بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی به 166هزار میلیارد تومان رسید
گروه بانک و بیمه محسن شمشیری
نماگرهای اقتصادی سه ماهه سوم94 بانک مرکزی که به‌تازگی منتشر شده، نشان می‌دهد که در 9ماهه اول سال94، میزان بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی 20هزار و 40میلیارد تومان افزایش یافته و کل بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی با ثبت عدد 166هزار و 640میلیارد تومان در آذر94، معادل 13.7درصد رشد کرده است. به گزارش «تعادل»، از رقم 166هزار و 640میلیارد تومان بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی، معادل 110هزار و 130میلیارد تومان بدهی دولت به بانک‌ها بوده که طی 9ماه رشد 9.6درصدی داشته و حدود 9650میلیارد تومان نسبت به اسفند93 بیشتر شده است. بر این اساس، وضعیت شاخص‌های اقتصادی نشان می‌دهد که بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی و بدهی دولت به بانک‌ها همچنان به‌عنوان یکی از چالش‌های عمده بازار پول روبه افزایش است.
رشد 20هزار میلیارد ی بدهی بخش دولتی
رشد بدهی بخش دولتی شامل دولت و شرکت‌های دولتی به سیستم بانکی شامل بانک‌ها و بانک مرکزی، نشان می‌دهد که در آذرماه94 میزان بدهی بخش دولتی به عدد 166هزار و 640میلیارد تومان رسیده که نسبت به سال قبل 13.7درصد رشد کرده است و از عدد 146هزار و600 در اسفند93 با افزایش 20هزار و 40میلیارد تومان به 166هزار و640 در آذرماه94 رسیده و طی این 9ماه معادل 13.7درصد رشد داشته است.
افزایش بدهی دولت به بانک‌ها
از این رقم، معادل 110هزار و 130میلیارد تومان بدهی دولت به بانک‌ها بوده که طی 9ماه رشد 9.6درصدی داشته و حدود 9650میلیارد تومان نسبت به اسفند93 بیشتر شده است.
بدهی دولت به بانک مرکزی نیز معادل 26هزار و 490میلیارد تومان بوده که نسبت به اسفند93 معادل 8هزار و 130میلیارد تومان بیشتر شده و رشد 44.3درصدی داشته است.
بدهی شرکت‌های دولتی به بانک‌ها نیز با رقم 2860میلیارد تومان با کاهش 19.4-درصدی مواجه شده و بدهی شرکت‌های دولتی به بانک مرکزی نیز با ثبت عدد 27هزار و 160میلیارد تومان رشد 12.1درصدی داشته است.
رقم پایه پولی
رقم پایه پولی در آذرماه94 به 142هزار و 780میلیارد تومان رسیده که نسبت به اسفند93 و طی 9ماه معادل 11هزار و 60میلیارد تومان افزایش یافته و 8.4درصد رشد کرده است.
رشد 18.3درصدی نقدینگی
رقم نقدینگی کشور نیز به رقم 925هزار و 170میلیارد تومان رسیده که 18.3درصد نسبت به سال93 رشد کرده و افزایش 143هزار میلیارد تومان در طول 9ماه داشته است.
ضریب فزاینده 6.48 شد
رابطه نقدینگی با پایه پولی نیز نشان می‌دهد که ضریب تکاثر پولی یا ضریب فزاینده که نشان‌دهنده گردش پایه پولی در اقتصاد است، به عدد6.48 رسیده و ضریب فزاینده پولی نیز در 9ماهه اول94 نسبت به اسفند93 که 5.96 بوده معادل 0.52واحد افزایش داشته است. از رقم نقدینگی 925هزار میلیارد تومانی معادل 115هزار و 810میلیارد تومان آن پول شامل 30هزار و 120میلیارد تومان اسکناس و مسکوک در دست اشخاص و 85هزار و 690میلیارد تومان سپرده دیداری یا حساب جاری بوده است. رقم پول در این 9ماه با رشد منفی 4.1-درصدی همراه بوده است. اما سپرده‌های غیردیداری یا شبه‌پول شامل سپرده‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت و قرض‌الحسنه رشد قابل‌توجه 22.3درصدی داشته است. به‌عبارت دیگر، باوجود رشد نقدینگی 18.3درصدی، به‌دلیل کاهش حجم پول و اسکناس و حساب جاری، بخش عمده نقدینگی اضافه شده و بخشی از پول قبلی جذب سپرده‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت شده که به آن سود تعلق می‌گیرد و تمایل مردم و اقتصاد به نگهداری پول به صورت سپرده دارای سود همچنان روبه افزایش است و نگهداری پول به صورت حساب جاری و اسکناس در حال کاهش است. کل سپرده‌های غیردولتی نزد بانک‌ها نیز به رقم 895هزار میلیارد
تومان رسیده که در این 9ماه رشد 19.8درصدی داشته است.
