گروه تشکل‌ها
روابط تجاری میان ایران و هند با توجه به مشترکات فرهنگی و جغرافیایی همواره برای دو طرف قابل توجه بوده است. از زمان روی کار آمدن دولت‌های جدید در هند و ایران دو کشور عزم خود را برای داشتن روابط تجاری بیشتر با یکدیگر بیشتر کرده‌اند. بکر بودن بازار دو کشور برای یکدیگر باعث شده که بازرگانان دو کشور اشتیاق زیادی برای برقراری روابط تجاری بیشتر با یکدیگر داشته باشند. در مورد آینده بازرگانی دو کشور ایران و هند و مشکلاتی که بر سر راه دو کشور وجود دارد با پرهام رضایی، بازرس شورای بازرگانی ایران و هند به گفت‌وگو نشستیم:
درحال حاضر مهم‌ترین شریک تجاری ما چین است. ولی چین با کاهش رشد اقتصادی و مشکلات اقتصادی مانند افت ارزش بورس روبه‌رو شده است.
برخی هند را چین 2020 می‌دانند. نظر شما چیست؟
بعد از مساله‌یی که در بورس شانگهای به وجود آمد و رشد حبابی که داشت، بسیاری از چینی‌هایی که در این بورس سرمایه‌گذاری کردند با شکست مواجه شدند. اما نمی‌توان با قاطعیت گفت به دلیل این مسائل پیش آمده هند جایگزین چین است. اقتصاد هند با رشد 8 درصدی مواجه شده است. سیاست‌های دولت هند بعد از به روی کار آمدن رییس‌جمهور جدید به طور کامل تغییر کرده است. برای مثال در بحث صادرات سعی کردند که برای صادرکنندگان با برقرار کردن تسهیلاتی مانند کم کردن مالیات، شرایط را برای صادرات آسان‌تر کنند و باعث شد که رشد اقتصادی خیلی خوبی در این سال‌ها داشته باشند.
اما در مورد جایگزین شدن هند با چین در اقتصاد ایران نمی‌توان با قاطعیت صحبت کرد. علت این امر به علت تفاوت‌هایی است که در اقتصاد و جامعه کشورهای هند و چین شاهد هستیم. در چین و در طی سالیان اخیر، زندگی مردم در چین به سمت لوکس‌گرایی رفته است. این تغییر دلایل مختلفی دارد که می‌توان به بالا رفتن سطح درآمد‌ها در چین و بالا رفتن هزینه به خدمت گرفتن کارگر به علت کم شدن طبقه کارگر در این کشور اشاره کرد. حتی دولت چین تولید بیشتر کالاهایی که قبلا این کشور تولید می‌شده را با قطع کردن یارانه‌های مربوط به آن کالا را متوقف کرده است.
در مورد هند وضعیت متفاوت است. هزینه کارگر در هند همچنان پایین است و با توجه به اینکه کارفرمایان اجباری برای بیمه کردن کارگران خود ندارند، هزینه تولید در هند پایین است. اما هند بازار مصرفی بزرگی به دلیل زیاد بودن جمعیت این کشور دارد و هنوز نتوانسته مانند چین بر بازار مصرفی خود غلبه کند. درحالی که چین توانست تولید خود را از سطح مصرف بالاتر ببرد و قادر به صادرات انبوه محصولات خود شود.
با این حال هند سعی دارد که تولید خود را بالا ببرد و این کار در دولت آقای مودی، رییس‌جمهور جدید این کشور با حمایت از ورود سرمایه‌گذاران خارجی به خصوص از امریکا و اروپا درحال انجام است. با توجه به این شرایط، امکان اینکه هند به دلیل نزدیک بودن از نظر جغرافیایی به ایران شریک تجاری خوبی برای این کشور شود وجود دارد. برای مثال کالاهای صادراتی از چین 25روز زمان برای رسیدن به ایران نیاز دارند درحالی که این زمان برای هند در حدود 5 روز است. این شرایط برای صادرکنندگان و وارد‌کنندگان بسیار مناسب است.
ایران و هند چقدر از نظر استفاده از ظرفیت‌های تجاری یک دیگر موفق بوده‌اند؟
این دو کشور همواره در طول تاریخ به علت بافت فرهنگی و نزدیکی جغرافیایی همواره روابط نزدیکی با یکدیگر داشته‌اند. به همین دلیل امکان اینکه این رابطه تجاری در آینده نزدیک قوی‌تر باشد، وجود دارد. برای مثال از نظر دیپلماتیک تلاش‌های زیادی برای راه‌اندازی بندر چابهار وجود دارد که با توجه به نزدیکی مسافت و قیمت تمام شده کالا در هند و بازار مصرفی هند باعث رونق هر چه بیشتر روابط تجاری میان ایران و هند می‌شود.
یکی از مشکلات اساسی ایرانیان در هند عدم امکان بازگشت پول این افراد در هند است. هند پیشنهاد استفاده از روپیه را داده است. چرا این کار تاکنون موفق نبوده است؟
بیشتر افرادی که در کار صادرات کالا هستند کالا را از مبدا ایران حمل نمی‌کنند. این افراد بعد از تحریم بانک مرکزی ایران و مشکلاتی که در ارتباط با انتقال پول وجود داشت، کالاهای خود را از دوبی صادر می‌کردند. علت این امر این بود که این افراد برای دریافت پول‌های خود بتوانند از سیستم بانکی امارات و با استفاده از شرکت‌های کارگزاری استفاده کنند.
