مجیدرضا حریری
نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران و چین
فصل نوی ارتباطات بین‌الملل درحالی رقم می‌خورد که چندی پیش هیات بلندپایه سیاسی-اقتصادی چین وارد ایران شد و با مقامات سیاسی اقتصادی ایران نیز دیدار و گفت‌وگو کرد. چین تنها کشور آسیایی است که در زمان تحریم مناسبات اقتصادی خود را با ایران حفظ کرد و به نوعی رفیق تجاری ایران در زمان تحریم به شمار می‌رفت. حال با رقم خوردن دوران پسابرجام ایران، هریک از هیات‌های اقتصادی کشورهای مختلف اعم از اروپا و آسیا در حال محک‌زنی فرصت‌های تجاری و صنعتی پایداری در حفظ مناسب‌ها هستند، چرا که ایران با وجود نیروی انسانی تحصیل کرده و انرژی ارزان، کشوری سرمایه‌پذیر است و دولتمردان برای سهولت امر سرمایه‌گذاری باید‌درصدد رفع مشکلات و قوانین مزاحم باشند. حال باوجود برخی مشکلات در زمانی که چین مهمان کشورمان بود، امضای تفاهمنامه‌های همکاری جدیدی میان دو کشور در زمینه گسترش شهرک‌های صنعتی، مناطق آزاد، کشاورزی، شیلات، گسترش شبکه فیبر نوری و... رقم خورد. به واقع، در حوزه گسترش شهرک‌های صنعتی با سرمایه و تکنولوژی چینی قرارداد‌هایی امضا شده است. همچنین در بخش محیط زیست و حمل و نقل ریلی تفاهمنامه‌یی به امضا رسیده است. در عین حال، بسیاری از خطوط ریلی ما این امکان را دارد که با چینی‌ها به نتیجه برسد مانند راه آهن پرسرعت تهران-مشهد که البته قرار شد این موضوع نیز هرچه زودتر به قرارداد منجر شود. علاوه بر این، موضوع راه‌اندازی خطوط کشتیرانی و توسعه دریایی بندر چابهار به سمت افغانستان نیز، از دیگر موضوعات مهم در این رفت و آمدها محسوب می‌شود. از سوی دیگر نیز در بخش مخابرات و گسترش شبکه فیبر نوری، بخش شیلات، کشاورزی و محیط زیست تفاهم‌های دیگری با چین به امضا رسیده که نتیجه عینی چنین تفاهمنامه‌هایی را در اجرایی شدن قراردادها در ماه‌های آینده می‌تواند دید. متاسفانه مفهوم عقد قرارداد و تفاهم‌نامه برای عامه مردم به اشتباه تبیین شده است. به واقع، با رفت و آمد هیات‌های اقتصادی تنها تفاهمنامه‌هایی به صورت اشتراک به امضا رسیده و این به معنی اجرای قرارداد نهایی نیست. خوشبختانه روابط ایران و چین همچنان آهسته و پیوسته در حال جریان است و این کشور همچنان شریک اول تجاری محسوب می‌شود. چین تنها اقتصاد بزرگ دنیاست که در زمان تحریم‌ها روابط اقتصادی خود را با ایران قطع نکرد. در طول تحریم‌ها حدود 50درصد از نفتی که مجاز به فروش آن بودیم، توسط چین خریداری شد. این تصور در اذهان عمومی به وجود آمده بود که ارتباط اقتصادی ایران و چین بر اساس شرایط تحریم شکل گرفته است و پس از تحریم‌ها روابط ایران با چین تحت تاثیر روابط با سایر کشورها قرار می‌گیرد اما سفر رییس‌جمهور چین به ایران نشان داد که اینچنین نیست و خواست دولت‌های ایران و چین بر ادامه و گسترش روابط اقتصادی است. بر اساس بیانه مشترکی که طی این سفر اعلام شده، قرار است ایران و چین در 10 سال آینده سطح روابط‌شان را تا 600میلیارد دلار افزایش دهند که مطمئنا در صورت افزایش قیمت نفت و حامل‌های انرژی در دنیا سطح روابط دو کشور از این مقدارهم بیشتر می‌شود. البته در این راستا باید توجه کنیم که معامله، فقط خرید و فروش کالا نیست بلکه معامله روابط بانکی، فاینانس پروژه‌ها و همه همکاری‌هایی است که با سرمایه مشترک می‌توان انجام داد. درحال حاضر نیز شرکت‌های چینی گوش بزنگ دعوت مجدد ایران هستند و برای همین نیز بخش خصوصی برنامه‌یی را برای گروه مطالعاتی بازار ایران درنظر گرفته که به واقع فروردین ماه سال95 هیات عمومی بازرگانی هنگ‌کنگ، هیات صنایع آن مهمان ایران خواهد بود. از سوی دیگر، تصمیم دولت چین برای سوآپ ارزی با ایران در حال رقم خوردن است. سوآپ ارزی یک کار تکنیکال بانکی است که با توجه به تغییراتی که چین در حوزه اقتصادی خود دنبال می‌کند، قرار است با ایران صورت دهد، این در شرایطی است که چین به تازگی موفق شده پول ملی خود را جز ارزهای معتبر دنیا قرار دهد و همانطور که یورو، دلار، فرانک یا ین در بازارهای دنیا به عنوان ارزهای معتبر، معامله می‌شود، یوآن نیز قابلیت معامله در بازارهای دنیا را به عنوان یک ارز معتبر دنیا دارد. بر این اساس، چین ارتباطات خود را با برخی کشورها شروع کرده تا پول ملی خود را با آنها در انجام معاملات تجاری، مبادله کند. در همین رابطه برای بخشی از تجارت با ایران نیز دو مدل ترسیم کرده که یکی از آنها سوآپ ارزی است به نحوی که این کشور قرارداد سوآپ ارزی با ایران منعقد کند و از یک طرف ارزی بگیرد و از سوی دیگر، برای مبادله با سایر کشورهای دنیا، یوآن تحویل دهد. البته سوآپ ارزی فعلا در حد حرف است و باید ساز و کارهای لازم برای عملیاتی شدن آن را اجرایی کرد اما به هرحال ورود چین به حوزه سوآپ ارزی، به این دلیل است که این کشور بعد از تحریم و با توجه به سیاست‌های خود که روز به روز در حال گسترش است و می‌خواهد قدرت اقتصادی خود را در دنیا دیکته کند و در مقابل امریکا و پول ملی آن یعنی دلار، بایستد اما تا زمانی که سوآپ ارزی در سیستم بانکی ایران جا بیفتد، راه درازی در پیش است. سوآپ ارزی مدل‌های مختلفی دارد که باید دید چین در معاملات و تعاملات آتی خود با ایران، چه مدلی از آن را برای اجرا در دستور کار قرار خواهد داد.