مجموع مطالبات سیستم بانکی
مجموع مطالبات سیستم بانکی از بخش دولتی و بخش غیردولتی به عدد 848هزار و 960میلیارد تومان رسیده که رشد 9.2درصدی داشته است. این رشد 9درصدی در مقایسه با رشد 18درصدی نقدینگی نشان‌دهنده انضباط مالی دولت است زیرا در سال‌های دولت قبلی، رقم مطالبات سیستم بانکی از کل حجم نقدینگی بیشتر شده بود درحالی که در آذر94 کل مطالبات سیستم بانکی به میزان 77هزار میلیارد تومان کمتر است.
از این رقم مطالبات سیستم بانکی، بدهی بخش دولتی معادل 166هزار و 640میلیارد تومان و بدهی بخش غیردولتی و خصوصی یا مانده تسهیلات بانک‌ها حدود 682هزار میلیارد تومان است. کل سپرده‌های بخش غیردولتی به عدد 895هزار و 50میلیارد تومان رسیده و سپرده دولت نیز نزد سیستم بانکی یعنی بانک‌ها و بانک مرکزی معادل 72هزار و 860میلیارد تومان و سپرده شرکت‌های دولتی 4160میلیارد تومان بوده است.
اسکناس و مسکوک منتشر شده
حجم اسکناس و مسکوک منتشر شده نیز در آذر94 به 44هزار و 730میلیارد تومان رسیده است که معادل 10هزار و 90میلیارد تومان آن نزد بانک‌ها بوده است.
سپرده قانونی
سپرده قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی نیز به رقم 94هزار و 550میلیارد تومان در آذر94 رسیده که معادل 10.56درصد حجم سپرده‌های غیردولتی نزد بانک‌های کشور است و نشان می‌دهد که درصد سپرده قانونی نسبت به قبل که حدود 11 تا 13درصد بوده، کمتر شده است.
سپرده دیداری بانک‌ها نزد بانک مرکزی نیز معادل 8هزار و 20میلیارد تومان بوده که رشد 104درصدی نسبت به اسفند93 داشته است.
کاهش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی
بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در اسفند93 معادل 85هزار و 810میلیارد تومان بوده که در آذر94 به 82هزار و 990میلیارد تومان رسیده و معادل 2820میلیارد تومان کمتر شده و کاهش 3.3درصدی داشته است. بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی که شاخص عمده پولی و بانکی و نشان‌دهنده برداشت بانک‌ها از منابع بانک مرکزی و اضافه برداشت بانک‌ها را نشان می‌دهد شامل 27هزار و 520میلیارد تومان بدهی بانک‌های تجاری بوده که کاهش 8-درصدی داشته است. بدهی بانک‌های تخصصی نیز به رقم 55هزار و 470میلیارد تومان بوده که کاهش 0.8-درصدی داشته است. به عبارت دیگر، به‌دنبال سیاست‌های جدید بانک مرکزی برای تبدیل جریمه دیرکرد 34درصدی به خطوط اعتباری زیر 18درصد، کاهش سپرده قانونی، کاهش نرخ سود در بازار بین‌بانکی و تبدیل اضافه برداشت‌ها به خطوط اعتباری، رقم بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی درنهایت کاهش داشته است.
