گروه تشکل‌ها سوسن یحیی‌پور
هومن حاجی پور از چهره‌های جوانی است که کار در اتاق بازرگانی ایران را از رده‌های پایین آغاز کرد. وی در بخش‌های مختلف مربوط به تشکل‌ها حضور داشت و در دوره قبل مدیرکل امور تشکل‌ها شد. تا قبل از آن یکی از اعضای هیات نمایندگان مسوولیت امور تشکل‌های اتاق بازرگانی را عهده‌دار بود ولی سیاست هیات رییسه بر این روال قرار گرفت که یک مدیر حرفه‌یی بهتر می‌تواند بخش تشکل‌ها را مدیریت کند. به ویژه آنکه در دو دوره گذشته بر اساس قانون برنامه پنجم و قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار اختیارات بی‌شماری به اتاق بازرگانی داده شد.
حاجی پور مدل جدیدی برای وضعیت تشکل‌های اتاق بازرگانی در نظر داشت و شاید کسی که دیدگاهش در این مورد بیش از هر کس به حاجی پور نزدیک بود، نایب‌رییس آن زمان اتاق بازرگانی یعنی محسن جلال‌پور بود. درنهایت در دوره هشتم با انتخاب جلال‌پور به ریاست چارت سازمانی اتاق بازرگانی نیز دستخوش تغییراتی شد و بخش تشکل‌ها به معاونت تبدیل شد تا حاجی پور این‌بار در سمت معاون اتاق بازرگانی به فعالیت بپردازد. درباره سیاست‌هایی که در بخش تشکل‌های در حال پیگیری است بسیار صحبت شده است ولی این‌بار تصمیم گرفتیم از معمار این تغییرات یعنی حاجی پور درباره این تحولات سوال کنیم.
برای شروع بحث ارزیابی شما از عملکرد امروز تشکل‌های بخش خصوصی در اتاق بازرگانی چیست؟
اتاق در دوره قبل و در ادامه در این دوره سیاستی متفاوت از دوره‌های گذشته درباره تشکل‌ها در پیش گرفته است. هسته اصلی این تغییر سیاست این است که اتاق تصمیم دارد به نهادی مبتنی بر تشکل‌ها بدل شود.
درحقیقت تصمیم داریم اتاق را به تشکل تشکل‌ها بدل کنیم. علت این کار این است که ما اعتقاد داریم اتاق باید بر اساس تخصص گرایی حرکت کند و تخصصی شدن کارها با محوریت تشکل‌ها امکان‌پذیر است. وظیفه اصلی اتاق در حقیقت ارائه مشاوره به قوای سه گانه است. اگر بخواهیم این وظیفه را به درستی ایفا کنیم حرف‌های اتاق باید نظراتی پخته و با دید کارشناسی باشد.
اتاق اگر بخواهد در همه زمینه‌ها حرف برای گفتن داشته باشد و حرفی که می‌زند مبتنی بر اطلاعات مربوط به بخش‌های تخصصی باشد چاره‌یی ندارد جز اینکه به تشکل‌ها اهمیتی مضاعف دهد و اصولا این مهم را به وظیفه تشکل‌ها بدل کند. خوشبختانه در این دوره مبنای ساماندهی تشکل‌ها براساس ماده 5 قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار در دستور کار اتاق قرار گرفته است و ما توجه جدی به اجرایی شدن این ماده داریم و در اولویت‌های جدی اتاق قرار گرفته است. به همین دلیل تلاش زیادی شده است که این وظیفه اجرایی شود. در این راستا تشکل‌های متعددی توسط اتاق بازرگانی ساماندهی شده‌اند. ما به دنبال ایجاد تشکل‌های بالادستی هستیم. بعضی از آنها تشکیل شده‌اند. ما یک نقشه راه تشکلی داریم و داریم سعی می‌کنیم این نقشه راه را تکمیل کنیم. بر این اساس در حوزه‌هایی که تشکل نداریم در حال ایجاد تشکل هستیم و تاکنون تشکل‌های زیادی ایجاد کرده‌ایم. در سوی مقابل در بعضی بخش‌ها چند تشکل داشتیم که باعث چند صدایی می‌شد اقدام به ایجاد شبکه و تشکل‌های بالادستی کردیم تا این تشکل‌ها دارای صدایی واحد شوند و در تشکل بالادستی خود نقش بپذیرند. این انتظار و نگاه وجود دارد که
تشکل‌هایی که وجود دارند بتوانند در نهادها و مجامعی که اتاق در آنها دارای کرسی است دیدگاه اتاق را مطرح کنند و نظرات اتاق از سوی تشکل‌ها به نهادهای تصمیم‌گیر و سیاست‌گذار ابلاغ شود.
