رییس‌جمهور کشورمان پس‌از پایان سفر «یک‌هفته‌یی» به «نیویورک»، صبح روز گذشته با بدرقه رسمی «سفیر» و «کارکنان نمایندگی» ایران در سازمان ملل، فرودگاه «جان‌اف‌کندی» را به مقصد فرودگاه «آستاراخان» روسیه ترک کرد تا برای شرکت در اجلاس «یک‌روزه» سران خزر در این شهر «ساحلی» حاضر شود.
سه اجلاس پیشین سران کشورهای حاشیه دریای خزر به ترتیب در ترکمنستان (عشق‌آباد، اردیبهشت 81)، ایران (تهران، مهر 86) و جمهوری آذربایجان (باکو، آبان 89) برگزار شده است. مباحثی چون، راه‌های گسترش مناسبات «تجاری» کشورها، موضوع «انرژی»، «محیط‌زیست»، تعیین «رژیم حقوقی» خزر و... مهم‌ترین موضوعاتی است که در دستورکار کشورهای حاشیه این دریا قرار می‌گیرد. حسن روحانی عصر امروز(دوشنبه) از روسیه به طرف تهران عزیمت می‌کند.
در شرایطی که نقاط مشترک فراوانی میان کشورهای حاشیه‌یی خزر وجود دارد، هنوز مسایل زیادی درباره رژیم حقوقی دریای خزر حل نشده باقی مانده که در این اجلاس به آنها پرداخته می‌شود. حسن روحانی علاوه بر برنامه‌ها و دیدارهای اجلاس، دیدار «دوجانبه‌یی» با ولادیمیر پوتین همتای روسی‌اش برگزار می‌کند. همچنین گفت‌وگوی رسانه‌یی و برخی دیدارهای دیگر در برنامه رییس‌جمهور قرار دارد. رییس‌جمهور را در این سفر علاوه بر «ظریف»، وزرای «کشور» و «راه و شهر‌سازی» کشورمان نیز همراهی می‌کنند.
براساس برنامه اعلام شده «دبیرخانه» اجلاس در نشست سران کشورهای ساحلی خزر در شهر آستاراخان قرار است، برخی اسناد ازجمله «اعلامیه» و «بیانیه» سران، موافقتنامه «حفاظت» و «استفاده بهینه» از منابع زنده این دریا و موافقتنامه «اطلاع‌رسانی» درباره حوادث «غیرمترقبه» در دریای خزر که در نشست‌های مقدماتی تهیه و تدوین شده، در نشست سران امضا شود. گفته می‌شود «4 سند» همکاری در زمینه «ماهیگیری» و «منابع» زنده دریایی، «آب‌شناسی» و «هوا‌شناسی» و نیز هشدار در مواقع اضطراری و رفع عواقب آن و نیز اعلامیه پایانی عصر امروز در اجلاس یک‌روزه سران به امضا می‌رسد.
«حسن روحانی» در کنار سایر روسای جمهور حاضر در نشست آستاراخان در راستای بررسی راه‌های توسعه همکاری در این دریا و بحث و بررسی درباره رژیم حقوقی دریای خزر تلاش می‌کنند تا زمینه همکاری‌های «اقتصادی»، «تجاری»، «صنعتی»و... را میان کشورهای حاشیه خزر گسترش دهند. بدون تردید برگزاری نشست «آستاراخان» نقش مهم و استراتژیکی در شکل‌گیری مناسبات گسترده کشورهای ساحلی این دریا در حوزه «تجارت» و «انرژی» خواهد داشت.
بررسی مسایل و مشکلات زیست‌محیطی
مسایل و مشکلات «زیست‌محیطی» که براثر اکتشاف‌های غیراصولی یکی از کشورها در منطقه خزر به‌وجود آمده نیز می‌تواند یکی از مناقشات و نکات مورد بحث در اجلاس پیش‌رو برای هیات ایرانی باشد.
«علی‌اکبر ولایتی» مشاور امور بین‌الملل مقام معظم رهبری در آستانه برگزاری اجلاس سران خزر در نشستی در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، با ذکر خاطره‌یی در مورد حادثه «مرداد 1380» در دریای خزر مبنی‌بر اعزام دو کشتی از سوی شرکت «بی‌پی»، ضمن اشاره به دستور شجاعانه رهبر معظم انقلاب مبنی‌بر ایستادگی وزارت امور خارجه و حتی نیروهای نظامی ایران در مقابله با حفاری و اکتشاف شرکت بی‌پی در حوزه البرز که به کارفرمایی جمهوری آذربایجان انجام می‌شد و نهایتا منجر به عقب‌نشینی بی‌پی و جمهوری آذربایجان از این منطقه شد، یادآوری کرد: «سهم 20درصدی ایران در حوزه خزر تا تعیین نهایی رژیم حقوقی دریای خزر مورد تاکید است.» به‌اعتقاد کارشناسان و تحلیلگران مسایل قفقاز و آسیای میانه، باید منتظر ماند و دید دیپلماسی فعال دولت «تدبیر» و «امید» و حل مسایل «منطقه‌یی» و «بین‌المللی» ازجمله «اجلاس خزر» چه کمکی به «توسعه» و «گسترش» اهداف «صنعت نفت» و «انرژی» کشورمان می‌کند، چراکه با وجود تلاش ایران برای نیل به حق خود در دریای خزر تاکنون فرصت مناسبی برای ایران فراهم نشده است.
