82درصد دموکرات‌ها و 50درصد جمهوری‌خواهان معتقدند امریکا باید در توافق جهانی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای شرکت کند
گروه اقتصاد اجتماعی محمد مهدی حاتمی
تغییرات اقلیمی رویدادهایی هستند که چه بخواهیم و چه نخواهیم در حال رخ دادنند. فرقی نمی‌کند ساکن کدام کشور جهان باشید و زندگی شخصی‌تان تا چه حد از به هم خوردن فصل‌ها، میزان بارش‌ها و امثال آن دستخوش تغییر شده باشد، چرا که به گفته دانشمندان، زمین در دهه‌های آینده قطعاً گرم‌تر از امروز خواهد بود. اما آیا واقعاً اینکه به کدام منطقه جهان تعلق دارید، مرد هستید یا زن، دموکرات هستید یا جمهوری‌خواه و چپ هستید یا راست، در نظرتان در مورد تغییرات اقلیمی انعکاسی ندارد؟ نتایج نظرسنجی موسسه اما نشان می‌دهد که همه اینها در تلقی افراد از واقعیت موثرند: مردان در قیاس با زنان نگرانی کمتری در مورد تغییرات اقلیمی دارند، دموکرات‌ها در امریکا نگرانی شان از این بابت بیشتر از جمهوری‌خواهان است، (در بریتانیا اعضای حزب کارگر نگران‌تر هستند تا اعضای حزب محافظه‌کار) و در مجموع، شهروندان فقیرترین کشورهای آفریقا نگرانی بیشتری در مورد تغییرات اقلیمی دارند تا شهروندان امریکا و چین که بالاترین سرانه تولید گاز گلخانه‌یی را دارند.
براساس نظرسنجی موسسه پیو که از داده‌های پرسشنامه‌یی از 40 کشور در سراسر جهان جمع‌آوری شده است، اکثریت مردم در این کشورها معتقدند تغییرات اقلیمی یک معضل جدی است، حال آنکه میانگین جهانی داده‌ها نشان می‌دهند 54درصد از مردم تغییرات اقلیمی را معضلی «بسیار جدی» می‌دانند. از سوی دیگر، به‌طور میانگین، 78درصد از مردمی که مورد پرسش قرار گرفته‌اند اعتقاد دارند که کشورهایشان باید اقداماتی را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌یی در پیش بگیرند.
آنکه سهمش بیش، نگرانیش کمتر
با این همه، میزان نگرانی در مورد تغییرات اقلیمی از منطقه به منطقه و از ملیت به ملیت متفاوت است. نکته عجیب اما این است که مردم کشورهایی که بیشترین سهم در گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی دارند، نگرانی کمتری در مورد این تغییرات محیط زیستی بروز می‌دهند: براساس نتایج نظرسنجی، اهالی امریکای لاتین و مردم کشورهای جنوب صحرای آفریقا به شکلی ویژه نگرانند، حال آنکه امریکایی‌ها و چینی‌ها کمتر از آنها در این باره نگرانند.
در میان ملیت‌هایی که در این نظرسنجی از آنها پرسش شده است، امریکایی‌ها بالاترین سرانه انتشار گازهای گلخانه‌یی را در جهان دارند، اما در میان مردمانی قرار می‌گیرند که کمترین نگرانی را از بابت تغییرات اقلیمی و تاثیرات مخرب آن دارند. از میان دیگر کشورهایی که کمترین نگرانی را دارند، می‌توان به استرالیا، کانادا و روسیه اشاره کرد. مردم کشورهای آفریقایی، امریکای لاتین و آسیا که عمدتا سرانه تولید گاز گلخانه‌یی پایین‌تری دارند اما بیشترین نگرانی را از تاثیرات منفی تغییرات اقلیمی دارند.
با این همه نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد که تغییرات اقلیمی به مثابه یک تهدید دور نگریسته نمی‌شود. در میان ملیت‌های مختلفی که مورد پرسش قرار گرفته‌اند، به‌طور میانگین 51درصد از افراد معتقدند که مردم همین حالا هم از تغییرات اقلیمی آسیب دیده‌اند و 28درصد هم معتقدند که مردم در چند سال آینده از بابت این موضوع متحمل آسیب خواهند شد. بیش از 50درصد از افراد در 39 کشور از 40 کشوری که نظرسنجی در آنها انجام شده می‌گویند تغییرات اقلیمی به زندگی شخص آنها در طول مدت عمرشان آسیب خواهد رساند. تنها کشوری که مستثنی است، بریتانیا است. 40درصد دیگر از پرسش‌شوندگان هم به‌طور میانگین، «بسیار نگران» این موضوع هستند.
