گروه بنگاه ها|
روز گذشته مدیرکل آمار جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال کشور در گفت‌وگو با رسانه‌های گروهی آمارهای تازه‌یی از میزان جمعیت ایرانیان را مطرح کرد که به بهانه آن می‌توان یک‌بار دیگر معادله‌یی ذیل عنوان «جمعیت» و نقش آن در توسعه اقتصادی و تجاری را روی میز ارزیابی‌های تحلیلی قرار داد. علی‌اکبر محزون در همایش روز ملی جمعیت (30اردیبهشت) اعلام کرد که جمعیت ایران به مرز 80میلیون نفر رسیده است و از نظر جمعیتی در دنیا دارای رتبه17 در آسیا رتبه9 و در منطقه رتبه3 را دارد. باتوجه به اهمیت مقوله نیروی انسانی در فرآیند توسعه پایدار جوامع به بهانه این اعداد و ارقام تازه نگاهی خواهیم داشت به مهم‌ترین روش‌هایی که از طریق آن می‌توان از این دامنه‌های جمعیتی به نفع بهبود محیط‌های کسب و کار بهره گرفت. واقعیت آن است که اگر جمعیت نه به مثابه یک عامل ساکن و بلااستفاده، بلکه به‌عنوان یک پدیده پویا نگریسته شود، پی بردن به این واقعیت دشوار نخواهد بود که هرگونه تغییر و تحول در مقوله جمعیت آثار و تبعات فراوانی را برای بخش‌های مختلف به‌دنبال خواهد داشت که نباید نسبت به آنها بی‌تفاوت بود. اما واقع‌گرایانه‌تر آن است که بررسی شود «کندی» یا
«تندی» رشد اقتصادی کشور تا چه اندازه معلول سرعت یا سکون رشد جمعیت بوده است تا روشن شود با افول رشد شتابان جمعیت کشور، چه انتظاراتی می‌توان داشت.
ایران در خواب زمستانی جمعیت
رشد جمعیت و توسعه اقتصادی جمعیت کشور ما، پس از تقریبا دو دهه رشد سریع و شاید بهتر است گفته شود رشد شتابان، چند سالی است که آهنگ ملایم‌تری را تجربه می‌کند. مدیرکل مرکز آمار ایران در صحبت‌هایی که به‌مناسبت نزدیک شدن دامنه جمعیتی ایرانیان به مرز 80میلیون نفر مطرح شد، خاطرنشان کرد: «کلیدواژه جمعیت تغییر کرده و یکی از این تغییرات بحث زمستانی جمعیت است که در دنیا به سمت چالش جمعیتی پیش می‌رویم.
ایران به کشوری با بیشترین کاهش باروری تبدیل شده و این موضوع به عنوان یک واقعیت مطرح است. ایران در بین 26کشور در منطقه رتبه25 را دارد.» محزون با بیان اینکه سیاست‌های کلی جمعیتی کشور در 30 اردیبهشت سال93 ازسوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد، یادآور شد: «در این ابلاغیه به مسائل کمی و کیفی جمعیت از جوانب مختلف پرداخته شده است.»
مدیرکل آمار جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال کشور بااشاره به اینکه اکنون در یک فرصت و پنجره طلایی جمعیت قرار داریم، گفت: «باید از این فرصت استفاده شود.»
محزون با تاکید بر اینکه سازمان ثبت احوال در تهیه آمار جمعیتی در کشور نقش اساسی دارد نیز خاطرنشان کرد: «باید به زیرساخت‌هایی که سازمان ثبت احوال دارد مانند پایگاه اطلاعات جمعیتی که لحظه به لحظه جمعیت را رصد می‌کند در موضوع سیاست‌های جمعیتی توجه شود. اگر رویه موالید و فرزندآوری همانند روال فعلی ادامه پیدا کند در آینده با توقف و بعد از آن با رشد منفی جمعیت مواجه خواهیم شد.» وی بااشاره به ضرورت برگزاری همایش روز ملی جمعیت ابراز امیدواری کرد که باید از این فرصت‌ها استفاده کنیم تا براساس سیاست‌های کلی جمعیت و سیاست‌های ابلاغی ازسوی مقام معظم رهبری، برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیران استفاده بهینه کنند.»
جمعیت عامل مهم در رشد اقتصادی است
غلامحسین خورشیدی مدرس اقتصاد دانشکده مدیریت دانشگاه شهید بهشتی که دارای رتبه علمی دانشیار با پایه استادی و تالیفات فراوان در رشته اقتصاد است درباره تاثیر دامنه‌های جمعیتی در فرآیند توسعه می‌گوید: «یکی از فاکتورهای اصلی اقتصاد رشد جمعیت تلقی می‌شود و جمعیت از ابعاد مختلف در رشد اقتصادی مطرح است اما ساخت‌های جمعیتی از نظر حجم و کیفیت جمعیت و ترکیب ساخت جمعیتی مانند ساخت فنی، جنسی و توزیع جمعیت در کشور بسیار مهم است.»این استاد دانشگاه در ادامه می‌افزاید: «افزایش نرخ رشد جمعیت روی رشد و توسعه اقتصادی نقش اساسی دارد چون در مقوله توسعه، اندازه نیروی کار و کیفیت آن مهم است و هرچه ساختار جمعیت در کشور به سمت نیروی جوان حرکت کند پایین هرم جمعیت گسترده‌تر می‌شود به این معنا که جمعیت جوان بیشترین رقم جمعیت را تشکیل می‌دهد.»خورشیدی در مورد چشم‌انداز کشور و نرخ رشد جمعیت گفت: «جمعیت نیازمند بستر مناسب است و قبل از افزایش باید تمهیداتی از نظر مدیریت و به‌کارگیری ظرفیت بالقوه استفاده شود همان‌گونه که در یک خانوار قبل از به دنیا آوردن فرزند تمهیداتی اندیشیده می‌شود.»این استاد اقتصاد ادامه می‌دهد: «مالتوس کشیش مسیحی که در
مورد رشد جمعیت تحقیق می‌کرد نسبت به آینده ابراز نگرانی می‌کرد چون از این اصل منطقی پیروی می‌کرد که اصل تمهیدات باید اندیشیده شود و ابتدا زمینه جمعیت فراهم شود آنگاه وقتی جمعیت بر سر سفره غذای جامعه قرار می‌گیرد باید ابزار کار و تولید برایش فراهم شود و این نیازمند مدیریت توانمند در جامعه است.»نهایتا در این معادله، باید توجه داشت که جمعیت زیاد به تنهایی نه تنها عامل رشد و توسعه محسوب نمی‌شود، بلکه می‌تواند مانعی مهم در دستیابی به توسعه باشد.
تنها در صورت سرمایه‌گذاری مناسب آموزشی، تخصصی، تربیتی و رفاهی است که می‌توان از جمعیت به نفع توسعه اقتصادی بهره‌مند شد. چنانچه روی آموزش و آگاهی‌بخشیدن به دامنه‌های جمعیتی به‌خصوص جوانان سرمایه‌گذاری شود، سرمایه‌یی پایدار در جامعه ایجاد می‌شود که با تکیه بر آن می‌توان به رشد و توسعه اقتصادی نیز دست یافت.
این مهم‌ترین نکته‌یی است که باید در بحث افزایش یا کاهش جمعیت به آنها توجه داشت.
