گروه بورس علی رمضانیان
صندوق‌های سرمایه‌گذاری محلی برای جمع‌آوری منابع برای خرید سبدی از سهام است. هدف از تشکیل صندوق سرمایه‌گذاری، تامین بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران ضمن به حداقل رساندن ریسک سرمایه‌گذاری است. در واقع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار همانند سهام قابل معامله است و کارگزاری‌ها همانند اوراق بهادار آن را در تالار دادوستد می‌کنند. این صندوق‌ها با توجه به تعریف صورت گرفته در قانون بازار سرمایه اوراق بهادار مصوب مجلس شورای اسلامی تشکیل و به عنوان جایگزین مناسبی برای سبدهای مشاع ایجاد شده‌اند.
کاهش بازدهی صندوق‌ها
در روزهای اخیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری با بازدهی منفی روبه‌رو شدند و چنانچه این وضعیت ادامه پیدا کند این نگرانی وجود دارد که همچون سال92 سرمایه‌گذاران اقدام به ابطال این صندوق‌ها کنند. طبق آمار، بازدهی صندوق‌ها طی 30روز کاری گذشته نسبت به ماه قبل‌تر با افت 4درصدی همراه شد. باتوجه به اینکه نرخ سود این صندوق‌ها نهایتا 19 تا 21درصد محاسبه می‌شود، کاهش 4درصدی نشان از افزایش ریسک آنهاست.
به گفته کامران قزل‌گل تحلیلگر بازار سرمایه، به‌دلیل اینکه پرتفوی صندوق‌ها از سهام اوراق بهادار در بورس متشکل شده و وقتی بازدهی سهام کاهش می‌یابد، صندوق‌ها با کاهش بازدهی روبه‌رو می‌شوند؛ اما به دلیل سود تضمین شده، صاحبان این صندوق‌ها نگران بازدهی صندوق نیستند، مگر اینکه با افت ناگهانی روبه‌رو شود و آنها مجبور به باطل کردن صندوق‌ها شوند.
محدودیت در دادوستد
معاملات صندوق‌ها در بورس همواره با محدودیت‌هایی صورت می‌گیرد، بنابراین کارگزاری‌ها برای اینکه سریع‌تر به پول خود دست یابند دادوستد آن را در معاملات آنلاین مسدود کرده‌اند.
امیر تقوی معامله‌گر یکی از کارگزاری‌ها درخصوص اینکه فروش صندوق‌ها در برخی کارگزاری‌ها صورت نمی‌گیرد، به «تعادل» گفت: تسویه حساب مالی همیشه برای کارگزاری‌ها دغدغه داشته است؛ زیرا بسیاری از سهامداران اقدام به خرید سهام یا صندوق‌ها می‌کنند و چندین روز و حتی چند هفته بعد نیز اقدام به تسویه حساب نمی‌کنند که این برای کارگزاری‌ها مشکل‌ساز خواهد شد.
کامران قزل‌گل اما موضوع بهره را عامل اصلی مسدودی معامله صندوق‌ها در معاملات آنلاین دانسته و می‌افزاید: در بورس اوراق بهادار روند تسویه به‌گونه‌یی است که معامله‌گران تا 3روز برای هر خرید یا فروش فرصت دارند تا به دریافت و پرداخت خود اقدام کنند؛ اما برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری این فرصت یک روزه است و برای همان روز معامله باید دریافت و پرداخت را انجام دهند. زیرا کارگزاری‌ها نهایتا یک روز فرصت دارند تا با شرکت سپرده‌گذاری سازمان بورس تسویه حساب کنند. به‌همین دلیل بسیاری از کارگزاری‌ها اقدام به بستن معاملات این صندوق‌ها در آنلاین خود کردند که این نشان از ضعف کارگزاری‌ها نیز هست. این کارشناس بازار سرمایه در ادامه عنوان کرد: درواقع تسویه سهام t+3 (روز فروش=t) و تسویه اوراق و صندوق با درآمد ثابت و t+1 است. به همین جهت اگر از سوی مشتریان تسویه حساب طولانی شود باید نرخ بهره محاسبه کنند، نکته قابل توجه اینکه بهره محاسبه شده روی خریدهای با تسویه بلندمدت، حدود 28درصد بوده و مورد اعتراض سرمایه‌گذاران است. بر این اساس معاملات برخی صندوق‌ها از ابتدا در سیستم آنلاین باز نبودند.
بانک‌ها رقیبی برای صندوق‌های بورس
از طرف دیگر صندوق‌ها در بانک‌ها نیز مورد دادوستد قرار می‌گیرند و سود آنها با سود موجود در بورس‌ها اندکی تفاوت دارند. تا به امروز نرخ سود این صندوق‌ها 24درصد بود که در حال کاهش و رسیدن به 18درصد هستند.
به گفته محمدیوسف امین داور این صندوق‌ها به نوعی ابزار برای بانک‌ها تبدیل شده‌اند و نقش خود را در بازار مالی پیدا کرده‌اند. به‌دلیل اینکه این صندوق‌ها بازدهی خوبی دارند و با جذب سود به سمت سپرده‌های درشت‌تر حرکت می‌کنند، البته صندوق‌های سرمایه‌گذاری علاوه بر افزایش سهم در بازار سرمایه و بدهی، رقیب بازار سهام و بانک‌ها به‌شمار می‌رود.
این کارشناس بازار سرمایه بااشاره به انتشار اوراق مختلف در بازار سرمایه در گفت‌وگو با ایلنا تصریح کرد: با شکل‌گیری اوراق بدهی، این صندوق‌ها می‌توانند نقش پررنگ‌تری در بازار نیز داشته باشند. سال گذشته نیز 5هزار میلیارد تومان اوراق خزانه اسلامی به فروش رفت که بخش اعظم این اوراق از سوی همین صندوق‌ها به فروش رسید.
بسیاری از بانک‌ها هم‌اکنون اقدام به تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری کرده‌اند که این صندوق‌ها در پوشش بازار سرمایه فعالیت می‌کنند. باتوجه به اینکه قوانین حاکم بر این صندوق‌ها مشمول بازار پول و قوانین بانکی نمی‌شود، بانک‌ها با نرخ‌هایی بالاتر از نرخ سود سپرده‌های یک ساله به سرمایه‌گذاران در این صندوق سود پرداخت می‌کنند.
