گروه انرژی
سال گذشته و روزی که بیژن زنگنه در یکی از چالش‌بر‌انگیز‌ترین حضورهایش در میان تاجران اتاق بازرگانی حرف از «برندسازی» در حوزه جایگاهداری و عرضه فرآورده نفتی با قیمت و کیفیت مختلف زد، بسیاری نکته صحبت‌های او را درست متوجه نشدند. صحبتی که می‌شد آن را یکی از «شخصی‌ترین» نظرات و آرمان‌های وزیر نفت در حوزه کاری‌اش دانست. فردای آن روز شاهد این تیتر در برخی رسانه‌ها بودیم که «بنزین چندنرخی» باز می‌گردد. در حالی که اساسا بنزین چندنرخی، سیاستی کلی است که نه از سوی وزارت نفت بلکه از سوی نهادهای بالادستی مانند مجلس و دولت ابلاغ می‌شود. ظن زنگنه ایجاد بازار رقابتی در عرصه بنزین بود، چیزی که جایگاهداران نیز نشان داده بودند با آن موافق هستند. در کشوری در همسایگی ما مانند ترکیه، جایگاههای سوخت مختلف بسته به کم و کیف بنزین ارائه شده و خدماتی که در کنار آن به مشتری می‌دهند، مبلغی متفاوت را از او تحت عنوان هزینه سوخت دریافت می‌کنند. همان‌طور که «تعادل» در گزارش‌های پیشین خود به این مساله اشاره کرده بود، در نقاط دیگر دنیا مانند امریکا و همچنین ترکیه، رعایت استانداردهای اولیه در عرضه بنزین الزامی است و از این نقطه به بعد
جایگاهداران و تولید‌کنندگان بنزین مجاز به اقدام‌هایی برای بهبود وضعیت خود هستند. البته نکته متفاوت ایران با این کشورها در شیوه تولید بنزین است. اکنون در ایران دولت مهم‌ترین متولی تولید بنزین محسوب می‌شود و اساسا بازار رقابتی تولید در این حوزه شکل نگرفته است. چیزی که نشان می‌دهد راه درازی تا مشابه شدن نحوه عرضه سوخت در ایران با کشورهای نسبتا پیشرفته وجود دارد. اما اقدام روز گذشته بیژن زنگنه وزیر نفت نشان داد که عزم او در عرصه «برندسازی» جایگاههای سوخت جدی است. دستورالعمل ارزیابی شرکت‌های صاحب صلاحیت معتبر (برند) برای توزیع فرآورده‌های نفتی و CNG را به گروه انرژی: شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ابلاغ کرد. دستورالعملی که پیش زمینه آن اعتراض 2 هفته گذشته وزیر نفت نسبت به کم‌فروشی در برخی جایگاههای سوخت بود. وزیر نفت اعتقاد داشت با برندسازی زمینه ایجاد چنین اتفاق‌هایی در جایگاههای سوخت کمرنگ می‌شود. در این دستورالعمل بیان شده است که «برند» شرکتی است که مجموعه‌یی از جایگاه‌ها را بدون اصرار بر مالکیت مشترک، تحت پوشش خدمات خود قرار دهد. این برند در نهایت مسوول خرید بنزین از شرکت ملی پخش فرآورده‌های
نفتی خواهد بود. متن کامل دستورالعمل وزیر نفت در این زمینه را در ادامه می‌خوانید.
بیژن زنگنه دستورالعمل ارزیابی شرکت‌های صاحب صلاحیت معتبر (برند) برای توزیع فرآورده‌های نفتی و CNG را به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ابلاغ کرد و هدف اصلی راه‌اندازی شرکت‌های صاحب صلاحیت یا برند را ارتقای رفاه و ایمنی و افزایش کیفیت خدمات قابل ارائه به مصرف‌کنندگان دانست.
