گروه بورس علی رمضانیان
در بورس تهران، روزانه سه تا چهار شرکت در صف خرید یا فروش قرار می‌گیرند که بنابه دلایلی، قیمت پایانی آن سهم به تناسب صف خرید یا فروش، حد نوسان مثبت و منفی 5درصد را تکمیل نمی‌کند.
چنانچه این وضعیت برای چندین روز متوالی تکرار شود، ناظر بازار اقدام به بررسی‌های پیرامونی کرده و در صورت مشاهده خطا یا عدم شفافیت، سهام را متوقف می‌کند، اما چنانچه خطایی در کار نباشد ناظر بازار، حد نوسان را برداشته و اجازه می‌دهد بدون محدودیت، قیمت سهم تغییر کند.
به گزارش «تعادل»، یکی از موضوعاتی که همواره برای رفع گره مطرح شده، اطلاع‌رسانی به موقع و شفاف‌سازی سهامدار عمده است. موضوع دیگر دست‌کاری سهام شناور از سوی سهامدار عمده یا به اصطلاح ناشر سهام است، زیرا آنها می‌توانند با جمع‌آوری سهام اقدام به تحریک سهامداران خرد برای اجرای طرح رفع گره شوند که در آن صورت ناظر دخالت کرده و سهم را بدون قانون رفع گره و با محدودیت مجددا بازگشایی می‌کند.
در واقع رفع گره معاملاتی وضعیتی است که در آن یک نماد معاملاتی با وجود برخورداری از صف خرید یا فروش حداقل معادل یک برابر حجم مبنا برای شرکت‌های با 3میلیارد سهم و بیشتر و دوبرابر حجم مبنا برای سایر شرکت‌ها، به علت عدم تقارن قیمت‌های درخواست خرید و فروش، حداقل به مدت 10جلسه معاملاتی متوالی مورد معامله قرار نگیرد وضعیت دیگری که باید در نظر گرفت، این است که متوسط معاملات روزانه آن در این دوره (به استثنای معاملات در نماد عمده)، کمتر از 5 درصد حجم مبنا باشد.
به گزارش «تعادل» در سال 95 شرکت‌هایی چون سرمایه‌گذاری توسعه آذربایجان با نماد «وآذر»، پمپ‌سازی ایران با نماد «پمپی»، تولید محور خودرو با نماد «خمحور» مشمول رفع گره شدند اما شرکتی چون بین‌المللی محصولات پارس با نماد «شپارس» با وجود اینکه دوبار در 2ماه گذشته مشمول رفع گره شد اما همچنان در آن شرایط قراردارد.
در همین رابطه مدیر عملیات بازار شرکت بورس تهران در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار کرد: در لیست روزانه ناظر بازار، 3 یا 4 شرکت مشمول رفع گره صف خرید و 2 یا 3 شرکت مشمول صف فروش قرار دارد، اما این شرکت‌ها برای اجرای قانون رفع گره باید شرایط خاصی داشته باشند، از جمله این شرایط میزان صف خرید یا فروش، درصد سهام شناور شرکت در بازار و رتبه P/E شرکت (خیلی بالا یا منفی نباشد) از جمله عواملی هستند که برای تصمیم‌گیری رفع گره تاثیر دارد.
سید مهدی پارچینی در خصوصی شرکت‌هایی که در حال حاضر مشمول رفع گره شده ولی تاکنون این قانون برای آن شرکت‌ها اجرا نشده است، گفت: برای نمادی مانند شرکت بین‌المللی محصولات پارس «شپارس» از 24 اسفند ماه سال 94 تاکنون دو بار رفع گره صورت گرفته و در حال حاضر برای این اقدام باید شرکت یا سهامدار عمده دست به کار شود و اگر اطلاعات خاصی در زمینه شرکت مطرح هست باید سهامدار عمده مطرح کند و شفاف‌سازی صورت گیرد.
این مقام مسوول در ادامه اعلام کرد: در بسیاری از مواقع سهامدار عمده همکاری لازم را ندارد و شفاف‌سازی انجام نمی‌دهد. این در حالی است که اگر این تعامل بین سهامدار عمده و ناظر بازار وجود داشته باشد، کمتر شرکتی شامل قانون رفع گره می‌شود.
پارچینی افزود: برای رفع گره معاملاتی، تاثیر حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی نماد مورد نظر، برای دوره مشخصی که از 5 جلسه معاملاتی متوالی بیشتر نیست، حذف می‌شود در واقع فهرست شرکت‌های دارای گره معاملاتی براساس وضعیت سفارشات پایان جلسه معاملاتی و حجم معاملات آخرین 10جلسه معاملاتی توسط بورس استخراج و حداکثر تا ساعت 16 همان‌روز از طریق سامانه معاملات و همچنین سایت این شرکت به اطلاع عموم می‌رسد. بعد از آن حذف حجم مبنا در جلسه معاملاتی روز بعد اعمال خواهد شد. پس از رفع گره معاملاتی یا خاتمه دوره پیش‌بینی شده در بند 2، حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی سهام شرکت لحاظ می‌شود.
بنابراین، گره معاملاتی وضعیتی است که در آن یک نماد معاملاتی با وجود برخورداری از صف سفارش خرید یا فروش حداقل معادل یک برابر حجم مبنا برای شرکت‌های با سه میلیارد سهم و بیشتر و دوبرابر حجم مبنا برای سایر شرکت‌ها، به علت عدم تقارن قیمت‌های درخواست خرید و فروش، حداقل به مدت 10جلسه معاملاتی متوالی مورد معامله قرار نگیرد یا متوسط معاملات روزانه آن در این دوره کمتر از 5 درصد حجم مبنا باشد.
