گروه اقتصاد کلان الهام آبایی
فشار ناشی از تحریم‌ها سبب شد بسیاری از سرمایه‌های کشور به‌دلیل دسترسی نداشتن به قطعات، بدون استفاده باقی بماند و رفع تحریم‌ها حتی اگر موجب ورود سرمایه‌های جدید به کشور هم نشود، از این نظر که سرمایه‌های غیرفعال را به چرخه بازمی‌گرداند، باعث ارتقای بهره‌وری سرمایه خواهد شد. در این رابطه رییس سازمان ملی بهره‌وری ایران با بیان اینکه برخی بنگاه‌های تولیدی با ظرفیت 50درصدی مشغول فعالیت هستند، اظهار کرد: «در حال حاضر بهره‌وری نیروی انسانی بالاتر از سرمایه است. به این دلیل که در هر شرایط، نیروی انسانی کار خود را انجام داده است اما طی سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌ها و عدم امکان دسترسی به قطعات، فناوری روز و... بخش مهمی از سرمایه‌ها بدون استفاده باقی ماند.»
رویا طباطبایی یزدی روز گذشته در نشست خبری بااشاره به اقدامات سازمان طی سال‌های اخیر، اظهار کرد: «طبق آخرین آمار، بهره‌وری در سال93 بالغ بر 1/2درصد بود که از محل رشد 3درصدی اقتصاد حاصل شد. همچنین براساس برآوردها، رشد اقتصادی سال94 مانند سال93 نخواهد بود به تبع آن رشد بهره‌وری نیز مانند این سال نیست.» وی بااشاره به اینکه رشد بهره‌وری حاصل شده بیشتر از هدف‌گذاری برنامه پنجم بود، یادآور شد: «از محل رشد 8درصدی مدنظر در برنامه ششم 8/2درصد آن باید از طریق بهره‌وری حاصل شود.» طباطبایی در مورد بهره‌وری نیروی کار تصریح کرد: «بهره‌وری نیروی کار در دوره 15ساله بالاتر از بهره‌وری سرمایه بوده و سال93 نرخ آن 2/3درصد و نرخ بهره‌وری سرمایه 4/1درصد بوده است، یعنی از محل 1/2درصد بهره‌وری سهم بهره‌وری سرمایه کمتر از نیروی کار است.» رییس سازمان ملی بهره‌وری در پاسخ به پرسش «تعادل» درخصوص برنامه سازمان ملی بهره‌وری برای ارتقای سیستم پایش بهره‌وری توضیح داد: «بیش از دو سال است که موضوع ارتقای سیستم پایش بهره‌وری در معاونت پایش پیگیری می‌شود. نقیصه‌های زیادی در زمینه سنجش بهره‌وری وجود داشت که باعث می‌شد نتوانیم ارزش افزوده را در
بخش‌های مختلف محاسبه کنیم.» وی افزود: «به ویژه در بخش خدمات و خدمات عمومی محاسبه ارزش افزوده و ارزش تولید دشوار بود. اما در حال حاضر دستورالعمل سنجش بهره‌وری از طریق کمیسیون فنی و اقتصادی دولت در اختیار سازمان قرار گرفته و بر این اساس در حال محاسبه بهره‌وری برای سه بنگاه اقتصادی هستیم. در حال حاضر مبانی مکتوب را در اختیار داریم و امیدواریم به‌زودی بتوانیم از طریق نرم‌افزار، محاسبات بهره‌وری را برای تمام بنگاه‌ها انجام دهیم.» وی با تاکید بر اینکه برنامه‌های بهره‌وری در سطوح بلندمدت اجرایی می‌شود، تصریح کرد: «تمام کشورهای دنیا که در زمینه بهره‌وری موفق بودند طی بازه زمانی 10 تا 20ساله در این زمینه برنامه‌ریزی کرده‌اند و باید این موضوع امتداد داشته باشد.»طباطبایی به شرایط اقتصاد و بهره‌وری در پسابرجام اشاره کرد و یادآور شد: «امیدواریم پس از برجام سرمایه‌گذاری افزایش یافته و مسائل و مشکلات مربوط به روابط بانکی و مالی رفع شود. با تمهیداتی که دولت اندیشیده نیمه دوم سال جاری شاهد تحریک در اقتصاد خواهیم بود و به تبع آن بهره‌وری ارتقا خواهد یافت.»
به گفته طباطبایی، یک‌سوم از دوره‌های سازمان بهره‌وری آسیایی مربوط به بنگاه‌های کوچک و متوسط است که خوشبختانه در سطح بنگاه‌های خصوصی از جهت وضعیت مدیران مشکلی نیست و برای مدیران دولتی این فکر وجود دارد، در بنگاه‌های واگذار شده مدیران توسط دولت انتخاب نشوند و دیگر عوامل در این زمینه تصمیم‌گیری کرده تا مدیران باصلاحیت انتخاب شوند.
تحریم؛ مشکل عمده بنگاه‌های کوچک و متوسط
رییس سازمان ملی بهره‌وری ایران مشکل عمده واحدهای کوچک و متوسط را تحریم‌ها دانست و افزود: «برای بهره‌مند شدن از فواید برجام باید زمان بگذرد، اکنون بنگاه‌ها زیر 50درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کنند و در این زمینه وزارت صنعت و دولت تمهیداتی اندیشیده تا به سطح فعالیت‌های قبل برسد.»
وی ادامه داد: «تمام کشورهایی که نرخ پایین بهره‌وری دارند به‌صورت جدی و قطعی به بنگاه‌های متوسط توجه خواهند داشت. ایران نخستین کشوری است که در این سطح گسترده، تحت تحریم‌های جهانی قرار گرفت. مسلما برداشتن آثار تحریم‌ها کار ساده‌یی نیست و زمان‌بر خواهد بود.»
طباطبایی در مورد صنعت خودرو نیز عنوان کرد: «این صنعت باید به جایی برسد که آلودگی‌های محیط‌زیستی را کاهش داده و امنیت جانی را برای سرنشینان خود فراهم کند. در حال حاضر قراردادهای خوبی با شرکت‌های بزرگ دنیا منعقد شده به شرط آنکه بخشی از تولید محصول با کیفیت به بازارهای جهانی صادر شود و شاهد خودروهایی با استانداردهای به‌روز دنیا در کشور باشیم.»
