گروه جهان
با آغاز دومین روز از مذاکرات صلح سوریه در ژنو، روسیه در تصمیمی غافلگیر‌کننده اعلام کرد که نیروهایش را از سوریه خارج می‌کند. ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه در توضیح این تصمیم ناگهانی اعلام کرد: «من تصور می‌کنم که اهداف تعیین شده برای وزارت دفاع ما در سوریه به‌طور تمام و کمال محقق شده‌اند.» به گزارش رویترز، این اقدام روسیه همزمان با آغاز مذاکرات ژنو میان هیات دولت و مخالفان سوریه و در حالی صورت گرفت که از حدود دو هفته پیش آتش‌بس در این کشور برقرار شد. هنوز معلوم نیست چه تعداد هواپیما و نیروهای نظامی به روسیه باز میگردند. «سرگئی شویگو»، وزیر دفاع روسیه گفت که دستور داده تا جنگنده‌های این کشور در سوریه به روسیه بازگردانده شوند. همچنین تعداد دقیق نیروهای نظامی روسیه در سوریه مشخص نیست، اما به گزارش آسوشیتدپرس امریکا تعداد آنها را بین ۳ هزار تا ۶ هزار نفر برآورد می‌کند. سخنگوی کرملین تاکید کرد که تصمیم مسکو برای خارج کردن نیروهایش با هدف تلاش برای اعمال فشار بر بشار اسد، رییس‌جمهوری سوریه نیست.
پوتین در نشستی با حضور وزرای دفاع و امور خارجه این کشور ابراز امیدواری کرد که تصمیم او برای خروج نیروهای روسی از سوریه تمام جناح‌ها را تشویق کند که به سمت حل بحران در این کشور با استفاده از راهکاری مسالمت‌آمیز حرکت کنند. با این حال، حضور نظامی روسیه در سوریه همچنان ادامه خواهد داشت و بخشی از نیروهای این کشور در پایگاه هوایی لاذقیه باقی خواهند ماند. او همچنین گفت: «پایگاه‌های عملیاتی ما از جمله پایگاه طرطوس و حمیمیم به‌طور عادی به عملیات خود ادامه خواهند داد. آنها باید از خاک و حریم دریایی و هوایی ما حفاظت کنند. بخشی از نیروهای نظامی ما که از قبل هم طی سال‌های گذشته در سوریه فعالیت داشته‌اند، در شرایط کنونی نیز به ایفای نقش مهم خود در رصد برقراری آتش‌بس و ایجاد شرایط پیشبرد فرآیند صلح ادامه خواهد داد.»
به گفته «دیمیتری پسکوف»، سخنگوی کرملین، روسیه این تصمیم خود را به اطلاع بشار اسد، رییس‌جمهوری سوریه رسانده است. پوتین و اسد در گفت‌وگویی تلفنی اعلام کرده‌اند که آتش‌بس اخیر به کاهش قابل توجه خونریزی‌ها در سوریه منجر شده و اوضاع را در این کشور بهتر کرده است. براساس بیانیه‌یی که از سوی دفتر اسد صادر شد، کرملین به دمشق تعهد داده که حمایت خود را در زمینه مقابله با تروریسم ادامه خواهد داد.
خروجی با اما و اگر فراوان
پیش از اعلام این خبر پوتین با باراک اوباما رییس‌جمهور امریکا درباره حوادث سوریه مکالمه تلفنی داشته با این حال کاخ سفید در برابر این خبر واکنش محتاطانه‌یی داشته است. جاش ارنست، سخنگوی کاخ سفید، تنها چند دقیقه پس از پخش دستور ولادیمیر پوتین از تلویزیون روسیه، بدون اظهارنظر مشخص گفت: «باید ببینیم مقصود روسیه دقیقا چیست.» ارنست البته بر اثرات ادامه روند حملات هوایی روسیه در سوریه در دشوارتر کردن دستیابی به گذار سیاسی تاکید کرد. او با این همه گفت: «ارزیابی این موضوع که خروج نیروهای روسیه چه تاثیری می‌تواند بر مذاکرات صلح داشته باشد، دشوار است.»یک مقام امریکایی دیگر نیز که نخواست نامش فاش شود در گفت‌وگو با رویترز از «دلگرم» شدن واشنگتن در پی دستور پوتین خبر داد. او البته تاکید کرد که «هنوز زود است، بتوانیم قضاوت کنیم که منظور پوتین دقیقا چیست، این تصمیم به چه علتی گرفته شده است و آیا در نهایت اجرا خواهد شد یا خیر.»