متن کامل این ابلاغیه در ادامه می‌آید:
در اجرای بند «الف» سیاست‌های وزارت نفت در موضوع پخش فرآورده‌های نفتی که در تاریخ 26/5/1394 و به شماره ٢٤٤٤٥٧-٢٠/٢ به آن شرکت ابلاغ شده است، به این وسیله دستورالعمل ارزیابی شرکت‌های صاحب صلاحیت معتبر (برند) برای توزیع فرآورده‌های نفتی و CNG به شرح زیر برای اجرا ابلاغ می‌شود:
شیوه‌نامه نحوه ارزیابی شرکت‌های صاحب صلاحیت معتبر (برند)
ماده ١- تعریف:
١-١- شرکت صاحب صلاحیت یا برند، شرکتی است که مجموعه‌یی از جایگاههای عرضه پخش فرآورده‌های نفتی و CNG را تحت پوشش خدمات خود قرار می‌دهد. این مهم می‌تواند از طریق احداث جایگاههای جدید، خرید جایگاههای موجود و یا فراهم آوردن خدمات مورد نظر در جایگاههای موجود، بدون اصرار بر تجمیع مالکیت در آنها صورت پذیرد. شرکت صاحب صلاحیت یا برند، وظیفه خرید و حمل سوخت از محل انبارهای اصلی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی و توزیع به موقع آن در جایگاههای تحت پوشش و همچنین مسوولیت کمیت و کیفیت عرضه فرآورده‌های نفتی و CNG در هر جایگاه تحت پوشش را با رعایت استانداردهای مشخص شده برعهده دارد. هدف اصلی راه‌اندازی شرکت‌های صاحب صلاحیت یا برند، ارتقای رفاه و ایمنی و افزایش کیفیت خدمات قابل ارائه به مصرف‌کنندگان است.
ماده ٢- شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران متولی ارزیابی و صدور مجوز فعالیت شرکت صاحب صلاحیت (برند) است و باید براساس معیارهای تعیین شده، نسبت به ارزیابی و صدور مجوزهای مربوطه اقدام کند.
ماده ٣- متقاضیان دریافت مجوز فعالیت شرکت صاحب صلاحیت (برند) باید یکی از دو شرط ذیل را دارا باشند: الف- شرکت‌های حاضر در بورس که بیش از ٧ درصد ارزش پرتفوی سهام‌شان مستقیما سهام پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها باشد، می‌توانند یکی از شرکت‌های زیرمجموعه خود را برای این منظور معرفی کنند. ب- شرکت‌هایی که حداقل ٦٨ امتیاز از مجموع ١٠٠ امتیاز معیارهای ارزیابی شرکت‌های صاحب صلاحیت (برند) را در بخش فرآورده‌های مایع و یا حداقل ٧٥ امتیاز از مجموع ١٠٠ امتیاز برای بخش CNG را کسب کنند.
ماده ٤- معیارهای ارزیابی شرکت‌های صاحب صلاحیت (برند) در بخش فرآورده‌های مایع عبارتند از: توان مالی (٤٠ امتیاز)، سابقه اجرایی (١٥ امتیاز)، امکانات (١٠ امتیاز)، نیروی انسانی (١٥) و فرآیندهای داخلی کسب و کار (٢٠ امتیاز) که کسب حداقل ٢٤ امتیاز از بخش مالی، ١٠ امتیاز از بخش سابقه اجرایی، ١٠ امتیاز از امکانات، ١٢ امتیاز از نیروی انسانی و ١٢ امتیاز از فرآیندهای داخلی برای اعطای مجوز الزامی است و جداول مربوط به شیوه امتیازدهی در هر یک از این معیارها تا تاریخ 8/2/1395 توسط شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران تهیه و با تایید معاونت برنامه‌ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری توسط این معاونت ابلاغ خواهد شد. تبصره: شرکت‌های بند «الف» ماده «٣» این شیوه‌نامه باید ظرف ٦ ماه از آغاز فعالیت خود، حداقل امتیازات تعیین شده در معیارهای مربوط به امکانات، نیروی انسانی و فرآیندهای داخلی کسب و کار را براساس امتیازدهی ابلاغی معاونت برنامه‌ریزی کسب کنند.