تولید ناخالص
رشد تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت سال 1383 برای سال‌های 1390 تا 1393 به ترتیب 4.3، 6.8-، 1.9- و 3درصد اعلام شده و هنوز نرخ رشد اقتصادی برای فصل‌های سال 94 اعلام نشده است. از آنجا که نرخ رشد چهار فصل سال 93 به ترتیب 3.8، 3.8، 3.7، و 0.6درصد اعلام شده و در فصل زمستان با کاهش همراه بوده، پیش‌بینی می‌شود که در سال 94 نرخ رشد اقتصادی در محدوده زیر 2درصد تحقق یافته است.
هزینه‌های مصرفی بخش خصوصی و دولتی که یکی از عوامل موثر بر رشد تقاضاست در سال 93 به 3.1درصد برای مصرف بخش خصوصی و 2.7درصد برای مصرف بخش دولتی رسیده است.
رشد سرمایه‌گذاری یا تشکیل سرمایه ثابت ناخالص نیز برای سال 1393 معادل 3.5درصد اعلام شده که نسبت به رشد منفی 6.9-درصدی سال 92 و 23.8درصدی سال 1391 مثبت بوده اما هنوز از رشد سرمایه‌گذاری در سال 94 ارقامی منتشر نشده است. در سال 93 رشد سرمایه‌گذاری در بخش ساختمان 0.7درصد و برای بخش ماشین‌آلات 8.7درصد اعلام شده است.
تولید 3.3میلیون بشکه‌ای نفت
در سه ماهه سال 94 تولید نفت به 3.3میلیون بشکه در روز رسیده که نشان‌دهنده مثبت شدن رشد تولید نفت در سال 94 بوده است.
تولید نفت در سال‌های 92 و 93 به ترتیب با 6.7درصد و 12-درصد کاهش از 3.7میلیون بشکه در روز در سال 91 به 3.5میلیون بشکه در سال 92 و 3میلیون بشکه در سال 93 کاهش یافت. اما در سال 94 به بیش از 3.1میلیون بشکه در تابستان 94 و 3.3میلیون بشکه در پایین 94 افزایش داشته است. صادرات نفت نیز از یک میلیون و 428هزار بشکه در زمستان 93 به یک میلیون و 561هزار بشکه در پاییز 94 افزایش داشته است.
این نکته نشان می‌دهد که در 9 ماهه اول سال 94 به میزان 9.3درصد رشد در صادرات نفت داشته‌ایم. تولید نفت نیز 9.4درصد طی 9ماه اول 94 رشد کرده است.
رشد منفی صنعت
شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی در پاییز 94 نسبت به سال پایه 1390=100 به 89.4 رسیده که کاهش 11درصدی را در این چهار سال نشان می‌دهد. اگرچه این شاخص با دو سال رشد منفی در سال‌های 91 و 92 با عدد‌های بالای 8.3- و 4-درصد در سال 93 با رشد مثبت 6.9درصدی به 94.1 رسید اما در سال 94 بار دیگر رشد منفی را تجربه کرده و از عدد 98.4 در زمستان 93 به عدد 89.4 در پایین 94 رسیده و با رشد‌های منفی 5-، 0.2- و 2.3- در سه فصل اول سال 94 مواجه شده است. تعداد جواز تاسیس واحدهای صنعتی نیز در سال‌های 93 و 94 با رشد منفی مواجه شده و از متوسط 4312 هزار جواز تاسیس در هر فصل سال 92 به 3659 جواز در پاییز 94 کاهش یافته است. میزان تقاضا برای سرمایه‌گذاری نیز درسال 93 با رشد 16.4-درصدی و در سال 94 با رشد‌های 23-، 25- و 45درصدی مواجه شده و در پاییز 94 با رشد مثبت 45درصدی نسبت به فصل قبل مواجه شده که نشان‌دهنده تحرک بهتر در سرمایه‌گذاری صنعتی در پاییز 94 بوده است.
