2 سیاست اصلی پسابرجامی؛ کاهش واردات کالای مصرفی و افزایش واردات کالای سرمایهای چین بهدنبال شراکت با ایران در تامین انرژی
گروه تجارت سمیه سایش
شریک اول تجاری ایران یعنی چین، در دوران تحریمها، همواره در صدر شرکای تجاری ایران قرار داشته است. نزدیک به یک ماه قبل، مقامات عالیرتبه سیاسی و اقتصاد چین وارد ایران شدند تا در حوزههای مختلف صنعتی، معدنی و توسعه زیرساختی با ایران وارد مذاکره شوند. در این مذاکرات، مقرر شد که حجم تجارت دو کشور در 10سال آینده، بهطور متوسط سالانه به 60 میلیارد دلار برسد؛ این درحالیاست که تا پایان سال جاری، حجم تجارت با شریک قدیمی ایران تنها 38میلیارد دلار بوده است. در هر حال، با فرا رسیدن زمان لغو تحریمها، در این برهه زمانی که صنایع کوچک و متوسط وضعیت مناسبی ندارند و هنوز گرفتار در رکودی بیسابقه هستند، انتظار صنعتگران این است که دولتمردان راهی برای دسترسی بیشتر به بازارهای بینالمللی بیابند و محدوده تجارت ایران با کشورها را از شرکای قدیمی فراتر ببرند تا در نهایت، این رفتوآمدها، کمکی برای توان و تقویت تولید وطنی باشد. در همین راستا، در سفر اخیر «شی جی پینگ»، رییسجمهور خلق چین به تهران نیز اعلام شد که در نوروز 95، هیات عمومی بازرگانی «هنگکنگ» و هیات «صنایع» این کشور مهمان ایران خواهند بود تا تفاهمنامهها یک ماهه چینیها
در حوزههای توسعه زیرساختی و صنایع کوچک، به عقد قرارداد منجر شود.
این در شرایطی است که براساس آخرین آمارهای 11ماهه دولت چین؛ مبادلات تجاری ایران و چین در ماههای ژانویه تا نوامبر ۲۰۱۵ با کاهش ۳۴درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شد و به 31.09میلیارد دلار رسید. گمرک چین همچنین اعلام کرد: مبادلات ایران و چین در ماههای ژانویه تا نوامبر سال 2014 بالغ بر 47.1میلیارد دلار گزارش شده بود اما این رقم در مدت مشابه سال 2015 با کاهش حدود 16میلیارد دلاری به 31.09میلیارد دلار رسیده است. برخلاف سالهای گذشته که همواره، تراز تجاری دو کشور بهنفع ایران بوده است، در 11ماهه سال 2015 تراز تجاری ایران با این کشور منفی شده است. صادرات چین به ایران در این دوره، بیش از یکمیلیارد دلار از میزان واردات این کشور از ایران بیشتر بوده است. واردات چین از ایران نیز در 11ماهه 2015 به 14.91میلیارد دلار رسیده که این رقم با افت 41درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است. چین در ماههای ژانویه تا نوامبر 2014 بالغ بر 25.27میلیارد دلار کالا از ایران وارد کرده بود. نفت کالای عمده وارداتی چین از ایران است و افت قیمت نفت یکی از دلایل اصلی افت ارزش واردات این کشور از ایران در سال 2015 بوده است.
صادرات چین به ایران نیز در ماههای ژانویه تا نوامبر امسال کاهش 26درصدی داشته و به 16.18میلیارد دلار رسیده است. چین در مدت مشابه سال قبل 21.83میلیارد دلار کالا به ایران صادر کرده بود. «تعادل» در ادامه چالشها، فرصتها و چشماندازهای مناسبات چین با ایران را در گفتوگو با مسوولان اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین بررسی میکند. در این راستا، رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین، از 2 گام اساسی در بازسازی تجارت با چین سخن میگوید.
