روس‌ها بخش خصوصی را به رسمیت نمی‌شناسند
گروه تشکل‌ها سمیه سایش
بعد از جمع‌بندی توافق‌های بین‌المللی میان ایران و کشورهای ۵+۱ هیات اقتصادی و سیاسی روسیه جزو صدرنشینان کشورهای آسیایی بود که برای رایزنی در امر سرمایه‌گذاری دردوران پسابرجام وارد کشورمان شد. مقام‌های روسی پس از دیدار با اعضای هیات دولت نشستی نیز با فعالان بخش خصوصی کشورمان داشتند تا بر سرافزایش حجم تجاری ایران و روسیه چانه‌زنی کنند. درنهایت پس از دید و بازدیدهای فراوان، فعالان اقتصادی کشورمان ازهیات‌های اقتصادی روس خواستند تا در دوران پسابرجام از ظرفیت‌های تجاری ایران استفاده کرده و به این واسطه میزان حجم تجاری با این کشور همسایه توسعه یابد. درحقیقت برای شناسایی پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری در ایران نیز اتاق‌های مشترکی در اتاق بازرگانی وجود دارد که وظیفه آنها گسترش ارتباط با کشور مقصد است. درهمین حال «تعادل» در زمینه گسترش ارتباط اتاق مشترک ایران و روسیه و توسعه سرمایه‌گذاری به نفع ایران سراغ اسدالله عسگراولادی رفته که وی درباره عدم اشتیاق سرمایه‌گذاری روس‌ها با بخش خصوصی این طور می‌گوید: « برخی‌ها می‌گویند چرا اتاق‌های مشترک تا به امروز نتوانسته‌اند، قراردادی را در امر سرمایه‌گذاری به کرسی بنشانند که بنده در
پاسخ به این پرسش می‌گویم که دولت پایش را در کفش بخش خصوصی کرده و اجازه نمی‌دهد که انعقاد سرمایه‌گذاری‌ها از سمت بخش خصوصی کشورمان انجام شود. بنابراین چه انتظاری می‌توان از عملکرد بخش خصوصی در گسترش ارتباطات بین کشورها داشت. متاسفانه وجهه بخش خصوصی کشورمان از سوی مقامات دولتی تخریب شده و امروز نیز روسیه تمایلی ندارد که در امر سرمایه‌گذاری با طرف بخش خصوصی ایران مواجه باشد.» در زیر ادامه گفت‌وگوی ما را با رییس اتاق مشترک ایران و روسیه می‌خوانید:
آقای عسگراولادی، هم‌اکنون ما در شرایطی دوران پساتحریم را سپری می‌کنیم که امسال نیز به نام اقتصاد مقاومتی اقدام و عمل نامگذاری شده است. درحقیقت، ما در این بازه زمانی شاهد ورود هیات‌های مختلف اقتصادی و تجاری بودیم. روسیه نیز از جمله هیات‌هایی بود که ما چندین بار حضور آنها رادر ایران تجربه کرده‌ایم. با این وجود چشم‌انداز سرمایه‌گذاری این کشور همسایه را با ایران چطور ارزیابی می‌کنید؟
هم‌اکنون دو میلیارد دلار مبادلات تجاری ایران و روسیه است که این روند شایسته روابط میان این دو کشور نیست. روسیه همسایه شمالی ماست که می‌تواند در دوران پساتحریم از ظرفیت‌های غیرنفتی و صنعتی ایران کمال استفاده را داشته باشد؛ به عنوان مثال ایران در زمینه محصولات کشاورزی تامین‌کننده محصولات روسیه در دوران تحریم به شمار می‌رفت و این کشور نیز خواهان توسعه تجارت با ایران است. ایران نیز در شرایطی قرار دارد که می‌تواند با استفاده از به‌کارگیری ظرفیت‌های تولیدی باکیفیت محصولات خود را روانه این بازار پر جمعیت کند. درحال حاضر نیز با برهم خوردگی اوضاع منطقه، ایران تامین‌کننده محصولات کشاورزی برای این کشور محسوب می‌شود که امیدواریم تا چشم‌انداز 1404 ما شاهد توسعه صادرات و رونق داخل به بازار این کشور همسایه باشیم.
شما چندین بار در سمینارهای گوناگون حجم تجاری ایران و روسیه را تاسف بار مطرح کردید؟ یکی از وظایف اتاق‌های مشترک نیز ارتباط و توسعه حجم تجاری بین کشورهاست. حال، اتاق مشترک برای افزایش حجم تجاری و جذب سرمایه‌گذاری‌های روسیه چه خدماتی را ارائه داده است؟
به هرحال، حجم تجاری 2میلیارد دلاری با این کشور دوست و همسایه چشمگیر نیست؛ چراکه هم‌اکنون ما با کشورهای همسایه تا 10میلیارد دلار و با برخی کشورها به ویژه چین تا 40میلیارد دلار در سال مبادله تجاری و اقتصادی داریم. همان‌طور که در سوال شما مطرح شد، یکی از اهداف اتاق‌های مشترک گسترش ارتباطات و افزایش حجم تجاری است که ما در دوران پساتحریم سعی بر برطرف کردن موانع داشتیم تا این نوع موضوعات تحقق یابد.
