خاطرات سال 1372 هاشمیرفسنجانی با 23 سال تاخیر منتشر شد. برخی معتقدند که این تاخیر از نقاط منفی این خاطرات است چرا که اگر هاشمی این خاطرات را با فرض 10 سال تاخیر منتشر میکرد برای بسیاری از مردم و کارشناسان تناسب هندسی نیروها تقریبا مشخص میشد.
اگر خاطرات سال 1372 هاشمی سال 1382 منتشر میشد، دو سال قبل از روی کار آمدن رییس دولت جدید، برخی معادلات به کلی تغییر میکرد.
در آن سال احمدینژاد تازه استاندار اردبیل شده بود و در طول آن سال فقط یک بار هاشمی او را پذیرفته بود که آن هم برای ابراز خوشحالی مردم اردبیل برای استان تازه تاسیس بود تا بتواند کمک دریافت کند. در این سال دور اول دولت هاشمی تمام شده بود و برای انتخابات دور دوم آماده میشد و از اینکه رقیبی برای او وجود ندارد ناراحت و به دنبال رقیبتراشی در انتخابات بود. برهمین اساس احمد توکلی به عنوان رقیب وی وارد میدان میشود.
او که در آن موقع به عنوان دبیر اقتصادی روزنامه رسالت مشغول به کار بود، پیش از ورود به انتخابات، نزد هاشمی رفت و علت نامزد شدنش را توضیح داد. (ص- 106) هرچند که هاشمی فکر نمیکرد که همین رقیب تراشیدن باعث ریزش آرایش شود. او در کتاب خود عنوان کرده است: «اینبار برای گرمتر شدن انتخابات به دست خودمان رقیب درست کرده بودیم. به نظر میرسد، مقدار زیادی از آرای من از دست میرود.» (ص - 166) .
در انتخابات سال 1372، احمد توکلی توانست 24 درصد آرا را از آن خود کند، بهطوری که در مناطق کردنشین توانست اکثریت آرا را از آن خود کند. این انتخابات برای هاشمی و کابینه او تلخ بود بهطوری که دو روز بعد از انتخابات و در نخستین نشست هیات دولت نوشت: «اکثر اعضای دولت عصبانی هستند.»
در این سال همچنین قرار بود یک اتفاق مهمی از لحاظ منطقهیی بیفتد و آن سفر ملک فهد، پادشاه وقت عربستان به ایران بود. اما نیروهای تندرو در آن زمان، شروع به شعارنویسی علیه فهد کرده بودند و حتی روزنامه جمهوری اسلامی یادداشت شدیداللحنی علیه ملک فهد و موضعگیری ناطق نوری - که رییس وقت مجلس بود و در برابر موضعگیریهای نیروهای تندرو موضعگیری کرده بود - نوشت.
این سفر نه تنها صورت نگرفت بلکه باعث شد که در ایام حج، مسوولان ایرانی اذیت شوند و مهدی، پسر هاشمی هم کتک بخورد. سال 1372 از بعضی جهات دیگر هم مهم است زیرا سالی است که سیاست تک نرخی شدن ارز کلید خورد اما به شکست منجر شد.
در عین حال در این سال، برنامه اول توسعه به پایان رسید اما اتفاقات اقتصادی عدیدهیی رخ داد و بنای تورم 49 درصدی سال 1374 ریخته شد. علت این مساله موضوعی است که میتوان از دل خاطرات هاشمی به درآورد.
اما در این میان به نظر میرسد که مهمترین اتفاق تغییر کابینه دور دوم هاشمی بوده است. او در کابینه دوم چند وزیر جدید معرفی کرد.
عبدالله نوری، وزیر کشور جای خود را به محمد بشارتی داد، آلاسحاق جایگزین وهاجی در وزارت بازرگانی شد، کازرونی وزیر مسکن جای خود را به عباس آخوندی داد، مرندی جایگزین ملکزاده در وزارت بهداشت، محمد فروزنده جایگزین اکبر ترکان در وزارت دفاع شد و اکبر ترکان هم به وزارت راه رفت و جایگزین محمد سعیدیکیا شد. بقیه وزیران ماندند. روز بعد از معرفی ترکیب وزیران جدید به مجلس، هیات دولت جلسه گذاشت. هاشمی در خاطرات روز 17 مرداد ماه خود نوشته است: «اول جلسه مختصری درباره وزرایی که در کابینه آینده نخواهند بود، حرف زدم و تشکر کردم و عذر عدم
معرفی را گفتم.
خیلی با نجابت و از روی استغنا برخورد کردند و بنای همکاری با وزرای جدید را دارند.» ولی به نظر میرسید که مجلس سیاست دیگری در پیش گرفته بود. روز دوشنبه 25 مرداد روز رایگیری درباره وزیران دور دوم دولت هاشمی بود. هاشمی مینویسد: «نزدیک ظهر به مجلس رفتم و در دفاع از وزرایی که مورد انتقاد قرار گرفته بودند، صحبت کوتاهی کردم.
از وزیران نفت، جهاد سازندگی و معادن و فلزات بیشتر از دیگران دفاع کردم؛ چون به نظر میرسید بخشی از جناح اکثریت مجلس برای حذف آنها برنامهریزی کرده و به صورت تشکیلاتی و باندی عمل میکنند: «این وزیران رای میآورند اما دکتر محسن نوربخش که احتمال رد شدنش ضعیف بود، رای نیاورد.» اینکه چرا رای نیاورد، جالب است.
هاشمی نوشته است: «جمعی از نمایندگان شکایت کردند که بخشی از نمایندگان راست از همفکرانشان کارت سفید وزرای مورد مخالفت خود را میگیرند تا نتوانند، رای مثبت به آنها بدهند. به رییس مجلس تذکر دادم. گفت مانع این کار شده است. ولی بالاخره این مساله خلاف کشف شد که باعث اخطار آییننامهیی نمایندگان جناح مقابل شد.»
درعین حال در مقدمه این خاطرات گزارشی از دستاوردهای اقتصادی و صنعتی دولت هاشمی نیز ارائه شده است. بخشی از دستاوردهایی که در این مقدمه به آن اشاره شده است، کم شدن کسر بودجه و استقراض از بانک مرکزی و پرداختن بخشی از وامهای گذشته، هدایت نقدینگی مزاحم به سوی عمران و سازندگی و خدمات مفید
بوده است.
در عین حال پرداختن به ایجاد یک سیاست برای مصرف بهینه نیز در سیاستهای دولت هاشمی دیده میشود تا جایی که در بخشی از این مقدمه عنوان شده است: « بهای بنزین در طول 5سال، 6برابر شد و از لیتری 50 به 300 ریال رسید که این مساله در کنار آزاد کردن بنزین در حد نیاز همه، سبب کنار زدن بازار سیاه شده بود.»
هاشمی در این کتاب به التهابات بازار سکه و ارز در سال 72 نیز اشاره کرده است: «برنامه دولت آن بود که تقاضای عمومی ارز را با اجرای برنامههایی کاهش دهد.»