روابط خارجی هنوز قلعه مستحکم احمد داووداوغلو که زمانی به کیسینجر ترکیه معروف بود، باقی مانده است. با این‌همه زمان زیادی طول کشید تا داووداوغلو پس از رسیدن به نخست‌وزیری در آگوست 2014 از همسایه دیوار به دیوار خود، یعنی ایران دیدار کند.
در واقع شاید می‌بایست این محمدجواد ظریف بود که باید اول به ترکیه می‌رفت، به ویژه انکه در ماه آگوست گذشته در آخرین دقایق، سفرش را به ترکیه لغو کرده بود. ترک‌ها درباره تشریفات دیپلماتیک بسیار حساس هستند اما داووداوغلو، این‌بار تصمیم گرفت که منتظر تشریفات نباشد. سوال مهم این است که چرا وی تصمیم گرفت تا یخ اخیر روابط ایران و ترکیه را بشکند و تشریفات را نیز نادیده بگیرد و برای سفر به ایران پیشقدم شود؟ بدیهی است، انتخابات اخیر در ایران ثابت کرد که محیط سیاسی کشور برای میان‌مدت و کوتاه‌مدت ثبات دارد و ترک‌ها فکر کردند که باید هر چه زودتر از فرصت همسایگی‌شان استفاده کنند. یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های این دیدار نیز، برداشتن تحریم‌ها علیه ایران بود، که افق جدیدی را برای همکاری‌های اقتصادی باز می‌کرد.
به‌رغم اختلاف عمیق دو کشور بر سر بحران سوریه و ائتلاف ترکیه با عربستان، از هر جهتی که بنگریم، داووداوغلو دیدار مفیدی از ایران داشت. مساله اصلی این دیدار، بحث بر سر تقویت و گسترش شراکت اقتصادی بود. از همین‌رو، داووداوغلو را وزرای اقتصاد، تجارت، انرژی و حمل و نقل در این سفر همراهی می‌کردند.
رهبران ایران نیز باوجود دلخوری و رنجشی که ماه‌های اخیر از موضعگیری‌ها و رفتار ترکیه داشتند از خودشان علاقه زیادی برای دوره جدیدی از روابط نشان دادند. حسن روحانی در دیدار با داووداوغلو، سخنان مهمی بر زبان راند، وی گفت، ایران و ترکیه اهداف و علایق مشترکی دارند و باید از طریق همکاری دوجانبه و تمرکز بر مبارزه با تروریسم به عنوان دشمن مشترک، بنیادهای صلح و ثبات در منطقه را تقویت کنند.
وی داووداوغلو را مطمئن ساخت که مشکلات منطقه‌یی نتوانسته است بر روابط آنکارا- تهران تاثیر بگذارد و هیچ چیزی نمی‌تواند مانع گسترش روابط دوجانبه دو کشور که براساس علائق و منافع مشترک طرح‌ریزی شده، بشود. داووداوغلو هم در روز شنبه گفت: در جلساتی که در پشت درهای بسته داشتیم، ما برای بالابردن سطح روابط دوجانبه برای رونق همکاری‌ها در زمینه انرژی، بانکداری، حمل و نقل و توریسم بحث کردیم. وی افزود: با بالابردن سطح روابط‌مان، ما همچنین می‌توانیم بنشینیم و اختلافات سیاسی‌مان را هم در منطقه حل کنیم.
داووداوغلو با رضایت گفت که تهران فکر نمی‌کند دو کشور در دو سر طیف در سیاست منطقه‌یی‌شان قرار دارند یا اختلافات بر سر سوریه اینقدر عمیق و بنیادین است که نتواند حل شود.
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران اما در دیدار با داووداوغلو، شدیدا از سیاست‌های عربستان سعودی انتقاد کرد، ظریف گفت، برخی کشورهای منطقه، مخصوصا دولت سعودی، سیاست‌های غلطی را دنبال می‌کند و به دنبال ایجاد تنش و ناامنی در سراسر منطقه است.
همچنین قبل از اینکه داووداوغلو ایران را به قصد وطنش ترک کند، حسین امیرعبداللهیان، شخص کلیدی وزارت خارجه ایران در بحران سوریه، به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس رفته بود تا نمایندگان را در مورد اینکه چگونه سیاست‌های ترکیه در سوریه شکست خورده‌اند، آگاه سازد. اما آنکارا هنوز هم بر مواضعش در سوریه برای برکناری اسد اصرار دارد و در این راه حمایت عربستان، قطر و امریکا را نیز با خودش دارد. ایرانی‌ها معتقدند که ترکیه ترک مخاصمه را پذیرفته، صرفا برای اینکه بتواند برای اقدامات بعدی خود را تقویت کند. رسانه‌های رسمی ایران پر از گزارش‌هایی هستند که می‌گویند، باوجود ترک مخاصمه، ترکیه به جنگ‌های زیرپوستی علیه سوریه با دادن سلاح ادامه داده است. در حالی که ترکیه با مداخله روسیه با سوریه مشکل دارد، ایران روسیه را شریک مهمی در منازعه با گروه‌های تروریستی می‌داند. بنابراین در قطب‌بندی فعلی خاورمیانه، ترکیه و ایران در اردوگاه‌های متضاد یکدیگر ایستاده‌اند. از همین‌رو ترکیه سعی کرد تا برای قدرتمند شدن در مواضع خود به ائتلافی با عربستان سعودی دست یازد.
در این میان مصر نیز اهمیت زیادی دارد. مصر سعی دارد با ایران و حزب‌الله به فهم جدیدی دست یابد، از آن‌سو عربستان سعودی علاقه زیادی دارد تا بین ترکیه و مصر آشتی برقرار کند. اما عربستان و مصر قدم به دوره‌یی از عدم قطعیت در روابط‌شان گذاشته‌اند، این در حالی است که روابط مصر با ترکیه نیز به دلیل حمایت دولت ترکیه از اخوان همچنان تیره باقی مانده است.
اگر آرزوها بال داشتند، عربستان سعودی حتما علاقه داشت که روابط میان مصر و ترکیه را ترمیم کند زیرا تحلیلگران این کشور معتقدند که پایان خصومت میان ترکیه و مصر، جناح عرب را در بحران سوریه علیه ایران تقویت می‌کند.
با این‌همه ایران فکر می‌کند که اساسا ترکیه منافع مشترک بیشتری با ایران دارد تا با عربستان و روابط فعلی میان ترکیه و عربستان که ماهیتی غیرطبیعی دارد، گذرا خواهد بود. به نظر می‌رسد، طرف ترک هم به این نتیجه رسیده است و به همین دلیل است که دو طرف تصمیم به تنظیم مجدد روابط‌شان گرفته‌اند. ایران فکر می‌کند که ترکیه در سوریه باخته است و سرانجام تصمیم گرفته وارد دوران جدیدی از روابط با ایران شود و ترکیه هم ایران را منبع بادوام انرژی و جایگزینی برای روسیه می‌داند.
تاجران ترک که روابط نزدیکی با حکومت دارند، به منافع زیادی که در بازار بزرگ ایران وجود دارد، چشم دوخته‌اند، بازاری که می‌تواند ضرر بزرگ ترکیه در از دست دادن بازار روسیه را تا حد زیادی جبران کند.
منبع: آسیاتایمز
