گروه اقتصاد کلان الهام آبایی
گرچه این روزها مجلس نهم همچنان درحال بررسی برنامه ششم توسعه است و خبرها از ارائه گزارش نهایی کمیسیون تلفیق برنامه ششم توسعه حکایت می‌کند، عده‌یی از مسوولان دولتی و نمایندگان مجلس تلاش دارند، تصویب این برنامه را به مجلس دهم موکول کنند؛ درخواست کتبی غلامرضا تاجگردون به رییس‌مجلس هم مصداق بارز این دست تلاش‌ها بود. اما آیا این پیشنهادها مورد موافقت نمایندگانی که نیمی از آنها کرسی در مجلس دهم ندارند، قرار می‌گیرد؟ «تعادل» در گفت‌وگو با 7 تن از نمایندگان مجلس نهم، پاسخ این سوال را جست‌وجو کرده و نظر این نمایندگان با جریان‌های فکری مختلف از جبهه‌های تندرو و مخالف گرفته تا موافق دولت را جویا شده است.
استدلال محوری مخالفان تصویب برنامه ششم حول این موضوع می‌چرخد که با توجه به تمدید برنامه پنجم توسعه برای سال جاری، وقت کافی برای بررسی برنامه ششم وجود دارد و نباید در بررسی و تصویب این برنامه شتابزده عمل کرد. با این حال در سوی دیگر موافقانی نیز قرار گرفته‌اند که معتقدند باید تجارب مجلس نهم در این خصوص در برنامه منعکس شود و نمی‌توان امور جاری مجلس که بررسی و تصویب برنامه ششم را نیز شامل می‌شود چشم‌انتظار آغاز مجلس بعدی گذاشت. البته کسانی مانند احمد توکلی هم همچنان بر هجمه اولیه مجلس در برابر لایحه برنامه ششم اصرار دارد و معتقد است:«دولت هنوز برنامه ششم را به مجلس تقدیم نکرده و نام کاغذهایی که به مجلس ارائه شده را نمی‌توان لایحه برنامه ششم توسعه گذاشت.» در این بین به نظر می‌رسد، سنگینی وزنه در تصمیم‌گیری به سمت آن دسته از نمایندگانی است که در تصویب برنامه ششم توسعه در مجلس فعلی مصمم ظاهر شده‌اند. به گونه‌یی که حتی نامه رییس کمیسیون برنامه و بودجه به رییس مجلس نیز نتوانست در این زمینه گره‌گشایی کند و به نظر می‌رسد جلب رضایت نمایندگان خانه ملت برای به تعویق انداختن تصویب برنامه ششم توسعه به رایزنی‌های
قوی‌تری نیاز دارد. همچنان که ابوذر ندیمی، عضو کمیسیون تلفیق برنامه ششم توسعه نیز از پایان یافتن بررسی احکام برنامه ششم توسعه در کمیسیون تلفیق تا هفته آینده خبر داده است.
موافقان و مخالفان تصویب برنامه ششم
به هر حال گرچه کمیسیون تلفیق برنامه ششم توسعه عزم خود را جزم کرده تا هر چه سریع‌تر به بررسی آن خاتمه دهد اما نیاز به بررسی‌های کارشناسانه و انطباق این برنامه با سیاست‌های اقتصاد مقاومتی از مواردی است که با تصویب شتابزده مغفول واقع خواهد شد. موضوعی که محمدرضا پورابراهیمی، نایب‌رییس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در رابطه با آن هشدار داده و تصویب برنامه ششم توسعه در مدت زمان کوتاه را به صلاح کشور ندانسته است. با این حال بی‍ژن نوباوه، عضو کمیسیون تلفیق برنامه ششم توسعه می‌گوید:«تلاش می‌کنیم به هر شکل ممکن برنامه را به صحن علنی مجلس تقدیم کنیم.» این دیدگاه‌ها درخصوص تصویب یا عدم تصویب برنامه ششم توسعه در مجلس فعلی درحالی است که به گفته غلامرضا کاتب در شرایطی که مجلس دهم نظارت‌کننده بر اجرای برنامه ششم توسعه خواهد بود، بهتر است تصویب آن نیز در همان مجلس صورت بگیرد.
