افزایش ۲۰برابری واردات کالاهای دارای معافیت
گروه تجارت
پوشاک، سیگار، لوزام آرایشی، لپ‌تاپ همچنین چای، از قاچاق‌پذیرترین کالاها در ایران هستند. در همین حال، براساس برآوردهای حجم قاچاق ازسوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، حجم کالای قاچاق در سال92؛ 17.2میلیارد دلار ورودی و 7.8میلیارد دلار خروجی بوده است که در مجموع به 25میلیارد دلار رسیده است. درحالی که این میزان در سال93 با کاهش 47درصدی مواجه بوده و در‌واقع کالای ورودی با کاهش 9درصدی به 15.2میلیارد دلار و در بخش خروجی به 4.6میلیارد دلار رسیده و در مجموع رقم قاچاق در سال93 به 19.8میلیارد بود. در همین حال، در حوزه پوشاک 530 تا 550هزار نفر فعالیت می‌کنند و اگر واردات پوشاک از مبادی غیررسمی کنترل نشود، درنتیجه قاچاق پوشاک تعطیلی واحدهای تولیدی و بیکاری نیم‌میلیون نفر را در پی خواهد داشت. همچنین حجم قاچاق وارداتی کالاهای نساجی حدود 2میلیارد و 300میلیون دلار برآورد شده است. ازسوی دیگر، براساس برآوردها، دوسوم لپ‌تاپ‌های کشور قاچاق است که حدود یک‌میلیون و 800هزار لپ‌تاپ نیاز سرانه کشور است و از این تعداد 500هزار عدد به‌صورت قانونی و یک‌میلیون و 300هزار عدد به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شود. درحالی‌که سرانه مصرف
چای در کشور به واسطه وجود 76میلیون نفر جمعیت کشورمان 1.5کیلوگرم است که حجم قاچاق در این ارتباط 272میلیون دلار برآورد می‌شود. حجم قاچاق لوازم آرایشی نیز به کشور براساس 26میلیون نفر افراد بین 15 تا 65سال از لوازم آرایشی استفاده می‌کنند، 300میلیون دلار آن تولید داخل کشور، 200میلیون دلار واردات و 1.3میلیون دلار قاچاق در این حوزه وجود دارد. در همین حال، آمار واقعی از میزان مصرف سیگار وجود ندارد. براساس آمارهای سال93، از 55میلیارد نخ سیگار مصرفی، 28.7میلیارد نخ تولید، 13.7میلیارد نخ از مبادی رسمی و 12.6میلیارد نخ به‌صورت قاچاق وارد کشور شده است.
لزوم معافیت 3درصدی واردات کالا
در این زمینه، رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در جریان یکصدودهمین جلسه اعضای اصلی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، از افزایش ۲۰برابری واردات کالاهای دارای معافیت خبر داد و گفت: تنها رعایت معافیت 3درصدی در واردات لازم است، درحالی که حجم واردات با معافیت‌ها ۲۰برابر شده و اجناس وارداتی از طریق این معافیت‌ها بدون هرگونه تشریفات گمرکی وارد بازار مصرف می‌شوند که علاوه بر مسائل اقتصادی به تولید نیز ضربه می‌زند. درهمین راستا، بیش از 65مورد معافیت در نظام واردات تعریف شده که این تصمیم برخلاف سیستم‌های اقتصادی دنیاست. حبیب‌الله حقیقی بااشاره به وجود بیش از 45مورد معافیت‌های اقتصادی گفت: این معافیت‌ها براساس مقاطع زمانی خاص و در مکان‌های خاص بوده که متاسفانه شاهد تبدیل شدن این معافیت‌ها به تمام مناطق و زمان‌های مختلف سال در کشور شده است.
برآورد حجم قاچاق براساس 24روش
معاون فرهنگی و پژوهش ستاد مرکزی مبارزه باقاچاق کالا و ارز نیز به روش‌های آمارگیری در بحث قاچاق کالا و ارز اشاره کرد و گفت: اعلام آمار و ارقام در ارتباط با میزان قاچاق در کشور براساس یک برآورد علمی است. محمدرضا عبادی بااشاره به 24روش برای برآورد حجم اقتصاد زیرزمینی گفت: معاونت پژوهش ستاد 4روش را برای محاسبه حجم قاچاق استفاده کرده که شامل شکاف بین عرضه و تقاضا، تولید، صادرات و واردات قانونی و از طرفی مصرف و تقاضاست. بر این اساس، الگوی مبارزه با قاچاق را می‌توان در 4 بخش طراحی و اجرایی کرد.
عرضه نفت گاز به قیمت کمتر از آب
مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در توضیح علت اصلی قاچاق فرآورده‌های نفتی گفت: عامل اصلی قاچاق فرآورده‌های نفتی را باید در اختلاف قیمت داخلی و کشورهای خارجی همسایه جست‌وجو کنیم. به‌طور مثال نفت گاز در کشورمان لیتری 300تومان عرضه می‌شود که ارزانتر از یک لیتر آب است. نفت خامی که از چندین کیلومتر زیرزمین استحصاء می‌شود و با هزینه‌های زیادی به مایع میان تقطیری تحت عنوان گازوییل تبدیل می‌شود، امروز ارزانتر از آب دراختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد. سیدناصر سجادی در ادامه خاطرنشان کرد: عامل دیگری که در حوزه قاچاق فرآورده‌های نفتی می‌توان به آن توجه داشت، نیاز و تقاضایی است که در این کشورها وجود دارد. کشورها و همسایه‌های شرقی کشورمان تقریبا چیزی به‌عنوان صنعت نفت یا ذخایر نفتی دراختیار ندارند و کل نیازشان به فرآورده‌های نفتی را از خارج کشورشان باید تامین کنند درنتیجه این تقاضا به‌طور طبیعی اگر سازوکارهای روشنی به‌صورت قانونی و رسمی برایش اندیشیده نشود، از طریق قاچاق تامین خواهد شد.
