گروه بنگاه‌ها شهاب الدین غیداری
طی شماره‌های گذشته و در جریان گفت‌وگو با اهالی اقتصاد و فعالان بخش خصوصی، معادله«تامین مالی»به عنوان مهم‌ترین راهکاری که دولت از طریق آن می‌تواند، زمینه بهبود کسب و کار کوچک و متوسط را فراهم آورد، مطرح شد. اکثریت قریب به اتفاق تحلیلگران و مدیرانی که مخاطب پرسش‌های «تعادل» قرار می‌گرفتند، موضوع سرمایه در گردش واحدهای کوچک را به عنوان شاه کلید توسعه این نوع کسب و کار (در کنار کمبود مواد اولیه، مالیات، مشکلات قانونی و...) ارزیابی می‌کردند و از دولت یازدهم می‌خواستند که برای این مشکل راه‌حل مناسبی را ارائه کند. پاسخ دولت یازدهم به این دغدغه منطقی اهالی اقتصاد در رویکردی متبلور شد که در فضای رسانه‌یی از آن ذیل عنوان قانون«بهبود مستمر محیط‌های کسب و کار»و« رونق تولید» نام می‌برند. در کنار این تحرکات، تزریق بیش از 164هزار میلیارد تومان نقدینگی به واحدهای کوچک و متوسط از دیگر برنامه‌هایی است که دولت تدبیر و امید برای تامین مالی واحدهای راکد یا نیمه تعطیل در نظر گرفته است. برنامه‌هایی که می‌تواند زمینه رونق تولید و متعاقب آن افزایش صادرات را برای سال95فراهم کند. در چنین شرایطی اهمیت سازمان‌ها و ارگان‌هایی که به
نوعی در فرآیند تامین اعتباری بنگاه‌ها فعالیت می‌کنند، بیشتر از قبل نمایان می‌شود. مدیرعامل صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک یکی از چهره‌هایی است که می‌تواند بخشی از ابعاد پنهان برنامه‌ریزی‌های اجرایی در خصوص تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی کوچک را تشریح کند. علی تعقلی به این نکته اشاره می‌کند که ضرورت دوران جدید ایجاب می‌کند تنها از صنایعی که جهت‌گیری درست اقتصادی داشته باشند، حمایت کرد و نباید مانند گذشته دست به آزمون و خطا زد.
قبل از هر نکته دیگری شاید بد نباشد تصویری ازشمایل کلی صندوقی که قرار است، ضمانت سرمایه‌گذاری‌های صنایع کوچک را پوشش دهد، ارائه شود. فعالیت‌های صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک در کدام بخش‌ها متمرکز است؟
در ابتدا برای آشنایی با خدمات و فعالیت‌های صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک باید گفت که این صندوق سرمایه‌گذاری و تنوع عقود سرمایه‌گذاری را تضمین می‌کند و با تضمین و اعتباراتی که اعطا می‌کند، معاملات غیرنقد را ترویج می‌دهد. در حقیقت فرد بدون تسهیلات مواد اولیه را خریداری می‌کند و پس از تولید و فروش محصول خود پول مواد اولیه را می‌پردازد. این فرآیند توسط صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک تضمین می‌شود. در واقع هدفی که تولیدکننده از پول دارد، اجابت می‌شود. بانک هم با مشارکت در پروژه‌ها در واقع معامله‌یی انجام می‌دهد به نام فروش اقساطی، اجاره به شرط تملیک، یا عقود مشارکتی. صندوق آن عقود را هم تضمین می‌کند. سقف اعتبارات صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک ۳ میلیارد تومان است.
اما این اعتبار را به هر شخصی نمی‌دهیم. برخی مشتریان با رقم‌های خرد شروع می‌کنند و به تدریج این اعتبارات افزایش پیدا می‌کند. با پیشرفت در طرح‌ها و آشنایی مشتریان با روند فعالیت و ارائه خدمات صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک هم در کار تسهیل‌گری می‌شود و هم رقم افزایش پیدا می‌کند. در تعداد دریافت اعتبارات محدودیتی قائل نشدیم اما تا سقف ۶میلیارد تومان می‌توانند، اعتبارات متنوع (برای خرید مواداولیه، سرمایه‌گذاری، مناقصه، پیمانکاری) دریافت کنند.
با توجه به حجم بالای درخواست‌کنندگان نحوه حمایت دولت یازدهم از صندوق را چگونه تصور می‌کنید؟
به تازگی سرمایه صندوق ضمانت 5/2برابر شد و با حمایت وزارت صنعت، معدن، تجارت در دولت جدید این سرمایه افزایش یافت. اما پیش‌بینی می‌شود، صندوق بالای ۱۰۰۰میلیارد تومان به سرمایه نیاز دارد. این مبلغ حداقل نیاز صنایع کوچک است که با آن می‌توان 8-7هزار میلیارد اعتبار را درکشور ایجاد کرد. فرآیند صدور اعتبار و ضمانتنامه به این شکل است که صندوق در انتخاب متقاضیان برای پایین آوردن معوقات و خسارت‌های احتمالی بسیار دقت می‌کند. لازم به ذکر است که درحال حاضر معوقات صندوق ۱۲درصد است که کمتر از نصف معوقات شبکه بانکی است. ما در حوزه فنی و اقتصادی طرح‌ها را بررسی و دقت لازم را به خرج می‌دهیم. طرح‌هایی که صندوق، ضمانت کرده است با وجود اینکه وثایق بانکی نبوده و مورد قبول شبکه بانکی نیست ولی معوقاتش کمتر از بانک‌هاست. زیرا صندوق به اعتبار شغلی، اجتماعی و سرمایه‌یی فرد توجه می‌کند تا صرفا وثیقه آن. هدف از ایجاد صندوق‌ها این است که به وثیقه اهمیت ندهند بلکه به عملکرد افراد توجه داشته باشند.