آیا در این بازه زمانی شما به عنوان فعال اتاق مشترک ایران و روسیه توانسته‌اید، سرمایه‌گذاران روسی را به کشور جذب کرده و ظرفیت‌های تجاری را به آنها نشان دهید؟
ایران ظرفیت و پتانسیل‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری دارد. ما در زمینه بخش معدن شاهد پهنه‌های گسترده‌یی هستیم که خیلی از این پهنه‌ها به مرحله اکتشاف نرسیده‌اند. علاوه بر آن در حوزه‌های کشاورزی نیز ما حرف زیادی برای گفتن داریم که یکی از موانع در زمان تحریم برای صادرات به روسیه مشکلات زیرساختی از قبیل بحث‌های ترانزیتی و صدور روادید برای تجار بود. حال، با برطرف شدن این موانع اتاق مشترک ایران و روسیه هیچ تمایلی برای احیای سرمایه‌گذاری آن هم با همکاری بخش خصوصی ایران ندارد. به‌واقع، در زمان تحریم ما شاهد ورود هیات‌های اقتصادی و تجاری روس به ایران بودیم که متاسفانه قراردادهایی که در بحث‌های سرمایه‌گذاری با طرف همسایه شمالی ما انجام گرفته است بیشتر دولتی بوده و خبری از انعقاد قرارداد با بخش خصوصی کشورمان نیست.
صادرات محصولات کشاورزی از جمله موضوعاتی بود که روسیه برای واردات این محصول به کشورش عطش داشت. آیا علاوه بر محصولات کشاورزی دیگر فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای روسیه شناسایی شده است؟
همان‌طور که گفتم فرصت سرمایه‌گذاری در ایران بی‌شمار است. موضوعی که در این باره وجود دارد این است که هیات‌های روسی بخش خصوصی ایران را به رسمیت نمی‌شناسند که فعالان این بخش بخواهند فرصت‌ها را دریابند و برای ایجاد سرمایه‌گذاری آنها را به هیات‌های مختلف نشان دهند.
بعد از ورود هیات‌های روسی به ایران موضوعاتی همچون صدور روادید برای تجار و بحث‌های حمل و نقلی میان ایران و آستاراخان از جمله موانع بر سر راه تجارت با این کشور محسوب می‌شد. آیا هم‌اکنون این موانع برطرف شده است؟
موضوع روادید برای تجار ایرانی را در چند جلسه‌یی که هیات‌های اقتصادی ومقامات سیاسی این کشور به ایران ورود کردند، برطرف کردیم و هم‌اکنون نیز تجار می‌توانند برای سفر به این کشور روادید یک‌ساله را اخذ کنند. به تعبیر دیگر، مشکلات زیادی در راه روابط اقتصادی دو کشور وجود داشت که تاکنون علاوه بر مشکلات روادید، «حمل و نقل و به ویژه حمل و نقل هوایی در حوزه مسافری و باری» حل شده است اما تعرفه‌های گمرکی نیز از دیگر چالش‌هایی بود که چندی پیش با رییس کل گمرک‌های این کشور نشستی را برگزار کردیم تا میزان تعرفه‌ها را برای این مسیر شفاف و روشن کنیم. در حقیقت، پروتکل «کانال سبز» میان مسوولان دو کشور امضا شد.
آیا «کانال سبز» در نهایت منجربه توسعه صادرات ایران خواهد شد؟
این اقدام کمک بزرگی برای صادرکنندگان ایرانی خواهد بود و فرصت مهمی در زمینه تعرفه، ارزش‌گذاری و ارزیابی کالاهاست.
شما در صحبت‌هایتان به عدم تمایل سرمایه‌گذاری هیات‌های روسی به ایران اشاره کردید. دلیل عدم سرمایه‌گذاری آنها در کشورمان چیست؟
متاسفانه مقامات دولتی ما سعی در برطرف کردن معضلات و مشکلات پیش پای اقتصاد ایران ندارند. به هرحال، مقامات و ارگان‌های دولتی به ویژه بانک‌ها سنگ لای چرخ سرمایه‌گذاران می‌گذارند و سرمایه‌های سرمایه‌گذار خارجی را ضمانت نمی‌کنند، بنابراین عدم مذاکرات آنها با بخش خصوصی کشور بر سر ورود سرمایه خیلی عجیب به نظر نمی‌رسد. تا زمانی که اقتصاد ما با این روال دولتی پیش رود، همین‌اش است و همین کاسه. به عبارت دیگر؛ نقل و انتقال پولی یکی دیگر از مشکلات سر راه توسعه روابط دو کشور است و ما نمی‌توانیم برای خرید کالا به صورت چمدانی پول حمل کنیم از این رو بانک‌هایی باید میان دو کشور فعالیت خود را داشته باشند تا ریال را در کشور ما و روبل را در روسیه بیمه کنند.
حرف آخر...
با باز شدن درب‌های بین‌المللی روی ایران ما شاهد ورود هیات‌های بزرگ آسیایی و اروپایی بودیم که امیدوارم با ورود هیات‌های روسی که در ماه‌های گذشته به ایران انجام شد، سطح مبادلات دو کشور روند مطلوبی را داشته باشد.