افت تجارت با چین را جبران میکنیم
در همین زمینه، رییس اتاق مشترک ایران و چین درباره سیاستهای کاری با چین در سال ۲۰۱۶ به «تعادل» گفت: چین شریک تجاری اول ایران محسوب میشود و ۲۵درصد از حجم تجاری ایران نیز با این کشور است. طبق مذاکرات انجام شده قرار است در سال ۲۰۱۶، میزان مبادلات ما با این کشور رفیق تحریم، به بیش از ۵۰میلیارد دلار برسد اما متاسفانه در سال ۲۰۱۵ این میزان حجم تجاری به دلیل کاهش قیمت نفت افت پیدا کرد؛ بطوری که در آمارهای سال ۲۰۱۵، حجم تجاری این کشور با ایران به رقم ۳۸میلیارد دلار رسید که در نظر داریم این افت ۲۰درصدی را در چشمانداز ۲۰۱۶ ارتقا دهیم. اسدالله عسگراولادی در ادامه در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه آیا در دوران پسابرجام سیاست خاصی در حوزه مبادلات کالا مدنظر است، توضیح داد: با سفر اخیر رییسجمهور چین به ایران، فصل تازهیی در مبادلات اقتصادی رقم خورده است و حال در دوران پسابرجام، برنامهیی برای تقویت حضور سرمایهگذاران خارجی (چینی) در نظر داریم؛ اولویت دوم نیز کاهش ورود کالای مصرفی چینی به ایران است و در عوض قرار است بنگاههای تولیدی کوچک و بزرگ که در دوران تحریم با مشکلاتی از جمله نبود مواد اولیه و کالاهای
سرمایهیی مواجه بودند را تقویت کنیم؛ به واقع، در فصل جدید ارتباطات قرار است که پروسه سرمایهگذاری و ورود کالاهای سرمایهیی و واسطهیی به صورت چشمگیری افزایش یابد تا از قافله برنامههای پساتحریم عقب نمانیم.
قول وزارت اقتصاد درباره حل مشکلات ارزی
وی همچنین با اشاره به مشکل دو نرخی بودن ارز و فرار سرمایهگذار به خاطر این موضوع، گفت: وزارت اقتصاد قول داده مشکل ارز دونرخی را حل کند تا سرمایهگذاران چینی با همان نرخی که پول میآورند، بتوانند با همان نرخ سرمایه خود را خارج کنند. در حال حاضر چین به دنیا نگاهی از منظر ابرقدرت دارد و برای تامین ۵۸درصد انرژی مورد نیازش بهدنبال کشوری است که از امنیت لازم به ویژه از بعد آزادی سیاسی بهرهمند باشد، در این شرایط ایران بهترین گزینه است زیرا از منابع سرشار نفت و گاز بهرهمند است و دیگر نیاز نیست که چین برای تامین انرژی مورد نیازش به سراغ آفریقا و امریکای لاتین برود. عسگراولادی با اشاره به تاسیس اتاق مشترک ایران و چین در سال ۲۰۰۰ میلادی، خاطرنشان کرد: در سال ۲۰۰۰ میلادی دو کشور ایران و چین تصمیم گرفتند اتاق مشترک بازرگانی میان دو کشور تاسیس کنند که در آن زمان تنها ۲۰۰ عضو داشت، اما در حال حاضر بیش از ۶هزار نفر عضو این اتاق بازرگانی هستند، این موضوع موجب ناراحتی دولتهای غربی شد که البته برای ایران اهمیتی نداشت.