فعالان کسب و کار کوچک و متوسط از چه طریقی می‌توانند از تسهیلات این صندوق استفاده کنند؟
برای ارتباط با صنایع کوچک درحال حاضر فراخوانی برای تمام انجمن‌های صنفی و اتحادیه‌های کشور ارسال کردیم. با برخی تفاهمنامه امضا کردیم و با برخی هم درحال امضای تفاهمنامه هستیم. در این خدمت عمدتا تشکل‌ها منتفع می‌شوند. تصمیم این است که خدمات صندوق را هدفمند توزیع کنیم. تشکل‌هایی مانند کود شیمیایی، فرآورده‌های نسوز، ادوات کشاورزی و... امضا شده است. تشکل‌هایی که در حوزه صنایع کوچک فعالیت دارند، مورد هدف صندوق هستند که تعداد آنها مهم نیست.
بعد از اجرای برجام بسیاری از فعالان اقتصادی دنبال تعریف مناسبات تازه‌یی در فضای اقتصاد بین‌الملل هستند، صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک در این زمینه هم راهکاری دارد؟
یکی دیگر از خدمات صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک در سطح بین‌المللی این است که به نفع سرمایه‌گذاران و فروشندگان خارجی ضمانتنامه ارائه می‌کنیم که در موعد مقرر وجوه آنها پرداخت شود. به عنوان نمونه شرکتی ایرانی که در‌های اتوماتیک را تولید می‌کرد، نیاز داشت قطعاتی را از شرکت سوییسی خریداری کند. صندوق ضمانت کرد که این شرکت ایرانی بتواند جهت امور تولیدی خود واردات داشته باشد. در حقیقت این شرکت را نزد یک شرکت خارجی تعهد کردیم و امیدواریم این رویه گسترش پیدا کند. همچنین صندوق از طرح‌هایی که هنوز اول راه هستند و حتی به ثبت نرسیده‌اند هم حمایت می‌کند. این طرح‌ها را در قالب طرح‌های ایجادی حمایت می‌کنیم.
تجربه دولت قبلی در بحث بنگاه‌های زودبازده نشان داد که چنانچه تسهیلات مالی و اعتباری برنامه‌ریزی شده و مبتنی بر ضوابط قانونی توزیع نشود، نه تنها کمکی به اقتصاد و تولید نمی‌کند، بلکه به عاملی بازدارنده نیز تبدیل می‌شود. شما برای تزریق درست سرمایه چه راهکاری را در دستور کار قرار می‌دهید؟
ما طرح‌های غیراقتصادی را حمایت نمی‌کنیم. باید محرز باشد که طرح اقتصادی و اشتغالزاست، قرار نیست ما یارانه بدهیم و محل آزمون و خطا باشیم. صندوق ضمانت فضای اعتباری را برای طرح‌هایی که توجیه اقتصادی دارند، تسهیل می‌کند. سازمان صنایع کوچک، حداقل ۸۰ خوشه صنعتی را در برنامه کاری خود گنجانده و برنامه توسعه‌یی را برای آنها سازماندهی می‌کند. یکی از آنها فرش است که ده‌ها مورد خوشه‌های تولیدکنندگان فرش از صندوق، ضمانتنامه دریافت کرده‌اند. حوزه‌هایی همچون پلاستیک، خرما، پوشاک و... جزو اولویت‌های صندوق محسوب می‌شود.
نکته‌یی که حایز اهمیت است و بارها سوال شده و می‌شود، این است که آیا صندوق ضمانت، بخش کشاورزی را هم تحت پوشش قرارمی‌دهد؟
ما طبق قانون نمی‌توانیم از کشاورزان حمایت کنیم. صندوق، فعالیت‌های صنعتی را تحت پوشش حمایتی خود قرار می‌دهد. تنها در صورتی می‌توانیم از کشاورزان حمایت کنیم که از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز داشته باشند. فعالیت بخش کشاورزی صنعتی نیست.
در پایان مایلم درباره معضل تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط دیدگاه‌های‌تان را مطرح کنید؟
اعطای اعتبار یک حلقه مفقوده درکشور است. برخی مواقع نیاز است به جای پول به افراد اعتبار اعطا شود. این حلال بسیاری از مشکلات است. اما روی این محصولات تبلیغات و اطلاع‌رسانی کمتری شده است. همیشه ترجیح می‌دهیم هر رقمی داریم را به دست مردم بدهیم درحالی که اگر درست هدف‌گذاری شود، می‌تواند برای پروژه‌های کشور تامین مالی ۱۰برابر بیشتر را به ارمغان بیاورد. از دیگر خدمات صندوق می‌توان به حمایت‌های آن از شرکت‌های صنعتی که وارد بورس شده‌اند، اشاره کرد. اگر شرکت‌های صنایع کوچکی که در بورس هستند اوراق بدهی منتشر کنند، صندوق ریسک‌پذیری آن را می‌پذیرد. خود بورس هم استقبال کرده چون بازار سرمایه کشور است و به عنوان ابزار ضمانت با آنها در حال عقد تفاهمنامه هستیم.