عوامل قاچاق سوخت احصا شود
سجادی در ادامه به راهکارهای اتخاذ شده در این رابطه اشاره کرد و افزود: لازم است عوامل قاچاق سوخت احصاء شود که در این رابطه بعد از اختلاف قیمت و تقاضای موجود در کشورهای همسایه به بحث غیربهینه بودن سهمیه‌های داخلی و تخصیص سوخت به مصرف‌کنندگان می‌رسیم. وی افزود: تقریبا در بخش‌های مختلف با گشاده‌دستی مبادرت به تخصیص سهمیه کرده‌ایم. مصرف روزانه ناوگان حمل‌ونقل دیزلی حدود 52میلیون لیتر است؛ حال آنکه تاکنون تقریبا روزانه دو برابر این عدد را حق برداشت، به کارت‌های سوخت حمل‌ونقل دیزلی تخصیص می‌دهیم. این در شرایطی است که کارشناسان باتوجه به جمعیت ناوگان حمل‌ونقل ثبت شده معتقدند حداکثر مصرفی که باید این ناوگان داشته باشند حدود 47میلیون لیتر است. وی ادامه داد: وزارت نفت نیز در سال93 از این بازوی کارشناسی استفاده خوبی کرده و جلسات منظمی را برگزار کرده است که بحث‌های کارشناسی شده و تصمیمات خوبی نیز در این ارتباط گرفته شد و درنتیجه در سال1393 در مقایسه با سال ماقبل شاهد کاهش 8درصدی توزیع و مصرف فرآورده‌های یارانه‌یی در کشور بوده‌ایم، این درحالی است که در سال92 در مقایسه با سال91 بیش از 5درصد رشد مصرف داشتیم؛ درنتیجه عملا
باید گفت که تصمیمات مجموعه وزارت نفت و اقدامات خوب دستگاه‌های عضو کارگروه سوخت موجب موفقیت در مدیریت حدود 14درصد توزیع و مصرف سوخت شده که این درصد برابر 18میلیون لیتر در روز به‌شمار می‌رود. این رقم‌ها در برآورد دلاری برابر با رقمی حدود 2.5میلیارد دلار است.
کاهش قاچاق با افزایش مجازات
به گفته وی، از دیگر موارد اجرای قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز و پیش‌بینی مجازات‌های سنگین‌تر برای قاچاق کالاهای نفتی و یارانه‌یی نیز هزینه‌های قاچاق را افزایش داده است، در نتیجه این موضوع را هم باید در کنار سایر اقدامات مورد‌نظر قرار داد و جایگاهی برای آن در کاهش میزان قاچاق قائل بود. وی همچنین در‌مورد قاچاق فرآورده‌های نفتی در بخش صادرات مشتقات این فرآورده نیز گفت: یکی از روش‌هایی که معمولا برای انتقال سوخت قاچاق به خارج از کشور بهره می‌برند، انتقال در پوشش صادرات مشتقات نفتی است. در سال1393 تلاش شد با بازنگری در برخی قوانین مقررات و بخشنامه‌ها و انجام الزام استاندارد‌سازی محصولات و مشتقات نفتی واحدهای تولیدی جلوی قاچاق محصولات و فرآورده‌های یارانه‌یی از این طریق گرفته شود و به حداقل ممکن کاهش پیدا کند.
جابه‌جایی 50درصد بارها بدون بارنامه
مدیرعامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی گفت: البته در حال حاضر، این روش‌ها در حال انجام بوده و در برخی استان‌ها فروش‌های خوبی نیز اتفاق افتاده و بیش از 200درصد رشد صادراتی را نسبت به سال گذشته داشته‌ایم. سجادی ادامه داد: امروز جز بنزین ظرفیت قابل ملاحظه‌یی برای سایر فرآورده‌های نفتی دراختیار داریم که عملا باتوجه به صرفه‌جویی و مدیریت مصرفی که در سال1393 اتفاق افتاد به باشگاه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی پیوستیم و آمادگی داریم که نفت کوره، نفت سفید و نفت گاز را را در حجم‌های بسیار بزرگ به کشورهای همسایه صادر کرده و نیاز کشورهای همسایه از طریق راه‌های قانونی با فرآورده‌های دارای کیفیت با استاندارد بالا تامین کنیم. وی خاطرنشان کرد: برخی آمارها نشان‌دهنده آن است که در شرایط کنونی حدود 50درصد از بارهای کشور بدون دریافت بارنامه جابه‌جا می‌شود که با اجرای این طرح انتظار داریم عملا بیش از 10درصد از بارهای کشور با بارنامه جابه‌جا شود و این رقم به حدود 10درصد کاهش پیدا کند.