تعداد پروانه‌های بهره‌برداری نیز در سه فصل سال 94 با رشد‌های 12-، 1.5- و 10.6درصد همراه شده که نشان‌دهنده مثبت شدن آن در فصل پاییز 94 است. سرمایه‌گذاری براساس پروانه‌های بهره‌برداری نیز بعد از دو فصل رشد منفی 27- و 17.5-درصدی بهار و تابستان، در فصل پاییز با رشد بالای 132درصدی همراه بوده که نشان‌دهنده تحرک قابل توجه در سرمایه‌گذاری صنعتی پاییز 94 است.
کاهش 60درصدی پروانه‌های ساختمانی
تعداد پروانه‌های ساختمانی در کل کشور که از سال 1391 رشد منفی داشته‌اند در سال 94 نیز رشد منفی خود را ادامه داده و از میانگین هر فصل 48هزار فقره در سال 90 به 20هزار فقره در پاییز 94 رسیده ودر طول فصل‌های بهار 91 تا پاییز 94 همواره رشد منفی خود را ادامه داده است. به‌طوری‌که در سال 94 با رشد‌های منفی 17-، 11- و 3-درصد در سه فصل اول مواجه شده است.
سطح زیربنا نیز از 30میلیون مترمربع در هر فصل سال 90 به 12میلیون مترمربع در پاییز 94 کاهش یافته و در تمام چهارسال قبل و فصل‌های آن با رشد منفی مواجه شده است به‌طوری که در سال 94 نیز رشد‌های منفی 13-، 15- و 2درصدی را در بهار و تابستان و پاییز محقق کرده است.
به عبارت دیگر در این چهارسال و در سال 94 نسبت به سال 90، تعداد پروانه ساختمانی 58درصد و سطح زیربنا 60درصد رشد منفی داشته است. البته میزان سرمایه‌گذاری به خاطر وجود تورم با رشد مثبت در سال‌های 90تا 93 مواجه شده اما در سال 94 میزان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی با رشد منفی 6-، 5- و 25-درصدی در سه فصل سال 94 مواجه شده است و از 19هزار میلیارد تومان در زمستان 93 به حدود 15هزار میلیارد تومان در پاییز 94 کاهش یافته است.
صادرات 50میلیارد دلاری
میزان صادرات نفتی در 9 ماه سال 94 به بیش از 27میلیارد دلار و 93میلیون دلار و میزان صادرات غیرنفتی 23میلیارد و 291میلیون دلار رسید و روی هم عدد صادرات کشور در این 9ماه بیش از 50میلیارد و 384میلیون دلار بوده است.
واردات کشور نیز شامل 1.7میلیارد دلار گاز و فرآورده‌های نفتی مانند بنزین و 36میلیارد و 872میلیون دلار سایر کالاها و روی هم واردات کشور 38میلیارد و 583میلیون دلار بوده و خالص حساب جاری نیز 11میلیارد و 801میلیون دلار به نفع صادرات کشور بوده است.
بدهی‌های خارجی
بدهی کوتاه‌مدت خارجی نیز 337 میلیون دلار و میان مدت و بلندمدت 5میلیارد و 339میلیون دلار و کل بدهی کشور 5میلیارد و 675میلیون دلار در 9ماهه اول 94 بوده است. سررسید بدهی‌ها نیز در سال 94 معادل 459میلیون دلار و برای سال‌های 95 تا 98 به بعد به ترتیب، 1146، 1020، 832 و 2219میلیون دلار اعلام شده است.
افزایش 0.4درصدی نسبت مطالبات معوق
نسبت مطالبات غیرجاری به کل تسهیلات ریالی و ارزی بانک‌ها نیز به 12.5درصد در آذرماه 94 رسیده و نسبت به اسفند 93 معادل 0.4واحد یا 3.3درصد رشد کرده و از 12.1درصد به 12.5درصد رسیده است.
نسبت تسهیلات غیر جاری ریالی نیز به 12.2درصد رسیده که نسبت به سال 93 معادل 8.9درصد یا یک واحد بیشتر شده است و از 11.2 به 12.2درصد رسیده است.
نسبت تسهیلات غیر جاری ارزی نیز به 14.1درصد رسیده که نسبت به سال 93 معادل 20.3-درصد یا 3.6 واحد کمتر شده و از 17.7 به 14.1درصد رسیده است.