احمد توکلی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس که در صف مخالفان به تعویق افتادن تصویب برنامه ششم قرار دارد به «تعادل» می‌گوید:«دولت هنوز برنامه‌یی به مجلس تقدیم نکرده است و آنچه در قالب برنامه ششم توسعه ارائه شد تنها احکام مورد نیاز برای اجرای برنامه بود و نه یک برنامه توسعه‌یی.»
تصویب برنامه ششم به صلاح نیست
با توجه به ترکیب متفاوت مجلس دهم، رویکرد مجلس بعدی نیز به طور قطع با مجلس فعلی تفاوت‌های آشکاری خواهد داشت. ضمن اینکه بررسی برنامه ششم توسعه در مدت زمان کوتاه، شانس بررسی‌های عمیق و کارشناسی را از بین خواهد برد. در همین رابطه پورابراهیمی معتقد است، تصویب برنامه ششم توسعه در مجلس فعلی چه از لحاظ آیین‌نامه‌یی و چه از لحاظ محتوایی به صلاح نیست.
نایب‌رییس کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه بعید به نظر می‌رسد مجلس زمان کافی برای بررسی برنامه ششم توسعه داشته باشد، می‌افزاید:«مجلس دهم از خرداد ماه روی کار خواهد آمد و حتی اگر کمیسیون تلفیق برنامه ششم را تا هفته آینده به صحن ارائه دهد بیش از دو تا سه هفته زمان لازم خواهد بود تا این برنامه در اختیار نمایندگان قرار گیرد و جوانب مختلف آن بررسی شود بنابراین تصور اینکه برنامه ششم توسعه در مجلس فعلی به تصویب برسد، بعید است.»
پورابراهیمی با اشاره به ضرورت در نظر گرفتن رویکرد اقتصاد مقاومتی در برنامه ششم توسعه اینگونه توضیح می‌دهد:«این رویکرد از اهمیت وی‍ژه‌یی برخوردار است اما تاکنون فرصت آن فراهم نشده تا کار برنامه‌ریزی شده‌یی در این رابطه صورت گیرد و بررسی همه جوانب اقتصاد مقاومتی و لحاظ کردن آن در برنامه ششم توسعه مستلزم زمان بیشتری است.»
او می‌افزاید:«نباید در این رابطه با عجله عمل کرد بلکه باید نمایندگان با فراغ بال و در فرصت کافی به بررسی برنامه ششم توسعه بپردازند. بر این اساس به نظر می‌رسد، بهتر است تصویب این برنامه به مجلس بعدی واگذار شود.»
میراث مجلس نهم
در این میان موافقان تصویب برنامه ششم توسعه هم توجیهات خاص خود را دارند. تجربه‌یی که مجلس نهم در اختیار دارد، میراثی است که باید به مجلس دهم واگذار شود و نمایندگان خانه ملت نمی‌خواهند مجلس دهم را از این میراث بی‌نصیب بگذارند. در این رابطه ندیمی که در جبهه موافقان قرار دارد، معتقد است کشور نمی‌تواند معطل مجلس بعدی بماند و بر این اساس بررسی برنامه ششم توسعه باید با جدیت هر چه بیشتر دنبال شود.
عضو کمیسیون تلفیق مجلس نیم نگاهی هم به نمایندگان مجلس بعدی دارد و با توجه به جوان و بی‌تجربه بودن بخش زیادی از نمایندگان مجلس دهم، انتقال تجارب مجلس نهم را ضروری می‌داند.
او که به محدودیت زمانی در تصویب برنامه ششم توسعه معترف است، کاهش حجم مصوبات مجلس را راهکار مناسبی عنوان می‌کند که مجلس در مواجه با مشکل محدودیت زمانی در پیش گرفت.
در این رابطه دیدگاه بین نوباوه، عضو کمیسیون تلفیق برنامه ششم نیز به ندیمی نزدیک است و معتقد است مجلس نهم باید به گونه‌یی عمل کند که تجارب موجود به مجلس بعدی منتقل شود.