خواب سنگین محیط زیستی در خاورمیانه
این قسم از نگرانی‌ها در میان امریکای لاتینی‌ها رایج‌تر است. بر اساس داده‌های نظر سنجی موسسه پیو، 77درصد از شهروندان امریکای لاتینی معتقدند که تغییرات اقلیمی همین حالا هم یک تهدید فوری است، به این معنی که آنها این تهدید را دور نمی‌بینند. 18درصد از آنها هم معتقدند که باید در چند سال آینده نگران تهدیدات ناشی از تغییرات اقلیمی بود. به عبارت دیگر، در مجموع 95درصد از مردم این کشورها معتقدند تغییرات اقلیمی نگران‌کننده‌اند. این داده‌ها را می‌توان با داده‌های مشابه در خاورمیانه و ایالات متحده امریکا قیاس کرد. تنها 26درصد از خاورمیانه‌یی‌ها تغییرات اقلیمی را تهدیدی برای امروزشان قلمداد می‌کنند و البته 44درصد از آنها هم معتقدند باید در چند سال آینده فکری به حال این نگرانی‌شان بکنند. هر چند اهالی کشورهای خاورمیانه از نظر درک زمانی معضل تغییرات اقلیمی کمترین نمره را در جهان می‌گیرند، امریکایی‌ها هم عملکرد چندان بهتری ندارند: 41درصد از امریکایی‌ها معتقدند تغییرات اقلیمی مشکل امروز آنهاست و 28درصد از آنها هم این مشکل را مشکلی مربوط به آینده دانسته‌اند، یعنی در مجموع، تنها 69درصد از آنها نگرانند و برای 31درصد
دیگر، تغییرات اقلیمی و نگرانی‌های آن محلی از اعراب ندارند.
براساس داده‌های موسسه پیو، میانگین جهانی 67درصدی از پاسخ‌دهندگان می‌گویند مبارزه با تغییرات اقلیمی نیازمند چیزی بیشتر از تغییرات در سیاست‌گذاری‌های جهانی است. این 67درصد معتقدند که باید تغییراتی در سبک زندگی خودشان هم بدهند. در مقابل، اقلیتی 22درصدی از پاسخ‌دهندگان فکر می‌کنند که تکنولوژی می‌تواند امکاناتی را در دسترس قرار دهد که بدون نیاز به تغییری اساسی، به جنگ تغییرات اقلیمی رفت. حتی در ایالات متحده امریکا که به نوآوری‌های تکنولوژیکی شهره است، 66درصد از مردم فکر می‌کنند که باید تغییراتی اساسی در سبک زندگی شان بدهند.
گروه‌های سیاسی، زنان و تغییرات اقلیمی
داده‌های نظرسنجی موسسه پیو، نتایج جالب توجه دیگری هم دارند، نتایجی که شاید بیش از همه برای متخصصان جامعه‌شناسی و علوم سیاسی جذابیت داشته باشند: در ایالات متحده امریکا، دموکرات‌ها بیش از جمهوری‌خواهان نگرانی‌های محیط زیستی در مورد گرمایش جهانی دارند و زنان بیشتر از مردان نگران تاثیراتی هستند که تغییرات اقلیمی می‌تواند بر زندگی شخصی افراد داشته باشد. افزون براین، در برخی کشورهای صنعتی و ثروتمند جهان، کسانی که در طیف‌های چپ سیاسی قرار می‌گیرند، نگرانی بیشتری در قبال تغییرات اقلیمی دارند تا کسانی که راست سیاسی قلمداد می‌شوند.
در عمده کشورها، شهروندان بر این اعتقادند که بار رویارویی با تغییرات اقلیمی باید بر دوش کشورهای ثروتمند بیفتد. به‌طور میانگین، 54درصد از پاسخ‌دهندگان گفته‌اند کشورهای ثروتمندی مانند امریکا، ژاپن و آلمان باید سهمی بیش از کشورهای در حال توسعه برای مقابله با تغییرات اقلیمی ادا کنند، چرا که آنها گازهای گلخانه‌یی بیشتری را روانه اتمسفر کرده‌اند. در مقابل اما، به‌طور میانگین، 38درصد از پاسخ‌دهندگان گفته‌اند کشورهای در حال توسعه هم باید به همان اندازه کشورهای توسعه یافته در روند مقابله با تغییرات اقلیمی سهیم باشند، چرا که آنها در آینده گازهای گلخانه‌یی بیشتری تولید خواهند کرد.
