گروه بنگاه‌ها
افتتاحیه بیست و نهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از روز گذشته با صحبت‌های رییس‌جمهور کلید خورد تا یک‌بار دیگر، مفهومی ذیل عنوان «کتاب»، «نشر» و «صنعت چاپ» در راس کانون توجهات عمومی جامعه قرار بگیرد. هرچند نخستین تجربه‌های ایرانیان از صنعت نشر و چاپ به دوران صفویه (شاه عباس) برمی‌گردد که کشیشان ارامنه در جلفای اصفهان تعدادی دعا و ذکرهای مسیحی را چاپ کردند، اما به صورت رسمی در دوران ولایتعهدی عباس میرزای نایب‌السلطنه است که صنعت چاپ در ایران آغاز می‌شود. از این تاریخ صنعت چاپ در کشورمان حیات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی خود را آغاز می‌کند که به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران، یکی از دلایل اصلی وقوع انقلاب مشروطه ورود صنعت چاپ به ایران است. اما فرآیند توسعه کسب و کارهای مرتبط با صنعت چاپ در ایران همواره با دست‌اندازهای فراوانی روبه‌رو بوده و هرگز برنامه معقولی برای استفاده از ظرفیت‌های این حوزه تدارک دیده نشده است. این مشکل برای آن‌دسته از بنگاه‌های اقتصادی که در زمره کسب و کارهای کوچک صنعت چاپ قرار می‌گیرد، مشکلات مضاعفی را مانند مالیات، تامین مواد اولیه، استفاده از تکنولوژی در چاپ و... می‌آفریند که دولت باید برای آنها نیز راهکارهای مناسبی ارائه دهد. به بهانه آغاز به کار نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و با توجه به قرار گرفتن فعالان صنعت چاپ و نشر در دایره فعالان کسب و کار کوچک، پرونده‌یی را با موضوع فرصت‌ها و تهدیدهای صنعت چاپ روی میز ارزیابی‌های صفحه قرار می‌دهیم تا در جریان گفت‌وگو با اهالی این صنعت نوری به ابعاد پنهان آن بتابانیم.
مشکلات مالیاتی صنعت چاپ
یک هفته قبل (7 اردیبهشت ماه) بود که فعالان صنعت چاپ در نامه‌یی خطاب به رییس‌جمهور مسائل و مشکلات مالیاتی را با او درمیان گذاشتند. فعالان صنعت چاپ در نامه‌یی خطاب به رییس‌جمهور درباره مسائل و مشکلاتی که مالیات بر ارزش افزوده و دیگر هزینه‌های تحمیلی مالیاتی برای این صنعت به وجود آورده؛ سخن گفتند و از او خواستند از تصمیم‌گیران مربوطه پیگیر این مشکلات شود. این فعالان صنعت چاپ با اشاره به قرار گرفتن این صنعت از حیطه بنگاه‌های کوچک و متوسط از دولت خواستند که نسبت به تامین مالی و حل مشکل مالیاتی فعالان این حوزه بررسی بیشتری انجام شود. نامه‌یی که با مرور آن می‌توان به بخش قابل توجهی از مشکلات فعالان این نوع کسب و کار در صنعت چاپ دست پیدا کرد. در بخشی از این نامه که به امضای اتحادیه‌های چاپخانه‌داران استان‌های مختلف، صنف صحافان و لیتوگرافان رسیده؛ آمده است: «مراتب زیر مبین گلایه و فریادهای بی‌امان اعضای صنعت چاپ سراسر کشور (چاپ، لیتوگرافی، صحافی و...) است که اساس و ارکان حوزه‌های فرهنگ، هنر، نشر دینی، علمی، صنعت بسته‌بندی، آموزش، اقتصاد، بهداشت و سلامت هر جامعه‌یی محسوب می‌شوند. حضور بی‌امان و پررنگ چاپخانه‌های
دولتی و شبه‌دولتی و عدم وجود یک حامی توانمند برای از میان بردن رقابت‌های نابرابر رکود شدیدی بر چاپخانه‌ها مستولی کرده، واحدهای صنفی چاپ را در شرایط بسیار خطرناکی قرار داده است.» در پایان آیین‌نامه فعالان صنعت چاپ از رییس‌جمهور خواستند تا با بررسی مشکلات مجموعه کسب و کارهایی که به نوعی به صنعت چاپ مربوط است، زمینه بهبود اوضاع اقتصادی را برای توسعه این نوع کسب و کار فراهم کنند.