پوتین جهان را شوکه کرد
روزنامه گاردین در تحلیلی درباره این خروج ناگهانی نوشت: «از آنجا که ورود ناگهانی روسیه به سوریه آرام اما به لحاظ نظامی مقتدرانه بود، هیچ‌کس نمی‌توانست خروج آنها را متصور شود؛ از جمله کسانی که به منابع نظامی نزدیک بودند. همین امر موجب شده تا بسیاری حقیقت خروج را به دیده تردید بنگرند. پوتین دستور داده تا خروج نیروها از روز سه‌شنبه آغاز شود اما هیچ تاریخی برای پایان آن اعلام نکرد. در همین حال وی به وضوح گفت که پایگاه هوایی حمیمیم در خارج از لاذقیه که برای حملات هوایی روسیه استفاده می‌شده، همچنان مورد استفاده خواهد بود. همچنین حال که زیرساخت لازم وجود دارد، هیچ چیز نمی‌تواند روسیه را از استقرار مجدد و حتی سریع‌تر و دور از انتظارتر از اواخر سپتامبر باز بدارد.»به اعتقاد «الکساندر گولتس»، تحلیلگر مستقل مسائل نظامی؛ «هیچ‌کس نمی‌خواست پس از جریان اوکراین با روسیه کار کند و هدف کمپین سوریه هم مجبور کردن غرب برای همکاری مجدد با روسیه بود. این امر محقق شده و اکنون آنها در حال خروج از این درگیری با اندکی خسارت هستند. گمان می‌کنم این حرکت تاکتیکی بسیار درخشانی است.» با این‌همه به نظر می‌رسد، روسیه دلایل روشنی برای این
خروج دارد و غربی‌ها اساسا علاقه‌یی ندارند از امتیازاتی که به روسیه داده‌اند، حرفی بزنند. برخی کارشناسان معتقدند که روسیه در مذاکرات با غرب، احتمالا به توافقی در مورد اوکراین رسیده است. اوباما در مصاحبه‌یی تفصیلی با نشریه آتلانتیک گفته بود: «اوکراین جزو منافع اساسی روسیه محسوب می‌شود در حالی که یکی از منافع اساسی امریکا نیست بنابراین روسیه همواره خواهد توانست تسلط خود را در این کشور حفظ کرده و ظرفیت تشدید تنش‌ها را در آن داشته باشد. کریمه آن اندازه که مورد توجه مسکوست مورد علاقه واشنگتن نیست.»
از طرف دیگر، برخی دیگر بعید می‌دانند که روسیه بدون توافق بر سر راه‌حل نسبتا قطعی برای سوریه، دست به خروج از سوریه بزند، در واقع پوتین و روسیه به راه‌حلی تن داده‌اند که از طریق اجماع بین‌المللی و همکاری با غرب به دست بیاید.
البته برخی رسانه‌های غربی هنوز علاقه دارند که بگویند پوتین برای مبارزه با تروریسم و داعش در سوریه نبود، نشریه دیفنس وان نوشته است: «خروج نیرو به دلیل دستیابی به اهداف در واقع نوعی پذیرش از سوی پوتین بود. او فاش کرد نیروهای روسیه برای مبارزه با تروریست‌های افراط‌گرا یا داعش به سوریه نیامده‌اند در حالی که خودش و دیگر مقام‌های دولت روسیه بارها از زمان آغاز عملیات نظامی خود در ماه سپتامبر در سوریه تاکید داشتند که هدفشان مبارزه با داعش و تروریست‌ها در سوریه است. هدف کرملین همواره این بوده که به یک راه‌حل از طریق مذاکره در چارچوب مذاکرات ژنو به صورتی که به بشار اسد اجازه دهد برای مدتی در قدرت باقی مانده و روسیه نیز همچنان نفوذ کلیدی خود بر دولت سوریه را حفظ کند، دست پیدا کند. بنابراین مداخله روسیه در سوریه برای جنگ با تروریسم نبوده است. همچنین کرملین تحت کنترل پوتین به دنبال آن بود که هدف خود را با کمترین هزینه به دست آورد. سال‌ها روسیه تلاش داشت تا عمدتا از طریق دیپلماسی راهش را هموار کند اما این رویکرد موثر نبود. بنابراین ماه سپتامبر گذشته روسیه تصمیم گرفت همان راهبردی که در اوکراین جواب داد را در سوریه اجرا
کند.»