اما در مورد واردات به ایران مشکلی برای دریافت روپیه نبود. چون ایران طلب زیادی از هند به دلیل صادرات نفت به این کشور دارد و پول‌های مربوط به صادرات نفت در یوکو بانک هند بلوکه شده است. شرایط سه سال گذشته برای تجار هندی برای دریافت طلب‌های خود راحت‌تر بود. به دلیل کلاهبرداری‌هایی که از بازرگانان ایرانی شده بود درحال حاضر شرایط برای دریافت پول از یوکو بانک سخت‌تر شده است. یعنی این تجار باید اول کالای خود را صادر کنند و بعد از آن پول خود را دریافت کنند که این کار برای همه تجار آسان نیست مگر اینکه آن کالای صادراتی از هند سود زیادی برای تاجر هندی داشته باشد تا جبران وقت و هزینه برای صادرات آن به صرفه باشد.
هند بیشتر در بازار مواد غذایی و کالای‌های اولیه وارد شد. چرا در صنایع پیشرفته مانند آی تی، خودرو‌سازی، داروسازی و صنایعی مانند اینها شاهد حضور هندی‌ها نیستیم؟
کشور هند در بخش داروسازی بسیار قوی است تا جایی که بسیاری از شرکت‌های اروپایی و امریکایی با شرکت‌های هندی به صورت مشترک به کار تولید دارو مشغول هستند. با این حال معلوم نیست که چرا این کشور در صنعت داروسازی ایران وارد نشد. در مورد خودرو در اوایل دولت نهم، ایران و هند با یکدیگر در مورد ورود شرکت تاتا موتورز به ایران و تولید خودرو مذاکراتی را داشتند اما این مذاکرات به نتیجه نرسید. اما در ابتدای این دولت دوباره مذاکرات ابتدایی انجام شده که این خودروساز وارد بازار خودرو ایران شود. در مورد آی تی اطلاعات زیادی ندارم اما در این بخش بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها از سوی امریکایی‌های بوده است. متاسفانه ایران نتوانسته است در بخش آی تی با هند ارتباط خوبی برقرار کند.
ایران پروژه‌های مشترکی مانند خط لوله صلح و تجهیز بندر چابهار با هند تعریف کرده است. علت به سرانجام نرسیدن این پروژه‌ها و پروژه‌هایی مانند اینها چیست؟
در دولت قبل سیاست‌های دولت به طور کامل با دولت فعلی تفاوت داشت. دولت کنونی نیز با مشکلاتی مانند تحریم و رفع آنها در طول دو سال گذشته رو به رو بوده و زمانی را برای رسیدگی به مشکلات بخش بازرگانی نداشت. ولی با توجه به شرایط فعلی به نظر می‌رسد که دولت اراده رفع مشکلات بخش بازرگانی را دارد. این امر را در مورد تلاش برای زودتر به نتیجه رسیدن بندر چابهار می‌بینیم.
پیشنهاد شما برای بازرگانانی که قصد ورود به بازار هند را دارند، چیست؟
این مشکلات که درباره آن صحبت شد طی ماه‌های آینده با برداشته شدن تحریم‌های بانک مرکزی ایران از بین خواهد رفت. گشایش ال‌سی راحت‌تر انجام خواهد شد و به همین دلیل خریدار و فروشنده راحت‌تر و بیشتر می‌توانند به هم اطمینان و تجارت کنند.
بازار هند، بازار بِکری است. متاسفانه ایرانی‌ها هنوز در مورد بازار هند برخلاف بازار چین احتیاط بیشتری به خرج می‌دهند. در مورد چین تجارت با این کشور راحت است. به دلیل اینکه چین سیاست خود را بر مبنای صادرات گذاشته سفر به این کشور بسیار ساده است تا جایی که نیازی به دانستن زبان چینی یا انگلیسی هم برای کارهای تجاری تاجران نیست.
در مورد هند این وضعیت هنوز به وجود نیامده است و مصرف در این کشور همچنان بیشتر از میزان تولید است. اما این وضعیت در هند درحال تغییر است و هر بازرگانی که زودتر بتواند وارد این بازار شود و با بازرگانان هندی و شرکت‌های بازرگانی این کشور موفق به عقد قرارداد شود سود بیشتری کسب خواهد کرد.
البته این مساله را نباید نادیده گرفت که کالاهای هندی از کیفیت بیشتری نسبت به کالاهای چینی برخوردار هستند. شاید تنها ضعف کالاهای هندی را بتوان در نوع بسته‌بندی آنها دانست که بسته‌بندی کالاهای هندی نتوانسته است مانند کالاهای چینی خوب باشد. با این حال به نظر می‌رسد که این ضعف نیز در آینده نه چندان دور رفع خواهد شد. اما چیزی که مهم است بالا بودن کیفیت کالاهای هندی نسبت به چینی است که در تمام دنیا زبانزد خاص و عام است.
مشکل دیگری که در تجارت با هند وجود دارد جدا از بسته بندی‌ای که کالاهای هندی دارند، نوع قراردادهایی است که بین شرکت‌های ایرانی و هندی بسته می‌شود و ممکن است در این بین شیطنت‌ها و کارشکنی‌هایی از سوی طرف هندی انجام شود. به همین دلیل توصیه می‌کنم که شرکت‌ها و بازرگانان ایرانی از یک مشاور حقوقی که به مسائل حقوقی و قوانین تجاری هند آشنا باشد، استفاده کنند و قراردادهایی که بین شرکت‌ها بسته می‌شود، قراردادهای محکم و بین‌المللی باشد تا در صورت بروز مشکل در محاکم بین‌المللی قابل رسیدگی باشد.
صحبت آخر؟
من حدود 10سال است که با کشور هند مبادلات تجاری دارم و نمایندگی یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های هندی را در ایران بر عهده دارم. به دلیل مشترکات فرهنگی زیادی که بین دو کشور وجود دارد، آینده بازرگانی درخشانی در انتظار بازرگانی ایران و هند و بازرگانان ایرانی می‌بینم.