لزوم کاهش تصدی‌گری دولت در عرصه چاپ
بهمن پورمند نایب‌رییس اول اتحادیه چاپخانه‌داران تهران با اشاره به مشکلات صنعت به این نکته اشاره می‌کند که: «معتقدم تا زمانی که تمام امور صنعت چاپ در دست دولت باشد، اقتصاد مقاومتی رخ نمی‌دهد؛ باید پای بخش خصوصی در این صنعت نیز باز شود چرا که این بخش با توجه به تخصصی که دارد به مشکلات چاپ اشراف دارد و به خوبی می‌تواند، راهکارهای کاربردی برای برون‌رفت از مشکلات ارائه دهد در‌صورتی که دولت از تصدی‌گری خود در عرصه چاپ بکاهد و امور را به بخش خصوصی واگذار کند، می‌توان جلوه‌هایی از اقتصاد مقاومتی را در این عرصه مشاهده کرد.» پورمند در ادامه توضیح می‌دهد: «صنعت چاپ با مشکلات عدیده‌یی مواجه است بنابراین ابتدا باید این مشکلات رفع شوند سپس به فکر تحقق اقتصاد مقاومتی در کشور باشیم. یکی از این مشکلات، فرسوده بودن دستگاه‌ها، تجهیزات و ماشین‌آلات چاپ است. تعویض و نوسازی این دستگاه‌ها باید در اولویت قرار بگیرند.» نایب‌رییس اول اتحادیه چاپخانه‌داران تهران پایین بودن نقدینگی چاپخانه‌ها را از دیگر معضلات این صنعت دانسته و می‌گوید: «دولت باید با دادن تسهیلات کم‌بهره و با بازپرداخت درازمدت، زمینه را برای به‌روزرسانی تجهیزات صنعت
چاپ فراهم کند.»
کاهش سفارش‌ها در صنعت چاپ
پورمند ضمن تاکید بر این نکته که باید منفعت و مصلحت ملت بر منافع شخصی غالب باشد، اظهار می‌کند: اکنون صنعت چاپ کشور با کمبود کار و سفارش‌های چاپی مواجه است که شاید علت اصلی آن اقتصاد معیوب جامعه باشد. به همین دلیل میزان تولید در صنعت چاپ بسیار کاهش پیدا کرده است. دولت باید تمهیداتی برای کاهش واردات بیندیشد و هزینه‌ها را به‌گونه‌یی پایین بیاورد تا بتوان محصولات را در داخل کشور با کیفیت بهتر و قابل رقابت با کالاهای خارجی تولید کرد.» نایب‌رییس اول اتحادیه چاپخانه‌داران تهران می‌افزاید: «مهم‌ترین موضوعی که در صنعت چاپ باید به آن توجه ویژه صورت بگیرد، دریافت مالیات از چاپخانه‌داران بر مبنای میزان درآمد و کارشناسی‌های دقیق است. متاسفانه اکنون چنین نیست و مالیات‌های سرسام‌آور و بدون نظر کارشناسی، از اهالی چاپ دریافت می‌شود که نوعی اجحاف در حق آنها محسوب می‌شود.»
ایجاد اشتغال بنگاه‌های کوچک چاپ
از سوی دیگر، رییس اتاق اصناف ایران، ایجاد کمپین اتحادیه‌های چاپ برای رونق این صنعت را ضروری می‌داند و می‌گوید: «با نگاهی به آمار موجود در این حوزه، شاهد این موضوع هستیم که بنگاه‌های کوچک و متوسط نقش 97درصدی در اقتصاد کشور دارند و بخش قابل توجهی از فعالان صنعت چاپ را نیز فعالان این نوع کسب و کار تشکیل می‌دهند.»علی فاضلی با اشاره به اینکه از سال 2007 تا به امروز، شاهد افت صنعت چاپ بودیم و با بیان اینکه آمار واردات کالاهای چاپی در کشور زیاد است، خاطرنشان کرد: «با این وضعیت نمی‌توان در پسابرجام نقش موثر و تاثیرگذاری ایفا کرد؛ زیرا در یک واحد تولیدی که تحت تاثیر واردات است، بخش خصوصی و تولید جایگاهی ندارد، در این میان کمپین اتحادیه‌های چاپ برای رونق این صنعت ضروری است.»
رییس اتاق اصناف ایران ادامه داد: «تنها 5.6 درصد از مجموعه صنعت چاپ کشور می‌تواند، تولید انبوه داشته باشد یا در بازارهای رقابتی حرفی برای گفتن داشته باشد. این موضوع نشان می‌دهد که زیاد به این صنعت پرداخته نشده است. این در حالی است که بنگاه‌های کوچک صنعت چاپ با کمترین هزینه ایجاد شغل می‌کنند و توازن منطقه‌یی را باعث می‌شوند.»
مدیریت واحد برای استفاده از ظرفیت‌ها
فاضلی درباره فرآیند ورود دولت به بحث حمایت از بنگاه‌های کوچک صنعت چاپ تصریح کرد: «درست است که نباید از دولت انتظار کمک داشت اما باید بپذیریم که همان موانعی هم که در گذشته نسبت به آنها معترض بودیم هنوز از بین نرفته است. نباید در بخش صنعت چاپ ماشین‌آلات دسته دوم وارد کرد و این موضوع با اقتصاد مقاومتی که مورد تاکید مقام معظم رهبری است، منافات کامل دارد.»
رییس اتاق اصناف ایران گفت: «سه اتحادیه چاپخانه‌داران، لیتوگرافان و صحافان هنوز نتوانسته‌اند یک مدیریت واحد در این بخش راه‌اندازی کنند و این موضوع گله من از این سه اتحادیه است.»