ماده ٥- شرایط ارزیابی شرکت‌های صاحب صلاحیت (برند) در بخش CNG عبارتند از:
١-٥- شرکت‌های ارزیابی شده دارای امتیاز قابل قبول در بخش فرآورده‌های مایع می‌توانند با ٦٥ درصد امتیاز کسب شده با حداقل یکی از شرکت‌های تامین‌کننده تجهیزاتCNG و یا شرکت‌های مجاز نگهداشت و تعمیرات با امتیازات مشخص شده زیر، قرارداد منعقد کنند تا حداقل امتیاز لازم برای دریافت مجوز فعالیت را کسب کنند.
الف- امتیاز شرکت‌های تامین‌کننده تجهیزات CNG حداکثر ٣٥ در نظر گرفته می‌شود.
ب- امتیاز شرکت‌های مجاز نگهداشت و تعمیرات حداکثر ١٥ در نظر گرفته می‌شود.
٢-٥-فهرست و امتیاز یک‌سال گذشته شرکت‌های تامین‌کننده تجهیزات CNG و شرکت‌های مجاز نگهداشت و تعمیرات که توسط شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی به صورت سالانه اعلام می‌شود، ملاک عمل خواهد بود.
٣-٥- چنانچه متقاضی، شرکت بهره‌بردار مجاز CNG باشد، با حداکثر امتیاز ٦٥ بدون اعمال ضریب ٠,٦٥ ارزیابی می‌شود. تبصره- شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران موظف است تا تاریخ 3/2/1395 فرآیند اداری ارزیابی متقاضیان، زمانبندی رسیدگی به درخواست‌ها و فرم گواهی در اختیار داشتن نازل‌ها را تهیه و ارائه کند. لازم است شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران این موارد را به نحو شفاف و مناسب عینا به اطلاع همه ذی‌نفعان برساند.
ماده ٦- شرکت‌های صاحب صلاحیت (برند) در بخش فرآورده‌های مایع باید در ابتدای کار حداقل ٦٠ نازل احداث و یا تحت پوشش داشته باشند و طی ٢ سال این میزان را به ٣٠٠ نازل افزایش دهند. حداقل نازل مورد نیاز برای شروع فعالیت شرکت‌های متقاضی در بخش CNG، ٣٠٠ نازل CNG است.
ماده ٧- جهت جلوگیری از ایجاد انحصار، حداکثر نازل‌های یک برند در کشور ٢٠ درصد، در استان ٣٠ درصد و در شهرستان ٥٠درصد تعداد نازل‌های موجود خواهد بود. تبصره- در شهرستان‌های تک جایگاه رعایت حداکثر نازل‌های متعلق به یک برند منتفی است.
ماده ٨- شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران موظف است تا تاریخ 3/2/1395 نمونه قرارداد شرکت برند با شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران و همچنین ضوابط و مقررات مربوط به مشوق‌های لازم برای ایجاد برندها (بند «الف-٣» سیاست‌های ابلاغی) و طبقه‌بندی جایگاه‌ها (بند «د» سیاست‌های ابلاغی) را تهیه و برای تایید وزارتخانه ارسال کند.
ماده ٩- شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران موظف است، شیوه‌نامه ارزیابی عملکرد شرکت‌های صاحب صلاحیت (برند) را تهیه و تدوین کند و براساس آن عملکرد شرکت‌های برند را ارزیابی و مطابق آن نسبت به اعمال جرایم، محدود‌سازی و لغو مجوز و یا اعطای مجوز گسترش فعالیت برند اقدام کند. هر گونه اعتراض شرکت‌های صاحب صلاحیت (برند) به تصمیمات اتخاذ شده فوق، به کمیته‌یی که اعضای آن توسط وزیر نفت مشخص می‌گردد، ارجاع داده می‌شود.
ماده ١٠- شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران موظف است هر ٣ ماه یک‌بار، عملکرد این شیوه‌نامه را به معاونت برنامه‌ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزارت نفت گزارش کند.