پولهای بلوکه شده در چین محفوظ است
رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین در عین حال، با اشاره به وجود جاده ابریشم و چگونگی مبادلات تجاری با ایران افزود: جاده ابریشم واقعی میان ایران، چین و رم بوده است که با گذشت زمان، این مسیر در بین ۴۸ کشور قرار گرفته است؛ در حال حاضر، جاده ابریشم در ایران شورایی دارد که من ریاست آن را برعهده دارم؛ هدف این است که این کمربندی، اهداف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشورهای حاشیه این جاده را تامین کند تا دیگر نیازی نباشد برای تامین کالای مورد نیاز به کشورهای خارج از این محدوده نیازمند شویم. عسگراولادی خاطرنشان کرد: ما به دنبال روابط پایدار ۲۰ تا ۳۰ساله با کشور چین هستیم، ما به دنبال پول یا کالاهای مصرفی چینی نیستیم، بلکه ما میخواهیم فناوری را از چین وارد کنیم و میخواهیم سرمایهگذار چینی به ایران ورود پیدا کند و کارخانه بزند و ما نیز به سبب این توسعه در کشور چین کارخانه بزنیم، به این ترتیب، سرمایههای دو کشور در مقابل توفانهای سیاسی آسیبناپذیر میشوند. وی با رد ادعای پولهای بلوکه شده ایران در چین اظهار کرد: ما نفت را به چین فروختیم، ۷۰درصدش را به صورت ارز دریافت کردیم و ۳۰درصد مابقی را باید جنس میخریدیم که هنوز
نخریدهایم، لذا هر زمان که لازم باشد میتوانیم این ۳۰درصد باقی مانده را خرید کنیم، بنابراین پول ما در این کشور محفوظ است.
کاهش واردات کالاهای مصرفی
عسگراولادی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه آیادر سال ۲۰۱۶ واردات کالاهای مصرفی را درنظر دارید یا خیر، گفت: همه تلاش ما این است که مواد اولیه و ماشینآلات را از چین وارد کنیم، ما به دنبال واردات کالاهای مصرفی و بیکیفیت در چین نیستیم بلکه سعی داریم به زودی جلوی ورود کالاهای قاچاق را به کشور ببندیم. درواقع، ما برای ارتقا بهرهوری واحدهای صنعتی کوچک و متوسط رایزنیهایی را مبنی بر ورود بحثهای دانشگاهی به ایران هستیم، تادر دوران پسابرجام شاهد افزایش کالاهای صنایع SME به بازارهای هدف صادراتی باشیم. به واقع، ارتقای حوزه صنعت گردشگری نیز یکی از موضوعات مهم در دوران رفع تحریمها به شمار میرود که در این باره، سازمانهای متولی باید اقدامات اساسی را برای این صنعت پولزا بیاندیشند.
پیمان پولی ایران و چین برقرار نشده
رییس اتاق مشترک ایران و چین همچنین با بیان اینکه اخیرا قرار بود تفاهمنامهیی در زمینه کیفیت محصولات چینی با ایران برقرار شود، گفت: این موضوع با ورود هیات نظارت استاندارد در حال پیگیری است و خوشبختانه در زمینه کالاهای بیکیفیت قراردادهای خوبی با دولت چین به امضا رسیده است. البته بسیاری از کالاهای وارداتی تنها به نام چین است و این موضوع درحالی است که ورود بسیاری از کالاهای بیکیفیت قاچاق در کشورهایی همچون بنگلادش، آفریقا و تایوان تولید میشود و به اسم کشور چین در گمرکات کشور بلوکه میشود. به واقع، این نوع کالاها، محصولات با برندهای تقلبی محسوب میشوند. وی در ادامه عنوان کرد: البته صحبتهایی مبنی بر اینکه ۹۰درصد پوشاک به صورت قاچاق وارد کشور میشود، مورد تایید مقامات دولتی قرار گرفته که یکی از مشکلات اصلی ما در این باره باز بودن و عدم نظارت کافی بر مناطق آزاد کشور است که البته دولت برای تقویت تولیدداخل سختگیریهای را برای سال95 در نظر دارد. عسگراولادی همچنین درباره تصمیم دولت چین برای سوآپ ارزی و پیمان پولی با این کشور گفت: درباره سوآپ ارزی هنوز دولت چین با ایران به توافق کامل نرسیده و موضوعاتی از قبیل پیمان
ارزی نیز تا به امروز در حد گفتمان باقی مانده است.