با وجود این انتقاداتی وجود دارد و ضعف‌هایی به تشکل‌ها نسبت داده می‌شود. خود شما مهم‌ترین ضعف‌های تشکل‌های اتاق بازرگانی را در چه می‌دانید؟
مطمئنا ضعف‌هایی وجود دارد. برای مثال طبیعتا این انتظار وجود دارد که تشکل‌ها بتوانند خودشان را ساختارمند کنند. تشکل‌ها نیاز دارند که تیم اجرایی مناسب برای اداره امورشان را تامین کنند. از نظر تامین منابع مالی تشکل باید بتواند خودکفا شود و بودجه لازم را از طریق حق عضویت‌ها تامین کند و در اختیار هیات‌مدیره قرار دهند.
از سوی دیگر انتظار از تشکل‌ها این است که درب آنها روی همه باز باشد. هر بنگاهی که دارای شرایط درج شده در اساسنامه تشکل است باید بتواند به سادگی به عضویت تشکل دلخواه خود دربیاید. از نظر ما یکی از مهم‌ترین وظایف تشکل اطلاع‌رسانی است. باید اطلاعات در اقتصاد ما شفاف شود و این یکی از وظایف تشکل‌ها است. اطلاعات تشکل باید به صورت یکسان در اختیار تمامی افراد، فعالان اقتصاد، نهادها و سایر تشکل‌ها قرار گیرد. همچنین امکانات تشکل به مانند اطلاعات باید به تمام اعضا یکسان داده شود. نقش افراد در تشکل باید پررنگ‌تر شود و هر فرد بتواند نقش دلخواه خود را در تشکل بپذیرد. یک انتظار جدی و مهم ما از تشکل‌ها بحث پایش فضای کسب و کار است. براساس ماده 4 قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار پایش فضای کسب و کار از مهم‌ترین وظایف اتاق بازرگانی است و ما تلاش داریم این کار به تشکل‌ها منتقل شود. این کار فقط با نقش‌پذیری تشکل‌ها می‌تواند تحقق پیدا کند. هر تشکل باید شاخص‌های ملی فضای کسب و کار خودش را استخراج کند و بتواند گزارش دقیقی از وضعیت کسب و کار مربوط به خود برای اطلاع سیاست‌گذاران منتشر کند. یکی دیگر از اقدامات اساسی اتاق بحث پایش
تشکل‌ها است تا به زودی رتبه‌بندی تشکل‌ها را شروع کنیم.
شاخص‌های مختلفی استخراج کرده‌ایم مانند بخش مدیریتی، بخش تاثیر‌گذاری در فضای کسب و کار، بحث مجامع تشکل‌ها و بحث عملکرد دبیرخانه تشکل از بخش‌هایی هستند که شاخص‌های آنها در نظر گرفته شده است. اینکه تشکل بتواند در این پایش و ارزیابی نمره مطلوب بگیرد نشان می‌دهد که این تشکل از شرایط لازم برای قبول مسوولیت برخوردار است. سامانه‌یی نهایی شده است که در ابتدای سال 95 رونمایی می‌شود تا اطلاعات همه تشکل‌ها روی آن قرار گیرد. بهترین پایش این است که تمام افراد روی آن نظر دهند و بتواند به صورت دقیق عملکرد هر تشکل را منعکس کند.
یکی از وظایف تشکل‌ها بحث آموزش است. چرا این نقش معمولا در تشکل‌ها به ویژه فدراسیون‌ها کمرنگ است؟
ما در بحث آموزش برنامه‌ریزی مفصلی کرده‌ایم و از 2سال گذشته این کار شروع شده است و دوره‌های آموزشی و سمینارهای آموزشی بسیار مفصلی را که با استقبال خوبی روبرو شد طراحی و اجرا شد. در همین راستا در سال 95 این کار به صورت گسترده‌تر با محوریت خود فدراسیون‌ها و بنا به نیازهایی که آنها مطرح می‌کنند اجرا خواهد شد.
