حسن ساورچمنی
محور توسعه روستاها به‌طور سنتی کشاورزی تعریف شده و بر این اساس روستا با فعالیت کشاورزی و دامداری شناخته می‌شود. اما توسعه کشاورزی متکی بر منابع طبیعی بوده و محدودیت منابع طبیعی در برخی روستاها، باعث رکود اقتصادی شده و توسعه کشاورزی به توسعه اقتصادی همه روستاها منتج نشده است. اما امروز توجه به روستا تنها به کشاورزی و دامداری محدود نمی‌شود، روستاها محیط مناسبی برای رشد بخش‌های غیرکشاورزی و فعالیت شرکت‌های تولیدی و خدماتی است مشروط بر آنکه رقابت‌پذیر بوده و متکی بر منابع باشد. شرکت‌هایی که بر یادگیری، تولید و رقابت تاکید می‌کنند، می‌توانند این خلأ را پر کنند. این موضوع در واقع نوعی حرکت از کسبوکارهای مبتنی بر منابع طبیعی به سمت کسبوکارهای مبتنی بر دانش است. در اکثر کشورهای امریکا، اروپا و حتی آسیایی همچون چین، مالزی و... سیاست توسعه کارآفرینی در حوزه‌های غیرکشاورزی در روستاها اجرا شده است. با توسعه کارآفرینی و ایجاد شرکت‌های کوچک کارآفرین، علاوه بر اشتغال و تولید، روستاییان به کالاها و خدمات مورد نیاز خود دست می‌یابند و این امر تاثیر زیادی در رشد اقتصادی روستاها و کاهش پدیده مهاجرت به شهرها دارد. وضعیت جامعه روستایی ایران نشان می‌دهد که با افزایش سطح سواد، دانش و مهارت‌های علمی و عملی، گرایش به اشتغال در بخش‌های سنتی اقتصاد کمتر شده و میل و رغبت برای اشتغال در بخش‌های مدرن و خدماتی بیشتر است. این درحالی است که روستاهای ایران نیز همچون شهرها، مملو از فرصت‌های جدید و کشف نشده هستند که کشف و بهره‌برداری به موقع از این فرصت‌ها و ایجاد کسبوکارهای جدید و رقابت‌پذیر می‌تواند مزایای اقتصادی چشمگیری برای روستاییان به همراه آورد. اهداف توسعه روستایی را می‌توان به چهار دسته کلی تقسیم کرد؛ اهداف اقتصادی، اجتماعی ، سیاسی و طبیعی. به‌طور کلی توسعه روستایی، فرآیند توسعه دادن و مورد استفاده قرار دادن منابع طبیعی و انسانی، تکنولوژی، تسهیلات زیربنایی، نهادها و سازمان‌ها، سیاست‌های دولت و برنامه‌ها به‌منظور تشویق و تسریع رشد اقتصادی در مناطق روستایی جهت ایجاد اشتغال و بهبود کیفیت زندگی روستایی برای ادامه زندگی و پایداری حیات است. در گذشته بعضی مدیران و سیاست‌گذاران امر توسعه، صرفا بر «توسعه کشاورزی» متمرکز می‌شدند که امروز نتایج نشان داده است که توسعه روستایی صرفا از این طریق محقق نمی‌شود. روستا جامعه‌یی است که دارای ابعاد اجتماعی مختلف است و نیازمند توسعه همه‌جانبه است نه صرفا توسعه کسب‌وکار و نظامی به‌نام «کشاورزی.»