در برخی جوامع مورد مطالعه، نظرات در مورد تغییرات اقلیمی، دستخوش برخی مجادلات سیاسی و امثال آن هم هست. این مورد به عنوان مثال، بیشتر در ایالات متحده امریکا دیده می‌شود، جایی که دموکرات‌ها بیش از جمهوری‌خواهان نگران تغییرات اقلیمی هستند. نتایج نظرسنجی موسسه پیو نشان می‌دهد دموکرات‌ها بیش از جمهوری‌خواهان براین عقیده‌اند که اثرات تغییرات اقلیمی همین حالا هم محسوس‌اند، این اثرات زندگی شخصی آنها را هم تحت تاثیر قرار خواهند داد و نیز اینکه امریکا باید در توافق‌های بین‌المللی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌یی سهیم باشد. به عنوان مثال، در حالی که 68درصد از پاسخ‌دهندگان امریکایی‌ای که خود را دموکرات معرفی کرده بودند تغییرات اقلیمی را به عنوان معضلی بسیار جدی قلمداد می‌کردند، تنها حدود 20درصد از کسانی که خود را جمهوری‌خواه معرفی کرده بودند این تغییرات را معضلی بسیار جدی می‌دانستند. 42درصد از دموکرات‌ها بر این عقیده‌اند که تغییرات اقلیمی زندگی خود آنها را هم متاثر خواهد کرد اما در حالی که به‌طور میانگین، 30درصد از پاسخ‌دهندگان در جهان این تغییرات را مضر برای شخص خودشان قلمداد کرده‌اند، تنها 12درصد از
جمهوری‌خواهان بر این عقیده بوده‌اند که شخصاً از تغییرات اقلیمی در جهان متضرر خواهند شد.
این اختلاف نظر در طیف بندی‌های سیاسی و نظرات در باب تغییرات اقلیمی، در نقشی که امریکا به عنوان بزرگ‌ترین منتشر‌کننده گازهای گلخانه‌یی در جهان هم باید بر عهده بگیرد دیده می‌شود. در میان تمامی پاسخ‌دهندگان به پرسش‌های نظرسنجی موسسه پیو، به‌طور میانگین 72درصد پاسخ داده‌اند که باید برای محدودسازی انتشار گازهای گلخانه‌یی در جهان، اقداماتی جهانی صورت بگیرد. در داخل ایالات متحده اما این آمار جالب‌تر می‌شوند: 82درصد از کسانی که گرایش سیاسی آنها به دموکرات‌ها نزدیک‌تر بوده است، بر این عقیده بوده‌اند که باید برای محدودسازی انتشار گازهای گلخانه‌یی در سطح جهانی فکری کرد، آماری که 10درصد از میانگین جهانی بالاتر است. در مقابل اما تنها 50درصد از کسانی که گرایش سیاسی شان به جمهوری‌خواهان نزدیک‌تر بوده است به اقدام مشترک جهانی در این زمینه فکر کرده‌اند، 22درصد پایین‌تر از آمار میانگین جهان و 32درصد پایین‌تر از آمار مربوط به دموکرات‌ها. از طرف دیگر، زنان امریکایی بیشتر از مردان امریکایی نگران تغییران اقلیمی هستند: در حالی که 51درصد از زنان امریکایی تغییرات اقلیمی را معضلی بسیار جدی تلقی می‌کنند، تنها 39درصد از مردان امریکایی با آنها هم عقیده هستند. این اختلاف نظر در میان نسل‌ها هم وجود دارد: جوانان امریکایی بیش از سالمندان در این کشور نگران تغییرات اقلیمی هستند. امریکایی‌هایی که بین 18 تا 29 سال دارند، بسیار بیشتر از امریکایی‌هایی که 50 سال و بیشتر دارند، تغییرات اقلیمی را به‌مثابه مشکلی بسیار جدی می‌نگرند: 51درصد در مقابل 38درصد. به عنوان مثالی دیگر، در حالی که 85درصد از جوانان امریکایی معتقدند کشورشان باید در توافق جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌یی سهیم باشد، 60درصد از امریکایی‌های 50 ساله به بالا با آنها هم عقیده هستند. این اما تنها امریکایی‌ها نیستند که در مورد تغییرات اقلیمی و محیط زیستی دچار اختلاف نظر ایدئولوژیک و طبقاتی هستند. در برخی کشورهای توسعه یافته دیگر مانند استرالیا، کانادا، آلمان و بریتانیا هم آنهایی که به لحاظ سیاسی در طیف چپ طبقه‌بندی می‌شوند، نگرانی بیشتری در قبال تغییرات اقلیمی دارند تا آنهایی که در طیف راست سیاسی طبقه‌بندی می‌شوند.
