نشد. استرالیا به عنوان نخستین کشوری که قانون بسته‌بندی یکسان سیگار را اجرا کرد از سال 2012 این قانون را تصویب کرده و اجرا می‌کند. اخیرا چند کشور اروپایی از جمله ایرلند جنوبی، انگلستان و فرانسه در حال بررسی این طرح هستند. در فرانسه شرکت‌های تولید‌کننده باید از امروز بسته‌بندی‌های خود را عوض کنند و از اول ژانویه سال 2017 خرید و فروش سیگار با بسته‌بندی‌های قبلی در این کشور ممنوع خواهد شد.
تا قبل از عملی شدن قانون بسته‌بندی یکسان سیگار در استرالیا، آمار و ارقام قاطع و دقیقی از میزان کارایی و اثر بخشی این طرح در دست نبود، اما انجمن سرطان استرالیا گزارشی در مورد اجرای این قانون اعلام کرده است که این بسته‌بندی‌ها در کاهش جذب جوانان به سیگار بسیار موفق بوده‌اند. نتایج غیر منتظره یک تحقیق در استرالیا حاکی از آن است که سیگاری‌ها اذعان می‌کنند که طعم سیگارها در این بسته‌بندی‌ها بدتر و کشیدن آنها سخت‌تر شده است.
تحقیق دیگری روی جوانان سیگاری که از آنان خواسته شده بود تا سیگارهای داخل بسته‌بندی‌های یکسان را استعمال کنند، نشان داد که این جوانان در طولانی مدت نسبت به این بسته‌بندی‌ها و در نتیجه آن نسبت به سیگار احساس بدی پیدا می‌کنند. این طرح همچنین پیامدهای مثبتی مانند خرید نخی سیگار، پنهان کردن بسته سیگار در مکان‌های عمومی، خودداری از حمل بسته و از همه مهم‌تر تشویق به ترک سیگار را در بین سیگاری‌ها در پی دارد.
زنگ خطر برای تولید‌کنندگان سیگار
شرکت‌های تبلیغاتی و مشاوران غول‌های تولید‌کننده سیگار بلافاصله نگرانی خود را از اجرای این طرح اعلام کردند. آنها بر این باورند که این طرح در صورت اجرایی شدن در مورد سیگار، می‌تواند در بین دیگر صنایع از جمله صنایع غذایی نیز گسترش پیدا کند و ضربه جبران‌ناپذیری به تجارت پر سود این شرکت‌ها بزند. تولید‌کنندگان سیگار اعلام کرده‌اند که این طرح، با از بین بردن اصلی‌ترین و ساده‌ترین راه تشخیص سیگار اصل از تقلبی، باعث افزایش تولید و فروش سیگارهای تقلبی و همچنین باعث گرایش مصرف‌کنندگان به سیگارهای ارزان‌تر می‌شود زیرا عملا هیچ فرقی بین یک سیگار با کیفیت و سیگار بی‌کیفیت باقی نمی‌گذارد. مورد دیگری که شرکت‌های تولید‌کننده سیگار به آن اشاره کرده‌اند افزایش قاچاق، تاثیر منفی بر فروش و کاهش درآمد افرادی است که به نوعی با این صنعت در ارتباط هستند. در سال 2012 یک نهاد امریکایی اقدام به ایجاد کمپینی در مخالفت با طرح یکسان‌سازی بسته‌بندی سیگارها کرد که با پشتیبانی شرکت‌های تولید‌کننده سیگار و دیگر نهاد‌های ذی‌نفع، کشورهایی که قانونی کردن این طرح را مطالعه می‌کردند را هدف قرار داد. این کمپین شکایتنامه‌یی را به سازمان تجارت
جهانی برد که بر اساس آن از کشور استرالیا به خاطر زیر پا گذاشتن توافقنامه مالکیت فکری شکایت کرده بود؛ اما شکایت به این سازمان باید از طریق کشورها انجام می‌گرفت نه شرکت‌ها و کمپین‌ها و به همین دلیل کشور اوکراین وارد عمل شد تا علیه استرالیا شکایتی را تنظیم کند. سرانجام در سال 2013 کشورهای کوبا، اوکراین، هندوراس و جمهوری دومینیکن که از تولید‌کنندگان عمده تنباکوی جهان هستند رسما علیه استرالیا به سازمان تجارت جهانی شکایت کردند. اما در سال 2015 و با روی کار آمدن دولت جدید در اوکراین، این کشور از شکایت خود صرف‌نظر کرد.
از روی دست استرالیا
در استرالیا تولید‌کنندگان ملزم هستند سیگار را در رنگ سبز تیره زیتونی بسته‌بندی کنند. طبق مطالعات، این رنگ کمترین میزان جذابیت، مخصوصا در بین جوانان را دارد. با اجرای این طرح و افزایش مالیات دولت استرالیا برنامه دارد متوسط استعمال‌کنندگان سیگار را از 16.6درصد در سال 2007 به کمتر از 10درصد در سال 2018 برساند. نتیجه یک تحقیق در این کشور نشان می‌دهد بعد از عملی شدن طرح یکسان‌سازی بسته‌بندی سیگار بیش از 27 درصد سیگاری‌ها در فکر ترک هستند در حالی که قبل از اجرای این طرح این رقم حدود 20 درصد بود. همچنین محبوبیت برندهای بزرگ تولید‌کننده سیگار در استرالیا به‌شدت رو به کاهش است. استفاده از تجربیات کشور استرالیا در این باره می‌تواند به اجرای موفق طرح یکسان‌سازی بسته‌بندی سیگار در کشورمان کمک شایانی کند.