نوباوه با بیان اینکه برای اداره کشور نیاز به برنامه داریم، می‌افزاید:«با توجه به حجم بالای نمایندگان تازه‌وارد راه یافته به مجلس دهم، تصویب بهینه و زودهنگام برنامه ششم توسعه مقدور نیست و ممکن است این امر به درازا بکشد.»
علاقه‌ای به شرکت در جلسات ندارم
در این میان اما نمایندگانی نیز وجود دارند که معتقدند برنامه ششم توسعه سرنوشت پنج سال آینده کشور را مشخص می‌کند و بررسی آن باید با حوصله و آرامش صورت گیرد.
عبدالرضا عزیزی، عضو کمیسیون تلفیق مجلس نیز در همین گروه از نمایندگان جای می‌گیرد که دیگر حتی علاقه‌یی به شرکت در جلسات کمیسیون تلفیق ندارد.
او با بیان اینکه 70درصد از نمایندگان مجلس فعلی در مجلس بعدی حضور ندارند، می‌گوید:«برنامه ششم توسعه درحالی در آستانه تصویب قرار دارد که مجلس دیگری با رویکردهای متفاوت بر اجرای آن نظارت خواهد کرد.»
عزیزی می‌افزاید:«به عنوان یکی از اعضای کمیسیون تلفیق برنامه ششم توسعه که این برنامه از مهم‌ترین دغدغه‌هایم بود دیگر حتی علاقه‌یی به شرکت در جلسات کمیسیون ندارم.»
وقت مجلس دهم را نگیرید
برنامه ششم توسعه که از ابتدا نیز زیر ذره‌بین نقد از سوی جناح‌های مختلف قرار داشت اکنون درحالی تن به این تصویب ضرب‌الاجلی خواهد داد که به اذعان نمایندگان مجلس فعلی نیز نیاز آن به اصلاحات غیرقابل انکار است. در این رابطه کاتب، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم معتقد است با تصویب برنامه ششم توسعه در مجلس نهم، این برنامه در مجلس بعدی نیازمند اصلاحاتی خواهد بود که همین موضوع هم وقت زیادی را از مجلس دهم خواهد گرفت.
او با ابراز موافقت خود درخصوص تصویب برنامه ششم توسعه در مجلس بعدی می‌گوید:«اگر برنامه ششم در مجلس بعدی تصویب شود، کارآمدی بیشتری خواهد داشت چراکه نمایندگان مجلس دهم قطعا رویکرد متفاوت‌تری به این مقوله خواهند داشت و در این صورت نیاز به اصلاح نخواهد بود.»
کاتب می‌افزاید:«اگر قرار است مجلس بعدی نظارت‌کننده بر برنامه ششم توسعه باشد، بهتر است تصویب آن نیز به همان مجلس محول شود.»
در این میان نمایندگانی نیز وجود دارند که هر‌چند نسبت به ابراز صریح موضع خود درخصوص تصویب برنامه ششم توسعه در مجلس فعلی امتناع می‌کنند اما از صحبت‌هایشان می‌توان تمایل آنها به تصویب هر چه سریع‌تر این برنامه را دریافت. ضرغام صادقی در این دسته از نمایندگان جای می‌گیرد که از جدیت مجلس در بررسی برنامه ششم توسعه خبر می‌دهد و می‌گوید:«اگر به جمع‌بندی نهایی برسیم هر چه سریع‌تر برنامه ششم توسعه را به صحن تقدیم خواهیم کرد.»
گرچه تصویب یا عدم تصویب برنامه ششم توسعه در مجلس نهم موافقان و مخالفانی از طیف‌های مختلف دارد اما محدودیت زمانی یکی از مهم‌ترین نقاط منفی در تصویب برنامه ششم توسعه در مجلس فعلی است. حال باید دید مجلس آیا خواهد توانست برنامه توسعه‌یی درخور و منطبق با سیاست‌های اقتصادی کشور را در این مدت زمان کوتاه باقی‌مانده به تصویب برساند یا خیر.
